Kontent qismiga oʻtish

Dante Gabriel Rossetti

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

 

Gabriel Charlz Dante Rossetti (1828-yil 12-may). - 9-aprel 1882-yil), odatda Dante Gabriel Rossetti (/rəˈzɛti/) nomi bilan tanilgan[1] ingliz shoiri, rassomi, sanʼatkori, tarjimoni va Rossetti oilasining aʼzosi edi. U 1848-yilda Uilyam Xolman Xant va Jon Everett Millais bilan Pre-Rafaelit Birodarligiga asos solgan. Rossetti rassom va yozuvchilarning keyingi avlodini, xususan, Uilyam Morris va Edvard Bern-Jonsni ilhomlantirdi. Uning ishi Yevropa Simbolistlariga ham taʼsir koʻrsatdi va estetik harakatning asosiy kashshofi edi.

Rossettining sanʼat asarlari oʻzining shahvoniyligi va oʻrta asr revivalizmi bilan ajralib turardi. Uning dastlabki sheʼriyatiga Jon Keats va Uilyam Bleyk taʼsir koʻrsatdi. Uning keyingi she’riyati, ayniqsa, “Hayot uyi” sonetlari ketma-ketligida fikr va tuygʻuning murakkab bogʻlanishi bilan ajralib turardi. Rossetti ijodida she’r va obraz chambarchas bogʻlangan. U oʻz suratlarini ifodalash uchun "Bokira Maryamning qizligi" (1849) va Astarte Suriyaka (1877) kabi sonetlar yozgan, shuningdek, uning singlisi taniqli shoira Kristina Rossettining Goblin bozori kabi sheʼrlarini tasvirlash uchun suratlar chizgan.

Rossettining shaxsiy hayoti uning ishi bilan chambarchas bogʻliq edi, ayniqsa uning modellari Elizabet Siddal (keyinchalik u bilan turmush qurgan), Fanni Kornfort va Jeyn Morris bilan munosabatlari ijobiy boʻlgan.

Hayoti

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Avtoportret, 1847-yil
Rossetti tomonidan yozilgan "Kuzgi qo'shiq" asarining asl qo'lyozmasi, 1848, Eshli kutubxonasi

Emigrant italyan olimi Gabriele Pasquale Juzeppe Rossetti va uning rafiqasi Frensis Meri Laviniya Polidorining oʻgʻli Gabriel Charlz Dante Rossetti 1828-yil 12-mayda Londonda tugʻilgan. Uning oilasi va doʻstlari uni Gabriel deb atashgan, ammo nashrlarda u Dante Aligyeri sharafiga Dante ismini birinchi oʻringa qoʻygan. U shoir Kristina Rossetti, tanqidchi Uilyam Maykl Rossetti va yozuvchi Mariya Francheska Rossettining akasi edi.[2] Uning otasi turmush qurishidan oldin Rim-katolik edi, onasi esa anglikan edi; aftidan Gabriel anglikan sifatida choʻqintirilgan. Tugʻilishidan yetti yil oldin vafot etgan Jon Uilyam Polidori Rossettining amakisi edi. Bolaligida Rossetti uyda taʼlim olgan va keyinchalik Kingʻs College maktabida oʻqigan[3] va Shekspir, Dikkens, ser Valter Skott va Lord Bayron asarlari bilan birga Injilni tez-tez oʻqigan.[4]

Yosh Rossetti "oʻzini tuta oladigan, gapdon, ehtirosli va xarizmatik"[5], lekin ayni paytda "qizgʻin, shoirtabiat va bemaʼni" deb taʼriflanadi.[6] U barcha birodarlari singari shoir boʻlishga intilgan va Londondagi Strand yaqinidagi Kingʻs College maktabida oʻqigan. U oʻrta asr italyan sanʼatiga katta qiziqish koʻrsatib, rassom boʻlishni ham xohladi. U 1841-yildan 1845-yilgacha Genri Sassning Rassomchilik akademiyasida oʻqigan, u Qirollik akademiyasining Antik maktabiga oʻqishga kirgan va 1848-yilda uni tark etgan. Qirollik akademiyasini tark etgach, Rossetti Ford Madox Braun qoʻl ostida tahsil oldi, u bilan umri davomida yaqin munosabatlarni saqlab qoldi.[7]

Uilyam Xolman Xant tomonidan chizilgan 22 yoshli Dante Gabriel Rossetti portreti

Uilyam Xolman Xantning “ Avliyo Agnes arafasi” kartinasi koʻrgazmasidan soʻng Rossetti Xant bilan doʻst tutinadi. Rasmda Jon Keatsning sheʼri tasvirlangan. Rossettining " Muborak Damozel " sheʼri Keatsga taqlid edi va u Xant oʻzining badiiy va adabiy ideallarini baham koʻrishiga ishondi. Ular birgalikda Jon Everett Millais bilan birga asos solgan Rafaeldan oldingi birodarlik falsafasini ishlab chiqdilar.

