Indoneziyaning gulli timsollari
Indoneziyaning gulli timsollari Indoneziyaning endemik florasi vakillaridan tuzilgan boʻlib, ular Indoneziyani ifodalovchi va Indoneziya bioxilma-xilligini tavsiflovchi milliy ramz maqomini olgan. Milliy gul ramzlari bilan bir qatorda Indoneziyaning har bir tegishli provinsiyasini ifodalovchi oʻziga xos viloyat gulli timsollari ham mavjud.
Bundan tashqari, Indoneziya ham Teak oʻsimligini milliy daraxt sifatida eʼtirof etadi.
Indoneziya milliy gulli timsollari
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Indoneziya ramzi boʻlgan gulli timsollarning uchta toifasi mavjud:
- Indoneziyaning milliy guli (indonezcha: Puspa bangsa) — Melati putih (Jasminum sambac) [1]
- Jozibali gul (indonezcha: Puspa pesona) — Anggrek Bulan (Oy orxideyasi) (Phalaenopsis amabilis))[2]
- Noyob gul (indonezcha: Puspa langka) — Padma Raksasa Rafflesia (Rafflesia arnoldii). Uchalasi ham 1990-yilda Butunjahon atrof-muhit kunida tanlangan[3]. Keyingi bayram vaqtida Bunga Bangkai (Titan arum) oʻsimligi ham Rafflesia guli bilan birga puspa langka — noyob gul sifatida qoʻshildi.
Melati putih (jasminum sambac), shirin xushboʻy hidli kichik oq gul, Indoneziya anʼanalariga koʻra uzoq vaqtdan beri muqaddas gul hisoblanib kelingan, chunki u poklik, muqaddaslik, nafislik, soddalik va samimiylik maʼnolarini anglatadi. Rasmiy milliy ramz sifatida 1990-yilda Butunjahon atrof-muhitni muhofaza qilish kunida eʼlon qilingan va Prezidentning 1993-yildagi 4-sonli Farmoni (Keputusan Presiden) orqali qonun bilan kuchga kirgan boʻlsa-da, Jasminum sambacning Indoneziya madaniyatidagi ahamiyati uning rasmiy qabul qilinishidan oldinroq sodir boʻlgan. Sukarno davrida Indoneziya Respublikasi tashkil topganidan beri melati putih har doim norasmiy ravishda Indoneziyaning milliy guli sifatida eʼtirof etilgan. Ushbu gulning hurmati va yuksak mavqei, asosan, qadim zamonlardan beri Indoneziya anʼanalarida yasemin sambakining ahamiyati bilan aloqador degan taxminlar mavjud.
Melati putih, shuningdek, mahalliy indoneziyaliklar uchun toʻy marosimlari vaqtida, ayniqsa Java orolida eng muhim gul hisoblanadi[4]. Toʻliq ochilmagan yasemin gul kurtaklari odatda ronsen melati deb ataladigan yasemin gulchambarlarini yaratish uchun olinadi. Toʻy kunlarida anʼanaviy yavalik yoki sundanlik kelinning sochidagi konde (soch oʻrami) ni yopish uchun soch toʻgʻnogʻichiga oʻrnatilgan yasemin gulchambarlaridan foydalanishadi. Yasemin gulchambarlarining bir-biriga bogʻlangan toʻplami kelinning bosh qismiga oʻrnatiladi. Kuyovning kris (qurol)i, Arya Penangsang afsonasi bilan bogʻliq boʻlgan roncen usus-usus (ichaksimon gulchambarlar) deb nomlangan beshta yasemin gulchambari bilan bezatiladi. Makassar va Bugi kelinlarining sochlari marvaridga oʻxshash yasemin kurtaklari bilan bezatiladi Yasemin, shuningdek, ruhlar va xudolar uchun, ayniqsa, Bali hindulari orasida gul qurbonliklari sifatida ishlatiladi va koʻpincha dafn marosimlarida ham qoʻllanadi.
Yasemin Indoneziya anʼanalarida keng amahiyatga ega; bu hayot, goʻzallik va tantanali toʻyni ifoda etuvchi guldir, lekin u koʻpincha ruh va oʻlim bilan bogʻliq tarzda ham tavsiflanadi. Indoneziyaning vatanparvarlik qoʻshiqlari va sheʼrlarida halok boʻlgan melati koʻpincha vatan uchun jonini fido qilgan halok boʻlgan qahramonlar timsoli sifatida olqishlanadi. Ismoil Marzukining vatanparvarlik qoʻshigʻi "Melati di Tapal Batas" (chegaradagi yasemin) (1947) va Guruh Sukarnoputraning "Melati Suci" (muqaddas yasemin) (1974) yaseminni halok boʻlgan qahramonlar timsoli sifatida aniq ifodalaydi hamda ular timsolini abadiylashtiradi.
