Kontent qismiga oʻtish

Irfon Habib

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Irfon Habib
Irfan Habib

Irfon Habib Aligarx shahrida, 2011-yil noyabr oyi
Tavalludi 10-avgust1931-yil 10-avgust
Britaniya Hindisstoni Vadora shashri
Fuqaroligi Hindiston fuqarosi
Sohasi tarixshunoslik
Mashhur shogirdlari C.C. Davies
Mukofotlari

Amerika tarixiy assotsiatsiyasining Uotumull mukofoti, 1982-yil. (Tapan Raychaudhuri bilan birgalikda) Padma Bhushan mukofoti, Hindiston hukumati, 2005 Ibn Sino memorial ma’ruzasi, 2009 Kalikut universitetining faxriy doktori (D.Litt), 2010

Yash Bharti mukofoti, 2016-yil,
Turmush oʻrtogʻi Sayera Habib

Irfon Habib (hindcha: इरफान हबीब, urdu: برفان ببیب, gujarotcha: ઈરફાન હબીબ, 1931-yil 10-avgustda tugʻilgan) — qadimgi va oʻrta asrlar Hindistonining tarixini oʻrgangan hind tarixchisi. U oʻzini marksist deb bilgan, Hindutva va islom fundamentalizmiga qarshi kuchli pozitsiyasi bilan mashhur[1]. U bir qator kitoblar muallifi, (xususan, Boburiylar Hindistonining agrar tizimi, 1556-1707, Boburiylar imperiyasining atlasi: Batafsil qaydlar bilan siyosiy va iqtisodiy xaritalar va Qadimgi Hindiston tarixining atlasi (Fayz Habib bilan)) Bosh muharrir sifatida u "Hindiston xalq tarixi" turkumining harakatlantiruvchi kuchi hisoblanadi.

Yoshligi va keyingi hayoti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Habib hind musulmon oilasida, (Hindiston Kommunistik partiyasiga (marksist) mansub marksist tarixchi va mafkurachi Muhammad Habib va Sohaila Habib (naviya Tyabji)) oilasida tugʻilgan[2].

Uning otasi tomonidan bobosi Muhammad Nasim, boy advokat va Kongress partiyasining aʼzosi, onasi tomonidan bobosi esa bir vaqtlar Baroda knyazlik shtati Oliy sudining raisi va Mahatma Gandining taniqli izdoshi Abbos Tyabji boʻlgan[3].

Habibning rafiqasi Sayera Habib (ismi Siddiqiy) Aligarh musulmon universiteti (AMU) iqtisod professori edi[4]. Er-xotinning uch oʻgʻil va bir qizi bor.

Akademik hayot yoʻli

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Irfon Habib, 2007-yil.

Oksforddan qaytgach, Habib fakultet aʼzosi sifatida AMU (Aligarh musulmon universiteti)ga qoʻshildi. U 1969-91-yillarda Aligarx shahrida tarix professori boʻlgan va hozirda faxriy professordir. U 1991-yilda Oksfordda Radhakrishnan maʼruzasini oʻqigan. Habib 1997-yildan beri Britaniya Qirollik Tarix Jamiyatining saylangan muxbir aʼzosi[5].

Habib Qadimgi Hindistonning tarixiy geografiyasi, hind texnikasi tarixi, oʻrta asrlar maʼmuriy va iqtisodiy tarixi, mustamlakachilik va uning hind tarixshunosligiga taʼsiri ustida ilmiy ishlar olib borgan[5]

Amiya Kumar Bagchi Habibni „bugungi kunda Hindistonning eng koʻzga koʻringan ikki marksistik tarixchisidan biri va ayni paytda, XII va XVIII asrlar oraligʻidagi Hindiston tarixini oʻrgangan eng buyuk tirik marksist tarixchilaridan biri“ deb taʼriflaydi[6].

Lavozimlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

U 1975-77 va 1984-94-yillarda AMU (Aligarh musulmon universiteti) Ilgʻor tadqiqotlar markazining koordinatori va raisi boʻlgan. U 1986-90 yillarda Hindiston tarixiy tadqiqotlar kengashining raisi boʻlgan[7]. U, shuningdek, Hindiston tarixi kongressining bosh kotibi, boʻlim prezidenti, keyin esa Bosh prezidenti (1981) boʻlgan[5]. Shirin Moosvi bilan birgalikda u „Xalq tarixidagi tadqiqotlar“ jurnaliga muharrirlik qiladi.

Falsafiy va siyosiy qarashlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Habib oʻzini marksist deb biladi va oʻz ishida marksistik tarixshunoslikdan foydalanadi[8].