Guruhning maqsadi birinchi marta Rafael va Mikelanjelodan keyin kelgan mannerist rassomlar tomonidan qabul qilingan mexanik yondashuvni va ser Joshua Reynolds tomonidan kiritilgan rasmiy oʻqitish rejimini rad etib, ingliz sanʼatini isloh qilish edi. Ularning yondashuvi Quattrocento italyan va flamand sanʼatining moʻl-koʻl tafsilotlari, qizgʻin ranglari va murakkab kompozitsiyalariga qaytish edi.[8][9]

Ijodi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Bokira Maryamning yoshligi (1849). Modellar Sankt-Anna uchun rassomning onasi va Bokira qiz uchun uning singlisi Kristina edi. [10]

Boshlanishlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rossettining birinchi yirik rasmlari Rafaelitgacha boʻlgan dastlabki davrning realistik fazilatlarini aks ettiradi. Uning Bokira Maryamning yoshligi (1849) va Ecce Ancilla Domini (1850) nomli suratlari Maryamni oʻsmir qiz sifatida tasvirlaydi.

1850-yilda namoyish etilgan ikkinchi yirik rasmi Ecce Ancilla Domini va oʻsha yili "Rafaelizmdan oldingi davrni kutib olgan tobora kuchayib borayotgan isterik tanqidiy reaksiya" ni tanqid qilgan Rossetti xususiy ravishda sotilishi mumkin boʻlgan akvarelga murojaat qildi. Garchi uning ishi keyinchalik Jon Ruskin tomonidan qoʻllab-quvvatlangan boʻlsa-da, Rossettining rasmlari kamdan-kam hollarda namoyish etiladi.[5]

Dante va oʻrta asrlar sanʼati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1850-yilda Rossetti Rafaeldan oldingi rassomlar uchun muhim model boʻlgan Elizabet Siddal bilan uchrashdi. Keyingi oʻn yil ichida u uning ilhomlantiruvchisi, shogirdi va muxlisiga aylandi. Ular 1860-yilda turmush qurishgan[11] Rossettining 1853-yilda boshlangan va vafoti bilan tugallanmagan, topilmagan surati uning zamonaviy hayotidagi yagona asosiy mavzusi edi. Unda eski sevgilisini tanigan qishloq haydovchisi tomonidan koʻchadan koʻtarilgan fohisha tasvirlangan. Biroq, Rossetti tobora koʻproq ramziy va mifologik tasvirlarni real tasvirlardan afzal koʻrdi.[12]

Koʻp yillar davomida Rossetti italyan sheʼriyatining ingliz tilidagi tarjimalari, jumladan Dante Aligyerining "La Vita Nuova" (1861-yilda "Yosh italyan shoirlari" nomi bilan nashr etilgan) ustida ishladi. Bular va ser Tomas Malori ning Le Morte d'Artur asari uning 1850-yillarda chizilgan suratlarini chizishda ilhomlantirgan. U akvarelda boʻyash usulini yaratdi va oʻrta asr yoritgichlariga oʻxshash boy effektlarni berish uchun saqich bilan aralashtirilgan qalin pigmentlardan foydalangan. Shuningdek, u qalam va siyohda yangi rasm chizish texnikasini ishlab chiqdi. Uning birinchi nashr etilgan illyustratsiyasi doʻsti Uilyam Allingemning sheʼri uchun "Elfen-Mere xizmatkorlari" (1855) edi va u Edvard Moxonning 1857-yilgi Alfred nashriga, Lord Tennisonning sheʼrlari va singlisi Kristina Rossetti asarlari uchun rasmlarga ikkita rasm qoʻshgan.[13]

Uning Artur romantikasi va oʻrta asr dizayni haqidagi tasavvurlari Uilyam Morris va Edvard Bern-Jonsni ham ilhomlantirgan.[14] U na Burn-Jones, na Morris Rossettini tanimasdi, lekin uning asarlaridan qattiq taʼsirlangan va u bilan tanishgan va Morris sanʼat va sheʼriyat haqidagi gʻoyalarini targʻib qilish uchun 1856-yilda asos solgan Oksford va Kembrij jurnallariga hissa qoʻshgan.

Ecce Ancilla Domini!, 1850, Annunciation tasviri

1857-yil yozida Morris va Rossetti Oksfordga tashrif buyurishdi va Oksford Ittifoqining qurilayotgan munozara zalini topib, Le Morte d'Artur sahnalari bilan yuqori devorlarni boʻyash va ochiq yogʻochlar orasidagi tomni bezash uchun mablagʻ oldilar. Yetti rassom ishga olindi, ular orasida Valentin Prinsep va Artur Xyuz[15] kabi rassomlar ham bor edi va ish shoshilinch ravishda boshlandi. Juda tez ishlangan freskalar birdan soʻna boshladi va hozir qiyinchilik bilan ochib boʻlmaydi. Rossetti ikki opa-singil Bessi va Jeyn Burdenni Oksford Ittifoqi devoriy rasmlari uchun model sifatida yolladi va Jeyn 1859-yilda Morris bilan turmush qurdi.[16]

Kitoblar uchun chizilgan illustratsiyalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Adabiyot boshidanoq Rafaelitdan oldingi birodarlikning badiiy amaliyotiga kiritilgan (jumladan, Rossetti ham), koʻplab rasmlarda bevosita adabiy tasvirlar mavjud edi. Misol uchun, Jon Everett Millaisning ilk asari Isabella (1849), Jon Kitsning "Isabella" yoki "Bazil qozoni" (1818) epizodini tasvirlaydi. Rossetti, ayniqsa, Viktoriya davri sovgʻa kitoblarining gʻayrioddiy bezaklarini tanqid qildi va Estetik Harakat tamoyillariga mos keladigan tarzda bogʻlash va illyustratsiyalarni yaxshilashga harakat qildi.[17] Rossettining kalit bogʻlashlari 1861 va 1871-yillar orasida ishlab chiqilgan[18] U oʻzining singlisi, shoira Kristina Rossetti bilan "Goblin bozori" (1862) va "Shahzoda taraqqiyoti" (1866) ning birinchi nashrida dizayner/illyustrator sifatida hamkorlik qilgan.

