Kontent qismiga oʻtish

Chimkent xalqaro aeroporti

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Chimkent xalqaro aeroporti
qozoqcha: Halyqaralyq Shymkent Áýejaıy
IATA kodi: CIT – ICAO kodi: UAII
Qisqacha bayon
Aeroport turi Fuqarolik aeroporti
Egasi "Airport Management Group" (Qozogʻiston temir yoʻllari AJ)
Operator "Shymkent International Airport" AJ
Xizmat doirasi Chimkent
Joylashuvi Chimkent temir yoʻl vokzalidan 12.6 km (7.8 mi) shimoli-gʻarbda
Ochilgan 1932-yil 28-mart
Havo yoʻli tuguni SCAT Airlines
Dengiz sathidan balandligi 422 m / 1,385 ft
Koordinatalari 42°21′54″N 069°28′34″E / 42.36500°N 69.47611°E / 42.36500; 69.47611
Vebsayti www.airserver.kz
Xarita
CIT/UAII (Qozogʻiston)
CIT/UAII
Qozogʻiston xaritasida
Uchish/qoʻnish yoʻlaklari
Uzunligi Yuzasi
m ft
10/28 3,300 10,827 Beton
10/28 2,300 7,546 Dirt
06/24 410 1,345 Dirt
Manba: Aeronavtika axborot toʻplami Qozogʻiston[1]

Chimkent xalqaro aeroporti (qozoqcha: Халықаралық Шымкент Әуежайы; Halyqaralyq Shymkent Áýejaıy) – Qozogʻistonning aholi soni boʻyicha uchinchi eng yirik shahri – Chimkent shahrining aeroporti. 2021-yil yakuniga koʻra yoʻlovchi tashish hajmi 2,138 million nafarni tashkil etdi va bu respublika aeroportlari orasida uchinchi koʻrsatkichdir. Aeroport „Qozogʻiston temir yoʻllari“ AJning „Airport Management Group“ tuzilmasi tomonidan boshqariladi. 2018-yilning noyabr oyida aeroport respublika mulkidan Chimkent shahrining kommunal mulki balansiga oʻtkazildi[2].

Aeroport SCAT Airlines uchun bosh qarorgoh hisoblanadi. Shuningdek, FlyArystan loukosteri uchun asosiy aerodromlardan biridir.

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1932-yil 28-martda Chimkent yaqinida qishloq xoʻjaligi aviabazasi tashkil etildi, uning tarkibiga ikkita parvoz otryadi (Po-2 rusumli 50 ta samolyoti bor) kirdi, ularning vazifasi Olmaota, Jambul, Qiziloʻrda va Chimkent viloyatlari hududida aviatsiya ishlarini bajarish edi.

1933—1940-yillarda aviabazaning samolyotlari bilan har yili 6000 tagacha yoʻlovchi va 180 tonna pochta joʻnatmalari tashildi[3].

1941-yilda bazaning aksariyat samolyotlari va uchuvchilari Ikkinchi jahon urushi frontlariga joʻnatildi. Aeroportda harbiy havo kuchlari uchun kadrlar tayyorlagan eskadronning ikkita Po-2 samolyoti va oʻquv aviatsiya eskadronining 15 ta Po-2 samolyoti qoldi.

1941-yilda Chuguyev harbiy aviatsiya maktabi Chimkentga evakuatsiya qilindi, u yerda yuzdan ortiq yosh uchuvchilar tayyorlandi va frontga yuborildi, ularning instruktori Ivan Kojedub edi. 1944-yilda 6 eskadron va 323 samolyot, 1032 doimiy va 2170 oʻzgaruvchan xodimlardan iborat maktab yana Chuguyevga koʻchirildi .

1947-yil bahorida aeroport yangi joyga koʻchirildi. 1949-yil 3-yanvarda havo eskadroniga „165-sonli maxsus havo otryadi“ nomi berildi. 1955-yilda birinchi An-2 samolyoti qabul qilindi.

1958-yilda Li-2, Yak-12, An-2 samolyotlari bilan jihozlangan 158-parvoz otryadi (158 PO) tashkil etildi.

1963-yil 20-sentabrda 158-parvoz otryadi Qozogʻiston fuqaro aviatsiyasi boshqarmasining Chimkent qoʻshma aviatsiya eskadroniga aylantirildi. 1963-yil 27-dekabrda aeroport yangi joyda (bugungi kunda joylashgan yerida) ish boshladi.