Habib, shuningdek, Vedalar va Vediklar davri haqida kitoblar yozgan va u Vedalarni yaxshi tarixiy manba deb hisoblaydi. Bundan tashqari, u matnlarning yuzlab yillar davomida ogʻzaki ravishda uzatilganligi, keyin ular nihoyat yozib olinganligi sabablarini aytib beradi[9].

Habib dunyoviylikka sodiqdir. U 1998-yilgi Hindiston tarixi kongressida tarixni „zaʼfaronlashtirish“ga qarshi rezolyutsiyani ilgari surgan tarixchilarni boshqargan[10]. Uning soʻzlariga koʻra, 1998—2004-yillarda hokimiyatda boʻlgan Markazdagi BJP hukumati, ayniqsa MHRD vazirining oʻzi Hindiston tarixini talqin qilish uchun faktlar va sanalar uchun javobgardir[11]. Irfon Habibga qarshi turish uchun Murli Manohar Joshi sobiq vazir „Habib va Co“ deb atagan qoʻlyozmaning tarixini rad etuvchi kitob chiqardi[5][12].

Erishgan yutuqlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Birinchi oltita Javoharlal Neru stipendiyalari orasida uning ismi ham boʻlgan, 1968[13]
  • Amerika tarixiy assotsiatsiyasining Uotumull mukofoti, 1982-yil. (Tapan Raychaudhuri bilan birgalikda).
  • Padma Bhushan mukofoti, Hindiston hukumati, 2005[14]
  • Ibn Sino memorial maʼruzasi, 2009[15]
  • Kalikut universitetining faxriy doktori (D.Litt), 2010[16]
  • Yash Bharti mukofoti, 2016-yil[17][18][19]
  • Oksford universiteti Faxriy aʼzosi, 2021[20]

Tanlangan nashrlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kitoblar muallifi sifatida

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Mugʻal Hindistonining agrar tizimi 1556—1707-yillar. Birinchi marta 1963-yilda „Aziya“ nashriyoti tomonidan nashr etilgan. Ikkinchidan, 1999-yilda Oksford universiteti nashriyoti tomonidan nashr etilgan keng koʻlamli qayta koʻrib chiqilgan nashr.
  • Mugʻallar imperiyasining atlasi: batafsil eslatmalar, bibliografiya va indeks bilan siyosiy va iqtisodiy xaritalar. Oksford universiteti nashriyoti, 1982-yil
  • Hindiston tarixidagi insholar — marksistik idrok tomon. Tulika kitoblari, 1995-yil.
  • Oʻrta asrlar Hindistonining iqtisodiy tarixi: soʻrov. Tulika kitoblari, 2001-yil.
  • Oʻrta asrlar Hindistoni: tsivilizatsiyani oʻrganish. Milliy kitob jamgʻarmasi, 2008-yil.
  • Hindiston xalqlari tarixi — 1-qism: tarixdan oldingi. Aligarh tarixchilar jamiyati va Tulika kitoblari, 2001-yil.
  • Hindiston xalqlari tarixi 2-qism : Hind tsivilizatsiyasi. Aligarh tarixchilar jamiyati va Tulika kitoblari, 2002-yil.
  • Hindiston xalq tarixi jild. 3 : Vediklar davri. (Hammuallif Vijay Kumar Thakur) Aligarh tarixchilar jamiyati va Tulika kitoblari, 2003-yil.
  • Hindiston xalq tarixi — 4/5 jild : Mauryan Hindiston. (Hammuallif Vivekanand Ja) Aligarh tarixchilar jamiyati va Tulika kitoblari, 2004-yil.
  • Hindiston xalq tarixi — 6-jild : Mauriyadan keyingi Hindiston, miloddan avvalgi 200 — miloddan avvalgi 300 yil. Tulika kitoblari, 2013-yil.
  • Hindiston xalq tarixi — 14-jild : Hindistonning iqtisodiy tarixi, milodiy 1206—1526-yillar, Dehli sultonligi va Vijayanagara imperiyasi davri. Tulika kitoblari, 2017.
  • Hindiston xalq tarixi — 20-jild : Oʻrta asrlar Hindistonidagi texnologiya, c. 650-1750. Aligarh tarixchilar jamiyati va Tulika kitoblari, 2016-yil.
  • Hindiston xalq tarixi — 25-jild : Hindiston iqtisodiyoti erta Britaniya hukmronligi ostida, 1757-1857. Tulika kitoblari, 2014-yil.
  • Hindiston xalq tarixi — 28-jild : Hindiston iqtisodiyoti, 1858-1914. Aligarh tarixchilar jamiyati va Tulika kitoblari, 2006-yil.
  • Hindiston xalq tarixi — 30-jild : Milliy harakat: kelib chiqishi va 1918-yilgacha boʻlgan dastlabki bosqich. Tulika kitoblari, 2018.
  • Hindiston xalq tarixi — 31-jild : Milliy harakat, 2-qism: Ozodlik uchun kurash, 1919-1947. Tulika kitoblari, 2020.
  • Hindiston xalq tarixi — 36-jild : Inson va atrof-muhit. Tulika kitoblari, 2015-yil.
  • Milliy harakat: mafkura va tarix boʻyicha tadqiqotlar. Tulika kitoblari, 2011-yil.
  • Qadimgi Hindiston tarixining atlasi. (Fayz Habib bilan) Oksford universiteti nashriyoti, 2012.