Ser Galahad vayron bo'lgan cherkovda, akvarel va tana bo'yoqlari, 1857-59

Rossettining illyustratsiyaga qoʻshgan eng koʻzga koʻringan hissasi "Alfred, Lord Tennisonning sheʼrlari " (1857-yilda Edvard Moxon tomonidan nashr etilgan va xalq tilida "Moxon Tennison" nomi bilan tanilgan) hamkorlikdagi kitobidir. Moxon Qirollik Akademiklarini shuhratparast loyihaning illyustratorlari sifatida tasavvur qilgan, ammo Rafaeldan oldingi birodarlik tashkilotining asoschilaridan biri boʻlgan Millais loyihada ishtirok etgandan soʻng, bu tasavvur tezda buzildi.[19] Millais loyiha uchun Uilyam Xolman Xant va Rossettini jalb qildi va bu rassomlarning ishtiroki kitobning nashr qilinishini butunlay oʻzgartirdi. Pre-Rafaelitlarning rasmlari matn soʻzlari bilan bir qatorda aks-sadolar emas, balki ular tegishli boʻlgan sheʼrlarning shaxsiy va intellektual mazmunlari edi."[20] Pre-Rafaelchilarning Tennison sheʼrlarini vizualizatsiya qilishlari yozma asarlarni talqin qilish imkoniyatlarini koʻrsatdi, shuningdek, ularning tuvaldagi hikoyani tasvirlashdagi oʻziga xos yondashuvini namoyish qildi.[19]


Asarlaridagi diniy taʼsir

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Dante Gabriel Rossetti, Jorj Uayli Xatchinson tomonidan chizilgan

Angliyada 1833-yildan boshlab 1845-yilgacha davom etayotgan diniy eʼtiqod va anʼanalarning qayta tiklanishi boshlandi.[21] Oksford harakati, shuningdek, Traktar harakati sifatida ham tanilgan, yaqinda Angliya cherkovida yoʻqolgan nasroniy anʼanalarini tiklashga intilish boshlangan edi.  Rossetti va uning oilasi 1843-yildan beri Olbani koʻchasidagi Xristian cherkoviga tashrif buyurishgan. Uning akasi Uilyam Maykl Rossetti "Yuqori Anglikan harakati" boshlanganidan beri cherkovda xizmatlar oʻzgara boshlaganini qayd etdi. Rev Uilyam Dodsvort ushbu oʻzgarishlarga, jumladan, muqaddas stolga gul va sham qoʻyishning katolik amaliyotini qoʻshish uchun javobgar edi. Rossetti va uning oilasi va uning ikki hamkasbi (ulardan biri Rafaeldan oldingi birodarlik tashkilotiga asos solgan) Uells koʻchasidagi Avliyo Endryu, Oliy Anglikan cherkovida ham qatnashgan. Taʼkidlanishicha, anglo-katolik uygʻonishi 1840-yillarning oxiri va 1850-yillarning boshlarida Rossettiga juda taʼsir qilgan. Uning 1849-yilda tugallangan "Bokira Maryamning yoshligi" kartinasidagi ruhiy ifodalar bu daʼvodan dalolat beradi. Rasmning qurbongohi katolik qurbongohiga juda oʻxshash tarzda bezatilgan, bu uning ingliz-katolik uygʻonishi bilan tanishligini isbotlaydi. Rasmning mavzusi, Muborak Bokira qiz, Oksford harakatining muhim qismi boʻlgan qizil mato tikish boʻlib, u ayollar tomonidan qurbongoh matolarini kashta qilishni taʼkidladi.[22] Oksford islohotchilari oʻz harakatining ikkita asosiy jihatini aniqladilar: "barcha dinning oxiri Xudo bilan birlashish boʻlishi kerak" va "Cherkov ilohiy ravishda bu yakunni amalga oshirish uchun yaratilgan".[23]

1848-yilda Birodarlik tashkilotiga asos solingandan soʻng, ularning sanʼat asarlari oliyjanob yoki diniy xarakterga ega boʻlgan mavzularni oʻz ichiga olgan. Ularning maqsadi oʻz asarlari uslubi orqali "tabiatga haqiqat"ni koʻrsatib, "axloqiy islohot" xabarini yetkazish edi.[24] Xususan, Rossettining 1849-yilda yozilgan "Qoʻl va jon" asarida u oʻzining bosh qahramoni Chiaroni ruhiy moyilliklarga ega rassom sifatida koʻrsatadi. Matnda Chiaroning ruhi uning oldida "qoʻlingni va qalbingni Xudo bilan insonga xizmat qilish uchun qoʻyishni" buyurgan ayol shaklida paydo boʻladi.[25] Rossetti arxivi ushbu matnni "Rossetti oʻzining sanʼat, diniy sadoqat va butunlay dunyoviy tarixchilikka boʻlgan majburiyatlarini birlashtirish usuli" deb taʼriflaydi.[26] Xuddi shunday, 1847—1870-yillarda yozilgan "Muborak Damozel" asarida Rossetti Bibliya tilidan foydalanadi, masalan, Damozel osmondan Yerga qaraganini tasvirlash uchun "Osmonning oltin tayogʻidan" jumlasini ishlatgan.[27] Bu yerda biz tana va ruh, oʻlim va mavhumlik oʻrtasidagi bogʻliqlikni koʻramiz, bu Rossetti asarlarida umumiy mavzu. "Ave" (1847) da Meri oʻgʻlini osmonda kutib oladigan kunni kutadi, u yerdagi bilan samoviyni birlashtiradi. Matn Anglikan Marian ilohiyotidagi kuchli elementni taʼkidlaydi, u Maryamning tanasi va ruhi jannatga qabul qilinganligini tasvirlaydi.[22] Uilyam Maykl Rossetti, uning ukasi 1895-yilda shunday deb yozgan edi: "U hech qachon tasdiqlanmagan, diniy eʼtiqodga ega emas va muntazam diniy marosimlarni oʻtkazmagan; lekin u... mavhum gʻoyalarga va vaqti-vaqti bilan boradigan nasroniylikning hurmatli shakllariga yetarlicha moyil edi. Anglikan cherkoviga - juda vaqti-vaqti bilan va faqat moyillik uni boshqargandek borardi ".