Keyingi ikkita milliy gul turli sabablarga koʻra tanlangan. Oy orxideyasi oʻzining goʻzalligi uchun bu roʻyxatga kiritilgan boʻlsa, qolgan ikkita noyob gullar Rafflesia arnoldii va Titan arum oʻziga xosligi va Indoneziya gullarining biologik xilma-xilligini ifoda etish maqsadida etirof etilgan.
Indoneziya viloyatlarining gulli timsollari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Indoneziyaning 34 viloyatining har birida gul timsoli sifatida ishlatiladigan mahalliy oʻsimliklar mavjud. Quyida Indoneziya viloyatlari ramzini ifodalovchi Indoneziya gul timsollari roʻyxati berilgan.
- Aceh — Bunga Jeumpa (Michelia champaca) [5]
- Shimoliy Sumatra — Kenanga (Cananga odorata) [6]
- Gʻarbiy Sumatra — Poxon Andalas (Morus macroura) [7]
- Riau — Nibung (Oncosperma tigillarium) [8]
- Riau orollari — Sirih (Piper qoʻngʻizi) [9]
- Jambi — Pinang Merah (Cyrtostachys renda) [10]
- Janubiy Sumatra — Duku (Lansium parasiticum) [11]
- Bengkulu — Suweg Raksasa (Amorphophallus titanum) [12]
- Bangka Belitung — Nagasari (Palaquium rostratum) [13]
- Lampung — Bunga Ashar (Mirabilis jalapa) [14]
- Banten — Kokoleceran (Vatica bantamensis) [15]
- DKI Jakarta — Salak Kondet (Salakka edulis) [16]
- Gʻarbiy Java — Gandariya (Bouea macrophylla) [17]
- Markaziy Java — Kantil (Michelia alba) [18]
- Yogyakarta maxsus hududi — Kepel (Stelechocarpus burahol) [19]
- Sharqiy Java — Sedap Malam (Agave amica, sin. polianthes tuberosa) [20]
- Gʻarbiy Kalimantan — Tengkawang Tungkul (Shorea stenoptera) [21]
- Janubiy Kalimantan — Kasturi (Mangifera casturi) [22]
- Markaziy Kalimantan — Tenggaring (Nephelium lappaceum) [23]
- Shimoliy Kalimantan — Anggrek Hitam (Coelogyne pandurata) [24]
- Shimoliy Sulavesi — Longusei (Ficus minahasae) [25]
- Gorontalo — Gofasa, Gupasa (Vitex cofassus) [26]
- Markaziy Sulavesi — Eboni (Diospyros celebica) [27]
- Janubi-Sharqiy Sulavesi — Anggrek Serat (Dendrobium util) [28]
- Gʻarbiy Sulavesi — Cempaka hutan kasar (Elmerrillia ovalis) [29]
- Janubiy Sulavesi — Lontar (Borassus flabellifer) [30]
- Bali — Majegau (Dysoxylum densiflorum) [31]
- Gʻarbiy Nusa Tenggara — Ajan Kelicung (Diospyros macrophylla) [32]
- Sharqiy Nusa Tenggara — Cendana (Santalum albomi) [33]
- Maluku — Anggrek Larat (Dendrobium phalaenopsis) [34]
- Shimoliy Maluku — Cengkeh (Syzygium aromaticum) [35]
- Gʻarbiy Papua — Matoa (Pometia pinnata) [36]
- Papua — Buah merah (Pandanus conoideus)[37]
- Sobiq provinsiya Timor Timur (Sharqiy Timor) — Ampupu (Eucalyptus urophylla)
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „KEPPRES No. 4 Tahun 1993 tentang Satwa dan Bunga Nasional [JDIH BPK RI“]. peraturan.bpk.go.id. Qaraldi: 2021-yil 14-avgust.
- ↑ „ASEAN National Flowers“. ASEAN. 2012-yil 20-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 8-iyun.
- ↑ „ASEANWEB - ASEAN National Flowers“. 2011-yil 31-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 23-oktyabr.
- ↑ Toto Sutater & Kusumah Effendie. „Cut Flower Production in Indonesia“. Food and Agriculture Organization of the United Nations. Qaraldi: 2011-yil 8-may.
- ↑ „Michelia champaca“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Cananga odorata“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Morus macroura“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Oncosperma tigillarium“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Piper betle“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Cyrtostachys renda“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Lansium domesticum“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Amorphophallus titanum“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Palaquium rostratum“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Mirabilis jalapa“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Vatica bantamensis“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Salacca edulis“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Bouea macrophylla“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Michelia alba“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Stelechocarpus burahol“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Polyanthes tuberosa“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Shorea stenoptera“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Mangifera casturi“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Nephelium lappaceum“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Coelogyne pandurata“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Ficus minahasae“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Vitex cofassus“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Diospyros celebica“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Dendrobium utile“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Elmerrillia ovalis“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Borassus flabellifer“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Dysoxylum densiflorum“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Diospyros macrophylla“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Santalum album“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Dendrobium phalaenopsis“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Syzygium aromaticum“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Pometia pinnata“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.
- ↑ „Pandanus conoideus“. Prosea. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 4-noyabr.