Kitoblarni tahrirlagan olim sifatida

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Hindistonning Kembrij iqtisodiy tarixi — 1-jild: 1200-1750 (birgalikda muharrir Tapan Raychaudhuri)
  • YUNESKO Markaziy Osiyo tsivilizatsiyalari tarixi, 5-jild : Rivojlanish aksincha: XVI asrdan XIX asr oʻrtalarigacha. (Hammuharrirlar Chahryar Adle va K.M.Baikapov)
  • YuNESKOning Insoniyat tarixi, 4-jild: VII asrdan XVI asrgacha. (Turli muharrirlar bilan).
  • YuNESKOning Insoniyat tarixi, 5-jild: XVI asrdan XVIII asrgacha. (Turli muharrirlar bilan).
  • Hindiston va Eronda tsivilizatsiyalarning oʻsishi
  • Fors manbalaridan sikx tarixi: asosiy matnlarning tarjimalari. (JS Grewal bilan) Hindiston tarixi kongressi va Tulika kitoblari, 2011-yil.
  • Akbar va uning Hindistoni
  • Hindiston — gʻoya tarixi boʻyicha tadqiqotlar.
  • Tipu Sulton davrida davlat va diplomatiya
  • Mustamlakachilikka qarshi kurash
  • Oʻrta asr Hindistoni — 1
  • Gʻalaba qozonadigan dunyo — Kommunistik manifest haqidagi esselar (hamma muharrirlar Ayjaz Ahmad va Prakash Karat)

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Historian: Prof Irfan Habib, Outlookindia.com. 23 April 2007.
  2. ↑ „Obituary by Anil Nauriya in The Hindu“. 2012-yil 6-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 16-iyun.
  3. ↑ Habib, Irfan. The Making of History: Essays Presented to Irfan Habib (en). Anthem Press, 2002 — 1-bet. ISBN 9781843310389. 
  4. ↑ The Agrarian System of Mughal India, Oxford University Press, 2004, ISBN 0-19-565595-8, Preface xv
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Habib, Irfan. The Making of History: Essays Presented to Irfan Habib (en). Anthem Press, 2002 — 1-bet. ISBN 9781843310389. Habib, Irfan (2002).
  6. ↑ Amiya Kumar Bagchi.
  7. ↑ „Indian Council of Historical Research, New Delhi, India“. Ichr.ac.in. 2018-yil 15-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 16-iyun.
  8. ↑ Mitra, Ashok. „A tribute to Irfan Habib“. Frontline.in (14–27-oktabr 2000-yil). Qaraldi: 9-aprel 2007-yil.
  9. ↑ The Clash Within: Democracy, Religious Violence, and Indiaʼs Future, p.271, Martha Nussabaum, Harvard University Press
  10. ↑ „Singh, Bajinder Pal, 1998, Historians likely to resist'saffronisation'“. The Indian Express.
  11. ↑ „Government trying to invent history, says Habib“, The Times of India
  12. ↑ „NCERT brings out book to counter ʻHabib & Co’“. The Indian Express (5-sentabr 2003-yil). Qaraldi: 4-aprel 2022-yil.
  13. ↑ „Official list of Jawaharlal Nehru Fellows (1969–present)“. Jawaharlal Nehru Memorial Fund.
  14. ↑ „Archive News“. The Hindu.
  15. ↑ „Ibn Sina Academy of Medieval Medicine and Sciences“.
  16. ↑ „University of Calicut Former Honorary Degree Recipients“. 2013-yil 7-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 12-iyul.
  17. ↑ „प्रो. इरफान हबीब होंगे यश भारती से सम्मानित“. Amarujala.com. Qaraldi: 4-aprel 2022-yil.
  18. ↑ „CM presented Yash Bharati awards“. Dailypioneer.com. Qaraldi: 2022-yil 4-aprel.
  19. ↑ „Eminent achievers to get Yash Bharti Award today“. The Times of India.
  20. ↑ „Honorary Fellows, University of Oxford“.

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Irfon_Habib&oldid=5172796" dan olindi