Yangi yoʻnalish

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Fanni Kornfort tomonidan modellashtirilgan Bocca Baciata (1859) Rossetti ishida yangi yo'nalishni ko'rsatdi ( Tasviriy san'at muzeyi, Boston )

Taxminan 1860-yilda Rossetti 1850-yillardagi zich oʻrta asr kompozitsiyalaridan voz kechib, zich rang bilan ajralib turadigan tekis tasvirli boʻshliqlarda ayollarning kuchli yaqindan tasvirlari foydasiga yogʻli rasmga qaytdi. Bu rasmlar Yevropa simvolistik harakatining rivojlanishiga katta taʼsir koʻrsatdi.[28] Ularda Rossettining ayollar tasviri koʻp oʻylagan tarzda tasvirlagan. U oʻzining yangi sevgilisi Fanni Kornfortni jismoniy erotizmning timsoli sifatida tasvirlagan, uning biznes sherigi Uilyam Morrisning rafiqasi Jeyn Burden esa efir maʼbudasi sifatida jozibali koʻrinishga ega edi. "Rossettining oldingi islohotlarida boʻlgani kabi, mavzuning yangi turi rasm amaliyotini ulgurji qayta qurish kontekstida paydo boʻldi, eng oddiy materiallar va texnikalar darajasidan tortib, maʼno va gʻoyalarning eng mavhum yoki kontseptual darajasigacha vizual shaklda gavdalantiriladi."[28] Ushbu yangi asarlar oʻrta asrlarga emas, balki Italiyaning yuqori Uygʻonish davri rassomlari Venetsiya, Titian va Veronesega asoslangan edi.[28][29]

1861-yilda Rossetti Morris, Marshall, Folkner & Co. dekorativ sanʼat firmasida Morris, Burne-Jones, Ford Madox Braun, Filipp Uebb, Charlz Folkner va Piter Pol Marshall bilan taʼsischi hamkoriga aylandi. Rossetti vitraylar va boshqa bezak buyumlari uchun dizaynlarni yaratdi.

Rossettining rafiqasi Elizabet 1862-yilda laudanning haddan tashqari koʻp dozasi tufayli vafot etdi, ehtimol oʻlik bola tugʻilgandan koʻp oʻtmay oʻz joniga qasd qildi.[30][31] Rossetti borgan sari tushkunlikka tushdi va sevgilisi Lizzi vafotidan soʻng u bilan birga nashr etilmagan sheʼrlarining asosiy qismini Xaygeyt qabristoniga dafn qildi, garchi u keyinchalik ularni qazib olishga majbur boʻldi. U bir qator rasmlarda, masalan, Beata Beatrixda Dantening Beatrice obrazini ideallashtirgan.[32]

Charlz Lutvidj Dodgson tomonidan Dante Gabriel Rossetti albomi nashri ( Lyuis Kerroll ; 1863)

Cheyne Walkdagi yillari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Uning uyi 16 Cheyne Walk, London

Xotini vafotidan soʻng, Rossetti Chelsidagi 16, Cheyne Walk da Tudor uyini ijaraga oldi[33] u yerda yashagan 20 yili davomida ekstravagant mebellar va ekzotik qushlar va hayvonlarning paradi bilan oʻrab olingan.[34] Rossetti vombatlar bilan qiziqdi, doʻstlaridan Regents Parkdagi London hayvonot bogʻidagi "Vombatning uyida" uchrashishni soʻradi va u yerda bir necha soat vaqt oʻtkazdi. 1869-yil sentyabr oyida u ikkita xonaki vombatlarning birinchisini sotib oldi va uni "Top" deb nomladi. U kechki ovqat stoliga keltirildi va ovqatlanish paytida katta markazda uxlash uchun ruxsat berildi. Rossettining ekzotik hayvonlarga boʻlgan ishtiyoqi butun hayoti davomida davom etdi va lama va tukan sotib olish bilan yakunlandi, u kovboy shlyapasini kiyib, oʻyin-kulgi uchun dasturxon atrofida lama minishni oʻrgandi.[35]

