Friz
Arxitekturada friz /friːz/ keng markaziy qism bo'lib, ion yoki Doric bezagi tekis bo'lishi yoki barelyef bilan bezatilgan bo'lishi mumkin. Paterae odatda frizlarni bezash uchun ham ishlatiladi. Frizni koʻplab yunon va rim binolarida topish mumkin, Parthenon frizi eng mashhur va, ehtimol, eng koʻp ishlab chiqilgani hisoblanadi. Bu uslub forslarga xosdir.
Ichki makonda xonaning frizi devorning rasm relslari ustidagi va toj mog'orlari yoki kornis ostidagi qismidir. Kengaytmaga ko'ra, friz - bu odatda ko'z darajasidan yuqori boʻlgan bo'yalgan, haykaltarosh yoki hatto kalligrafik bezakning uzun qismi. Friz bezaklari sahnalarni diskret panellar ketma-ketligida tasvirlashi mumkin. Friz qilingan material gips, o'yilgan yog'och yoki boshqa dekorativ vosita bo'lishi mumkin[1].
Binoning jabhasidagi meʼmoriy friz misolida, Afinadagi Rim agorasidagi sakkiz burchakli Tower of the Winds frizida sakkizta shamolning relyef haykallari tasvirlangan.
Pulvinatsiyalangan friz (yoki pulvino) qavariqdir. Bunday frizlar 17-asr shimoliy mannerizmining o'ziga xos xususiyatlari edi, ayniqsa yordamchi frizlarda va ichki me'morchilikda hamda mebelda koʻp qoʻllanadi.
Friz tushunchasi friz naqshlarining matematik qurilishida umumlashtirildi.
Ahamoniylarning frizlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]-
Persepolisdagi Ahamoniylarning friz dizaynlari.
Yunon frizlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Hind frizlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]-
Ollohobod ustunining yo'qolgan poytaxtining frizi, kichik rozet gullari bilan o'ralgan "olov palmetasi" ni hoshlagan ikkita lotus, miloddan avvalgi 3-yil.
-
Rampurva buqasining poytaxti, abakning tafsiloti, kichik rozet gullari bilan o'ralgan lotusni hoshlagan ikkita "olov palmetasi" eramizdan avvalgi 3-yil.
-
Sankissa filining frizi, miloddan avvalgi 3-yil
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Parthenon Frieze“. www.mcah.columbia.edu. 2018-yil 1-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 3-avgust.