1965-yilda Il-14 samolyotlarining kelishi bilan aeroport tun-u kun ishlash rejimiga oʻtdi. 1967-yil 21-noyabrda uchish-qoʻnish yoʻlagi va terminal binosi foydalanishga topshirildi. 1968-yilda Il-18 samolyotlarida Moskva, Olmaota, Sochiga muntazam reyslar ochildi. 1969-yilda An-2 samolyotlari bilan jihozlangan 309-parvoz otryadi (309-PO) tashkil etildi.

Aeroport rivojlanishining yangi bosqichi 1970-yilda An-24 samolyotlarining ishga tushirilishi bilan boshlandi, Qozogʻistonning barcha viloyat markazlariga muntazam reyslar ochildi. 1975-yil iyul oyida Tu-154 samolyotida birinchi parvoz amalga oshirildi.

1992-yilda Chimkent birlashgan aviatsiya otryadi (158-PO va 309-POdan iborat) tarqatib yuborildi.

Aviakompaniyalar va yoʻnalishlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yoʻlovchi reyslari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2020-yildan boshlab aeroport quyidagi aviakompaniyalarga xizmat koʻrsatmoqda[4]:

Aviakompaniya Manzillar
Aeroflot Moskva–Sheremetyevo[5]
Air Astana Jidda (2024-yil 10-sentyabrdan boshlanadi)[6], Olmaota
FlyArystan Aqtau, Aqtoʻbe, Atirau, Kutaisi, Olmaota, Ostona, Qoʻstanay, Semey, Oʻral, Oʻskemen
Mavsumiy: Antaliya
flydubai Dubay–Xalqaro[7]
Pegasus Airlines Istanbul–Sabiha Goʻkchen
Mavsumiy: Antaliya[8]
Qazaq Air Jezqazgʻan[9], Olmaota, Ostona
SCAT Airlines Aqtau, Istanbul, Koʻkchatov[10], Moskva–Vnukovo, Olmaota, Ostona
Mavsumiy: Petropavl[11]
Sunday Airlines Mavsumiy charter: Antaliya, Phuket, Sharm ash-Shayx

Joylashuvi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aeroport shaharning gʻarbiy chekkasida, R482, B142, B114, P206, B30 xalqaro havo yoʻllari kesishmasida joylashgan, Toshkentdan 100 km, Qiziloʻrdadan 450 km, Bishkekdan 500 km, Olmaotadan 700 km uzoqlikda. Aerodromda „Shymkent Airport“ AJ, „SCAT“ aviakompaniyasi, „Kazaeronavigatsiya“ RDKning Chimkent filiali joylashgan. Aerodromdan harbiy aviatsiya ham foydalanadi. Chimkent shahri yaqinida „Sayram“ sport aerodromi ham mavjud[12].

Modernizatsiyasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Chimkent aeroportida Boeing 747

Modernizatsiya jarayonlarida aeroportda 55652-harbiy qism uchun davlat aviatsiyasi parvozlarida ishlaydigan uzoq va yaqin radiomayoqlarni jihozlash uchun ikkita yangi bino qurildi.

2007-yilda uchish-qoʻnish yoʻlagini rekonstruksiya qilish boʻyicha ishlar olib borildi, ikkala qoʻnish kursida zamonaviy qoʻnish tizimlari SP-90 (oʻrnatilgan DME/N masofa oʻlchagich kanali bilan birga), OVI-1 yoritish uskunalari, Finlandiyaning Vaisala kompaniyasi tomonidan ishlab chiqarilgan meteorologik uskunalar oʻrnatildi, bu esa har qanday turdagi samolyotlarni qabul qilish imkonini beradi.

2008-yilda yangi aerovokzal qurish uchun respublika byudjetidan 6,2 milliard tenge ajratildi. Loyiha boʻyicha terminal soatiga 400 nafar yoʻlovchini qabul qilishi kerak, maydoni esa 5380 m². Yangi terminal joriy terminal yonida joylashgan boʻladi.

2020-yilda xususiy investor (SCAT aviakompaniyasi) mablagʻlari hisobidan umumiy maydoni 35 ming kvadrat metr boʻlgan, soatiga 2 ming yoʻlovchiga xizmat koʻrsatish quvvatiga ega yangi aeroport terminalini qurish rejalashtirildi. Yangi terminalning sigʻimi bir vaqtning oʻzida 16 tagacha samolyotga xizmat koʻrsatish imkonini beradi[13].