Rimlik beva ayol (1874), Arte de Ponce muzeyi, Puerto-Riko

1865-yilda u tikuvchi va boʻlajak aktrisa Aleksa Uilding bilan tanishdi, u oʻzi uchun toʻla vaqtli modellik qilish bilan shugʻullanadi va Veronika Veronese, "Muborak Damozel", "Dengiz sehri " va boshqa rasmlar uchun model sifatida ishlagan.[36][37] U boshqa modellarga qaraganda koʻproq uning tugatgan ishlariga modellik qildi, ammo Rossetti bilan ishqiy aloqasi yoʻqligi sababli u haqida nisbatan kam maʼlumot bor. U 1865-yilda bir oqshom uni Strandda koʻrdi va darhol uning goʻzalligidan hayratda qoldi. Ertasi kuni u unga oʻtirishga rozi boʻldi, lekin kela olmadi. Bir necha hafta oʻtgach, u yana uni koʻrdi va oʻzi mingan taksidan sakrab tushdi va uni toʻgʻridan-toʻgʻri studiyasiga borishga koʻndiradi. U boshqa sanʼatkorlar uni ishga olishidan qoʻrqib, unga faqat oʻzi uchun oʻtirish uchun haftalik pul toʻlagan.[38] Ular doimiy aloqani oʻrtoqlashdilar; Rossetti oʻlimidan soʻng Uilding uning qabriga gulchambar qoʻyish uchun muntazam ravishda tashrif buyurgani aytiladi.[39]

Rossetti 1857-yilda Uilyam Morris va Edvard Bern-Jons bilan birga chizgan Oksford Ittifoqi devoriy rasmlari uchun namuna sifatida foydalangan Jeyn Morris ham bu yillarda uning yonida oʻtirdi, u "boʻyoq, sheʼriyat va hayotda undan foydalandi va oʻziga jalb qildi".[36] Jeyn Morrisni ham Jon Robert Parsons suratga olgan, uning fotosuratlari Rossetti tomonidan chizilgan. 1869-yilda Morris va Rossetti Oksfordshirdagi Kelmskott shahridagi Kelmskott Manor qishloq uyini yozgi uy sifatida ijaraga oldilar, ammo bu Rossetti va Jeyn Morrisning uzoq muddatli va murakkab aloqalari uchun chekinish joyiga aylandi. Ular yozni u yerda Morrislarning bolalari bilan oʻtkazishgan, Uilyam Morris esa 1871 va 1873-yillarda Islandiyaga sayohat qilgan[40]

Rossetti 16 Cheyne Walkda balladalar va sonetlarning yoziqlarini o'qiydi, Genri Treffri Dann (1882)

Bu yillarda Rossettining doʻstlari, xususan, Charlz Avgust Xauell oʻz sheʼrlarini rafiqasi qabridan eksgumatsiya qilishga yordam berishdi va ularni 1870-yilda "Dante Gabriel Rossetti sheʼrlari" toʻplamida jamladilar va nashr etdilar. Ular "tanaviy sheʼriyat maktabi" timsoli sifatida hujumga uchraganlarida, tortishuvlarga sabab boʻldi. Ularning erotizmi va shahvoniyligi soʻndi. Bir sheʼr, "Nuptial uyqu" jinsiy aloqadan keyin uxlab qolgan er-xotinni tasvirlaydi. Bu Rossettining "Hayot uyi" sonetlari ketma-ketligining bir qismi boʻlib, yaqin munosabatlarning jismoniy va maʼnaviy rivojlanishini kuzatuvchi murakkab sheʼrlar turkumi edi. Rossetti sonet shaklini "lahzalar yodgorligi" deb taʼriflab, u oʻtkinchi lahzaning his-tuygʻularini oʻzida mujassamlashtirganini va ularning maʼnosi haqida fikr yuritishini nazarda tutgan. Hayot uyi bu lahzalarni aks ettiruvchi bir qator oʻzaro taʼsirli yodgorliklar edi - intensiv tasvirlangan boʻlaklar mozaikasidan yasalgan murakkab bir butunlikni ifodalaydi. Bu Rossettining eng muhim adabiy yutugʻi edi. Toʻplamga baʼzi tarjimalar, jumladan, uning "Oʻlik xonimlar balladasi", 1869-yilda Fransua Villonning " Ballade des dames du temps jadis " sheʼrining tarjimasi kiritilgan. (" Yesteryear " soʻzi Rossetti tomonidan ushbu tarjimada birinchi marta ishlatilgan neologizm sifatida berilgan.)

1881-yilda Rossetti sheʼrlarning ikkinchi jildini nashr etdi - "Balladalar va sonnetlar", unga "Hayot uyi" seriyasining qolgan sonetlari kiradi.

Kunning orzusi (1880). Model - Jeyn Morris. [41][42]
Alexa Wilding (1879)

Tushkunlik va oʻlim

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tanqidchilarning Rossettining birinchi sheʼriy toʻplamiga shafqatsiz munosabati 1872-yil iyun oyida ruhiy tushkunlikka olib keldi va u sentyabr oyida Kelmskottda Jeyn Morris bilan birga boʻlsa-da, u "kunlarini xlorli tuman va viski bilan oʻtkazdi".[43] Keyingi yozda u ancha yaxshilandi va Alexa Wilding ham, Jeyn ham uning uchun Kelmskottga koʻchishdi va u yerda tushga oʻxshash portretlar seriyasini yaratdi.[43] 1874-yilda Morris oʻzining dekorativ sanʼat firmasini qayta tashkil etib, Rossettini biznesdan olib tashladi va ikkala erkak Jeyn bilan Kelmskottda yashaganligi haqidagi muloyim fantastika saqlanib qolmadi. Rossetti 1874-yil iyul oyida Kelmskottni toʻsatdan tark etdi va qaytib kelmadi. Umrining oxirlarida u xloralgidratga giyohvandlik va ruhiy beqarorlik kuchayib borayotgani tufayli qoraygan kasal ahvolga tushib qoldi. U oʻzining soʻnggi yillarini Cheyne Walkda yolgʻiz oʻtkazdi.

