Diviya

Diviya (Diva, Deva, Diana) — butparastlikka qarshi qadimgi rus taʼlimotlarida maʼbuda deb ataladi. Uning obrazi oʻrta asr kitobsevarining „butparastlik“ haqidagi eklektik gʻoyalaridan tiklangan boʻlib, unda qadimgi va slavyan xudolari aralashib ketgan.

Diviya, shuningdek, tabiat maʼbudasi, barcha tirik mavjudotlarning onasi.

Tarjima qilingan „Grigoriy ilohiyotshunosning doʻl sinovi boʻyicha suhbati“ ning XI asr rus kitobsevari tomonidan qoʻshimcha sifatida tan olingan qismida eslatib oʻtilgan. Bu yerda butparastlikning qoldiqlarini sanab oʻtgandan soʻng, „Ovʼ Diyu jʼret, a drugiy — Divii…“ deyilgan. Koʻrinishidan, bu yerda Diviya Dyuning, yaʼni cherkov matnlaridan yunon Zevsining ayol muvofiqligi.

B.A.Ribakov Diviyada Buyuk Ona maʼbudani koʻradi va uni Krit-Mikena davrining Ma-Diviyasi bilan bogʻlaydi. Uning fikricha, „Ilohiyotshunos Grigoriyning suhbatlari“ soʻzlari Rus choʻqintirilganidan bir asr oʻtgach, bu maʼbudaga sigʻinilganligi haqida guvohlik beradi.

„Slove svyatogo Grigoriya, izobreteno v tolsex“ da, maʼbuda Diva Mokoshdan keyin eslatib oʻtilgan. Ehtimol, bu holda Diva maʼbudaning nomi emas, balki Mokoshaning epiteti boʻlishi mumkin: Mokosh-deva.

Dionaga yaqin boʻlgan maʼbuda Diviya Pilosning Miken panteonida Zevsning rafiqasi sifatida boʻlgan.