Faoliyat koʻrsatkichlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2014-yildan 2021-yilgacha yoʻlovchi tashish hajmi, tashilgan yuk hajmi va aeroport daromadi sezilarli darajada oʻsdi. 2014-yilda Chimkent aeroporti 440 ming yoʻlovchiga xizmat koʻrsatgan. Aeroportning foydasi 110 million tengeni ($0,6 mln) tashkil qildi. 2018-yilda Chimkent aeroporti 817 ming 73 yoʻlovchiga xizmat koʻrsatgan va 2 ming 830 tonna yukga xizmat koʻrsatgan. 2020-yilda 1,3 millionga yaqin yoʻlovchi va 5,9 ming tonna yuk tashilgan. Daromad 46 345,5 million tengeni tashkil etdi[14], 2021 yilda esa 2,138 million yoʻlovchi va 10 400 tonna yuk. Daromad 83 339,8 million tengeni tashkil etdi.

Yoʻlovchi tashish

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2018-2021-yillarda yoʻlovchi tashish hajmi 817 ming kishidan 2,1 million kishigacha sezilarli oshishi kuzatildi.

Aeroportning yoʻlovchilar oqimi:
Yillar 2014 2015 2016 2017 2018 2020 2021
Yoʻlovchilar oqimi 440 000 550 873 621 380 811 000 817 073 1 324 250 [14] 2 138 500

Qabul qila oladigan samolyot turlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aerodrom A toifasida, barcha turdagi samolyotlarni qabul qilish imkoniyatiga ega. Uchish-qoʻnish yoʻlagi tasnif raqami (PCN) 50/R/A/X/T.

Hodisalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1992-yil 23-fevral kuni ertalab Chimkent aeroportida Qozogʻistonning „A“ boʻlimining qoʻshinlari ikki bandit 13 nafar yoʻlovchini garovga olgan avtobusga hujum qildi. Hujum paytida hech kim jabrlanmadi, ikkala bandit ham halok boʻldi[15] [16].

2012-yil 25-dekabr kuni Chimkent aeroportidan 20 km uzoqlikda Qozogʻiston MXQ chegara qoʻshinlarining An −72 samolyoti qoʻnish vaqtida halokatga uchradi. Bortdagi 27 kishining barchasi halok boʻlgan[17].

Yana qarang

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ AIP Kazakhstan (Archive.is saytida 16 June 2013 sanasida arxivlangan)
  2. ↑ „Аэропорт Шымкента передан в управление города“. 2019-yil 21-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 21-oktyabr.
  3. ↑ „История аэропорта Шымкент“. 2019-yil 21-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 21-oktyabr.
  4. ↑ „Расписание рейсов“. airserver.kz. 2019-yil 3-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 14-oktyabr.
  5. ↑ „Aeroflot to resume flights to Shymkent“. www.aeroflot.ru. Aeroflot. 2023-yil 3-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 17-avgust.
  6. ↑ „Air Astana Adds Shymkent – Jeddah Service From Sep 2024“. Aeroroutes. Qaraldi: 2024-yil 17-avgust.
  7. ↑ „Flydubai expands its network in Kazakhstan to three destinations with the start of flights to Shymkent“.
  8. ↑ „PEGASUS NS23 NETWORK ADDITIONS – 16APR23“. aeroroutes.com (2023-yil 18-aprel).
  9. ↑ „» QAZAQ AIR: from October 11 from Shymkent to Zhezkazgan you can fly for 15,000 tenge“. www.flyqazaq.com. QAZAQ AIR. Qaraldi: 2023-yil 3-oktyabr.
  10. ↑ „SCAT Aircompany 2Q23 Network Additions“. Aeroroutes. Qaraldi: 2023-yil 10-may.
  11. ↑ „SCAT Aircompany Adds Shymkent – Petropavlovsk From mid-June 2024“. Aeroroutes. Qaraldi: 2024-yil 28-iyun.
  12. ↑ „Не страшны прыжки с парашютом“. 2020-yil 9-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 6-avgust.
  13. ↑ „Каким будет новый аэропорт Шымкента“. 2019-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 21-oktyabr.
  14. ↑ 14,0 14,1 „Основные показатели работы транспорта в городе Шымкент“. Бюро национальной статистики. 2021-yil 1-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 25-yanvar.
  15. ↑ „Операция «Набат». Часть 1“ (ru). Кызылординские вести (2022-yil 30-iyun). Qaraldi: 2023-yil 4-iyun.
  16. ↑ „Операция «Набат». Часть 2“ (ru). Кызылординские вести (2022-yil 2-iyul). Qaraldi: 2023-yil 4-iyun.
  17. ↑ V Kazaxstane razbilsya voenniy samolet An-72[sayt ishlamaydi]Andoza:Недоступная ссылка

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]


"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Chimkent_xalqaro_aeroporti&oldid=5051283" dan olindi