1882-yil Pasxa yakshanbasida u oʻz sogʻligʻini tiklash uchun behuda urinish bilan borgan doʻstining dala hovlisida vafot etdi, chunki uning xotini laudan bilan vafot etganidek, u xloral tufayli vafot etgan. U bir muncha vaqtdan beri azob chekayotgan buyrak kasalligi boʻlgan Yorqin kasalligidan vafot etdi. U oyoqlari falaj boʻlgani uchun bir necha yil uyda boʻlgan, ammo uning xlorga qaramligi gidroselni olib tashlash natijasida ogʻriqni yengillashtiradigan vosita boʻlgan deb ishoniladi. U bir muncha vaqt spirtli psixoz bilan ogʻrigan edi, chunki u xloralgidratning achchiq taʼmini yoʻqotish uchun koʻp miqdorda viski isteʼmol qilgan. U Angliyaning Kent shahridagi Birchington-on-Sea shahridagi barcha avliyolarning cherkov hovlisiga dafn etilgan.[44]

Dante Gabriel Rossetti qabri, Birchington-on-Dengizdagi All Saints cherkovi hovlisida

Kitoblari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Ilk italyan shoirlari (tarjima), 1861; "Dante va uning doirasi" nomi bilan qayta nashr etilgan, 1874 yil
  • Sheʼrlar, 1870; qayta koʻrib chiqilib, “Sheʼrlar” sifatida qayta nashr etilgan. Yangi nashr, 1881 yil
  • Baladalar va sonnetlar, 1881 yil
  • Dante Gabriel Rossetti toʻplami, 2 jild, 1886 (oʻlimdan keyin)
  • Baladalar va hikoya sheʼrlari, 1893 (oʻlimidan keyin)
  • Sonnetlar va lirik sheʼrlar, 1894 (oʻlimidan keyin)
  • Dante Gabriel Rossetti asarlari, 1911 (vafotidan keyin)[45]
  • Sheʼrlar va tarjimalar 1850–1870, "Qoʻl va ruh" nasriy hikoyasi bilan birgalikda, Oksford universiteti nashriyoti, 1913 yil

Ikki tomonlama ishlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

"Rossetti o'zining butun borlig'ini she'riyat va rassomchilikka bag'ishladi." - Sheʼriyat fondi[4]

  • Aspecta Medusa (1865-yil oktyabr - 1868 yil)
  • Astarte Syriaca (rasm uchun; 1877-yil yanvar-fevral; 1875-1877)
  • Beatritsa, uning Damozellari va Sevgi (1865?)
  • Goʻzallik va qush (1855; 1858-yil 25-iyun)
  • Muborak Damozel (1847-1870; 1871-1881)
  • Bocca Baciata (1859—1860)
  • Tana goʻzalligi (1864–1869; 1866)
  • Kelinning muqaddimasi [1848–1870 (taxminan)]
  • Kassandra (chizma uchun; 1869-yil sentyabr; 1860–1861, 1867, 1869)
  • Dantening Beatritsa vafot etgan kunidagi orzusi: 1290-yil 9-iyun (1875 [?], 1856 yil)
  • Dante Aligyeri. "Sestina. Pietra degli Skrovini xonimidan." (1848 [?], 1861, 1874)
  • Dante Veronada [1848–1850; 1852 (taxminan)]
  • Kunduzgi tush (rasm uchun; 1878–1880, 1880-yil sentyabr)
  • Vombatning oʻlimi (1869-yil 6-noyabr)
  • Eden Bower [1863–1864 (taxminan) yoki 1869 (taxminan)]
  • Fazio bekasi (1863; 1873)
  • Fiammetta [rasm uchun; 1878 (taxminan) 1878]
  • "Topilgan" (rasm uchun; 1854; 1881-yil fevral)
  • Francesca Da Rimini. Dante (1855; 1862-yil sentyabr)
  • Gvido Kavalkanti. "Ballata. U Dialogda Mandettaga boʻlgan muhabbatini ochib beradi." (1861)
  • Qoʻl va ruh (1849)
  • Qahramonning chirogʻi (1875)
  • Kirish sonneti ("Sonet - bir lahzalik yodgorlik"; 1880)
  • Jan d'Ark [1879 (tugallanmagan), 1863, 1882]
  • La Bella Mano (rasm uchun; 1875)
  • La Pia. Dante (1868—1880)
  • Liza ed Elviro (1843)
  • Sevgi salomlari (1850, 1861, 1864)
  • Maryamning qizligi [rasm uchun; 1848 (sonet I), 1849 (sonet II)]
  • Magdalalik Maryam Farziy Simunning eshigi oldida (rasm uchun; 1853–1859; 1869)
  • Maykl Skottning Wooing (chizma uchun; 1853, 1869–1871, 1875–1876)
  • Mnemosin (1880)
  • Eski va yangi sanʼat [3 ta sheʼrdan iborat guruh; 1849 (matn); 1857 (rasm, taxminan)]
  • Uilyam Morris haqida (1871-yil sentyabr)
  • Pandora (rasm uchun; 1869; 1868–1871)
  • "Ned amaki" ga parodiya (1852)
  • Ajralgan sevgi! [1869-yil sentyabr - 1869-yil noyabr (taxminan)]
  • Muqaddas oilada Fisih bayrami (rasm uchun; 1849–1856; 1869-yil sentyabr)
  • Perlascura. Bir malika uchun oʻn ikki tanga (1878)
  • Portret (1869)
  • Proserpin (1872; 1871-1882)
  • Savol (dizayn uchun; 1875, 1882)
  • "Meni retro qiling, Sathana!" (1847, 1848)
  • Tibullusning Deliyaga qaytishi (1853-1855, 1867)
  • Dengiz sehri (rasm uchun; 1870, 1877)
  • Dovudning urugʻi (rasm uchun; 1864)
  • Sukunat. Dizayn uchun (1870, 1877)
  • Xelen opa [1851–1852; 1870 (taxminan)]
  • Sorrentino (1843)
  • Ruhning goʻzalligi (1866; 1864-1870)
  • Aziz Agnes shafoat (1850; 1860)
  • Troya shahri (1863–1864; 1869–1870)
  • Venera Verticordia (rasm uchun; 1868-yil 16-yanvar; 1863–1869)
  • Uilyam va Mari. Balada (1841)[46]

Yana qarang

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Ingliz sanʼati
  • Dante Gabriel Rossetti tomonidan chizilgan rasmlar roʻyxati
  • Rossetti va uning doirasi, Maks Berbomning 1922-yil kitobi
  • Rossetti-Polidori oila daraxti
  • Jeyms Smetham

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „Dante Gabriel Rossetti – Definition, pictures, pronunciation and usage notes – Oxford Advanced Learner's Dictionary at OxfordLearnersDictionaries.com“. oxfordlearnersdictionaries.com. 2014-yil 22-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 8-dekabr 2012-yil.
  2. ↑ Treuherz et al. (2003), pp. 15–18.
  3. ↑ „Rossetti Archive Chronology Exhibit“. www.rossettiarchive.org. Qaraldi: 1-fevral 2018-yil.
  4. ↑ 4,0 4,1 „Dante Gabriel Rossetti“. Poetry Foundation. Qaraldi: 15-iyun 2014-yil.
  5. ↑ 5,0 5,1 Treuherz et al. (2003), p. 19.
  6. ↑ Hilton (1970), p. 26.
  7. ↑ Treuherz et al. (2003), pp. 15.
  8. ↑ Treuherz et al. (2003), p. 22.
  9. ↑ Hilton (1970), pp. 31–35.
  10. ↑ Marsh (1996), p. 16.
  11. ↑ Treuherz et al. (2003), p. 33.
  12. ↑ Treuherz et al. (2003), pp. 19, 24–25.
  13. ↑ Treuherz et al. (2003), pp. 175–76.
  14. ↑ Treuherz et al. (2003), pp. 39–41.
  15. ↑ Watkinson, Ray, "Painting" in Parry (1996), p. 93.
  16. ↑ Parry, William Morris, pp. 14–16.
  17. ↑ „The Cover Sells the Book“. Delaware Art Museum.
  18. ↑ „Dante Gabriel Rossetti Material Design“. Rossetti Archive.
  19. ↑ 19,0 19,1 Janzen Kooistra, Lorraine. Poetry, Pictures, and Popular Publishing: The Illustrated Gift Book and Victorian Visual Culture 1855–1875. Athens, Ohio: Ohio University Press, 2011 — 43-bet. 
  20. ↑ Housman, Laurence. Arthur Boyd Houghton: A Selection from his Work in Black and White. London, England: Trubner and Co., 1896 — 13-bet. 
  21. ↑ Barry. „The Oxford Movement (1833–1845)“. New Advent. Robert Appleton Company. Qaraldi: 15-iyun 2014-yil.
  22. ↑ 22,0 22,1 Bentley, D.M.R.. Rossetti's "Ave" and Related Pictures. West Virginia University Press, 1977 — 21–35-bet. 
  23. ↑ Taylor. „John Wesley and the Anglo-Catholic Revival“. Project Canterbury. SPCK.
  24. ↑ Meagher. „The Pre-Raphelites“. The Metropolitan Museum of Art. Qaraldi: 15-iyun 2014-yil.
  25. ↑ „Hand and Soul“. Victorian Short Fiction Project. 2014-yil 14-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-iyun 2014-yil.
  26. ↑ „Hand and Soul“. The Rossetti Archive. Qaraldi: 15-iyun 2014-yil.
  27. ↑ „The Blessed Damozel“. Rossetti Archive. Qaraldi: 15-iyun 2014-yil.
  28. ↑ 28,0 28,1 28,2 Treuherz et al. (2003), pp. 52–54.
  29. ↑ Treuherz et al. (2003), p. 64.
  30. ↑ Marsh. „Did Rossetti really need to exhume his wife?“. TheTLS (15-fevral 2012-yil). 2012-yil 19-fevralda asl nusxadan arxivlangan.
  31. ↑ Williamson, Audrey. Artists and Writers in Revolt: The Pre-Raphaelites. David & Charles, 1976 — 46-bet. ISBN 978-0-7153-72-623. 
  32. ↑ Treuherz et al. (2003), p. 80.
  33. ↑ „Settlement and building: Artists and Chelsea Pages 102-106 A History of the County of Middlesex: Volume 12, Chelsea.“. British History Online. Victoria County History, 2004. Qaraldi: 21-dekabr 2022-yil.
  34. ↑ Todd (2001), p. 107.
  35. ↑ „National Library of Australia.“. 6-iyun 2011-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 25-mart 2009-yil.
  36. ↑ 36,0 36,1 Todd (2001), p. 116.
  37. ↑ Pedrick (1964), p. 130
  38. ↑ Dunn, Recollections of Dante Gabriel Rossetti and his circle, ed. Mander, (1984) p. 46.
  39. ↑ Spencer-Longhurst, The Blue Bower: Rossetti in the 1860s (2006).
  40. ↑ Todd (2001), pp. 123–30.
  41. ↑ „The Day Dream“. www.artmagick.com. 2014-yil 18-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 15-avgust.
  42. ↑ „Dante Gabriel Rossetti, 'The Day Dream'“. www.vam.ac.uk. Qaraldi: 2016-yil 15-avgust.
  43. ↑ 43,0 43,1 Todd (2001), pp. 128–129.
  44. ↑ Wilson, Scott. Resting Places: The Burial Sites of More Than 14,000 Famous Persons, 3d ed.: 2 (Kindle Location 40729). McFarland & Company, Inc., Publishers. Kindle Edition.
  45. ↑ „Rossetti Archive Books“. Qaraldi: 15-iyun 2014-yil.
  46. ↑ „Rossetti Archive Doubleworks“. The Rossetti Archive. Qaraldi: 15-iyun 2014-yil.

Bibliografiya

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Ash, Rassell (1995), Dante Gabriel Rossetti . London: pavilion kitoblariISBN 978-1-85793-412-0 ; Nyu-York: AbramsISBN 978-1-85793-950-7 .
  • Boos, Florensiya S. Dante G. Rossetti sheʼriyati. Mouton, 1973 yil.
  • Doughty, Oswald (1949), Viktoriya romantikasi: Dante Gabriel Rossetti . London: Frederik Myuller.
  • Dryu, Rodjer (2006), Oqim siri: Dante Gabriel Rossettining ramzi . Kembrij: Lutterworth Press,ISBN 978-0-7188-3057-1 .
  • Fredeman, Uilyam E. (1971). Oxirgi oʻn yillikning debochasi: Dante Gabriel Rossetti 1872-yil yozida . Manchester [Ing. ]: Jon Rylands kutubxonasi.
  • Fredeman, Uilyam E. (ed.) (2002-08), Dante Gabriel Rossetti yozishmalari . 7 jild. Kembrij: Brewer.
  • Xilton, Timoti (1970). Rafaeldan oldingi davrlar . London: Temza va Gudson, Nyu-York: HN Abrams.ISBN 0810904241ISBN 0810904241 .
  • Lukas, FL (2013), Dante Gabriel Rossetti - antologiya (sheʼrlar va tarjimalar, kirish bilan). Kembrij universiteti matbuoti [1]
  • Marsh, yanvar (1996). Pre-Rafaelitlar: Maktublar va kundaliklarda ularning hayoti . London: Kollinz va Braun.
  • MakGann, JJ (2000). Dante Gabriel Rossetti va yoʻqolishi kerak boʻlgan oʻyin . Nyu-Xeyven: Yel universiteti nashriyoti.
  • Parry, Linda (1996), tahr., Uilyam Morris . Nyu-York: Abrams,ISBN 0-8109-4282-8 .
  • Pedrik, G. (1964). Rossetti bilan hayot: yoki, Tovuslarga ruxsat yoʻq . London: Makdonald. ISBN
  • Roe, Dina: Rossettis mo''jizalar mamlakatida. Viktoriya oilasi tarixi . London: Haus nashriyoti, 2011 yil.
  • Rossetti, DG The House of Life
  • Rossetti, DG, & J. Marsh (2000). Dante Gabriel Rossettining toʻplami . Chikago: Yangi Amsterdam kitoblari.
  • Rossetti, DG, & WW Rossetti, ed. (1911), Dante Gabriel Rossetti asarlari . Ellis, London. (to'liq matn)
  • Sharp, Frank C. va Jan Marsh (2012), Jeyn Morrisning toʻplangan xatlari, Boydell & Brewer, London.
  • Simons, J. (2008). Rossetti's Wombat: Viktoriya Londonidagi Rafaeldan oldingi va avstraliyalik hayvonlar . London: Middlesex University Press.
  • Treuherz, Julian, Prettejon, Elizabeth va Becker, Edwin (2003). Dante Gabriel Rossetti . London: Temza va Gudson,ISBN 0-500-09316-4 .
  • Todd, Pamela (2001). Pre-Rafaelitlar uyda, Nyu-York: Watson-Giptill nashrlari,ISBN 0-8230-4285-5 .
  • Silvi Broussin, Kristofer Nyuall (2021). "Rossetti portretlari", Pallas Afina,ISBN 978-1843682097 .
  • Debra N. Mancoff (2021). "Dante Gabriel Rossetti: Ayollar portretlari (Viktoriya va Albert muzeyi)", Temza va Gudson Ltd.ISBN 978-0500480717

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Andoza:Dante Gabriel RossettiAndoza:Pre-Raphaelite Brotherhood 

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Dante_Gabriel_Rossetti&oldid=5043506" dan olindi