Butunjahon OITSga qarshi kurash kuni
Butunjahon OITSga qarshi kurash kuni — Birlashgan Millatlar Tashkilotining xalqaro kuni 1-dekabrda nishonlanadi. Birinchi marta 1988-yilda JSST tomonidan eʼlon qilingan, 1996-yildan beri UNAIDS (Birlashgan Millatlar Tashkilotining OIV/OITS bo‘yicha qo‘shma dasturi) tomonidan o‘tkaziladi. Ushbu kun OIV infektsiyasining tarqalishi natijasida yuzaga kelgan OITS epidemiyasi haqida xabardorlikni oshirish, shuningdek, ushbu kasallik qurbonlarini xotirlash kuni sifatida tashkil etilgan. Dunyo bo‘ylab ko‘plab davlat, jamoat va tibbiyot tashkilotlari shu kuni o‘quv va diagnostika tadbirlarini o‘tkazadi.
Maqsadlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Butunjahon OITSga qarshi kurash kuni OIV va OITS haqida global xabardorlikni oshirish va pandemiyaga qarshi xalqaro birdamlikni namoyish etishga qaratilgan. Shu kuni davlat va xususiy sektor hamkorlariga pandemiya holati to‘g‘risida xabar tarqatish hamda OIV va OITSning oldini olish va davolash, shuningdek, butun dunyoda va mamlakatlarda tarqalgan yuqori darajadagi odamlarga gʻamxoʻrlik qilish borasidagi yutuqlarni ragʻbatlantirish uchun qulay imkoniyat beriladi.
UNAIDSning 2004-yildagi maʼlumotlariga ko‘ra, 15 yoshdan 49 yoshgacha bo‘lgan 35,7 million kishi OIV bilan kasallangan, ulardan 26 millioni ish bilan band. Agar hisob-kitoblar mehnatga layoqatli yoshdagi barcha toifalar, shu jumladan 64 yoshgacha bo‘lganlar, shuningdek, uyda va uydan tashqarida norasmiy iqtisodiyotda ishlayotgan barcha shaxslar uchun maʼlumotlarni o‘z ichiga olgan bo‘lsa, u holda OIV bilan kasallanganlar soni ishchilar toifasi 36,5 mln.ga yetadi. Hozir barcha yangi OITS infektsiyalari va o‘lim holatlarining deyarli uchdan bir qismi Sahroi Kabirdagi sakkizta Afrika davlatiga to‘g‘ri keladi.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Butunjahon OITSga qarshi kurash kuni tashabbusi ilk bor 1987-yil avgust oyida Shveytsariyaning, Jeneva shahrida Jahon sogʻliqni saqlash tashkilotining OITSga qarshi kurash boʻyicha global dasturining ommaviy axborot vositalari xodimlari Jeyms V.Bunn va Tomas Netter tomonidan ilgari surilgan. Global OITS dasturi direktori Jonatan Mann ularning fikrini qabul qildi. Unga kontseptsiya yoqdi va birinchi Jahon OITSga qarshi kurash kunini 1988-yil 1-dekabrda o‘tkazishga rozi bo‘ldi.
G‘arb ommaviy axborot vositalarida yoritishni taʼminlash uchun 1-dekabr sanasini Bunn taklif qildi, uning fikricha, bu Jahon OITS kunining muvaffaqiyati uchun juda muhim. 1988-yil Qo‘shma Shtatlarda saylov yili bo‘lganligi sababli, ommaviy axborot vositalari saylovlarni yoritishdan charchashadi va yangi voqea topishni xohlashadi. Bunn va Netter 1-dekabrni saylovdan keyingi ideal vaqt va Rojdestvo tanaffusiga qadar yetarli vaqt deb topdilar. Umuman olganda, yangiliklar taqvimidagi bo‘sh joy va shuning uchun Jahon OITSga qarshi kurash kuni uchun eng zo‘r vaqt deb belgilangan.
Birlashgan Millatlar Tashkilotining OIV/OITS (UNAIDS) bo‘yicha qo‘shma dasturi 1996-yilda OITSga qarshi kurash kunini rejalashtirish va targ‘ib qilishni (dastlab boshlanmasdan) o‘z zimmasiga oldi. Bir kunga eʼtibor qaratish o‘rniga, UNAIDS 1997-yilda yil davomida muloqot, profilaktika va taʼlimga eʼtibor qaratishga chaqirdi.
2004-yilda Butunjahon OITSga qarshi kurash kampaniyasi mustaqil tashkilotga aylandi.
Mavzular
[tahrir | manbasini tahrirlash]
UNAIDS tashkil etilgan kundan boshlab 2004-yilgacha har yili boshqa xalqaro sogʻliqni saqlash tashkilotlari bilan maslahatlashgan holda mavzularni tanlab, Butunjahon OITSga qarshi kurash kuni kampaniyalarini olib bordi.
2008-yildan boshlab, har yili OIV va OITSning oldini olish va davolash bilan shugʻullanadigan odamlar, tashkilotlar va davlat idoralari bilan keng koʻlamli maslahatlashuvlardan soʻng, Xalqaro tashkiliy qoʻmita Butunjahon OITSga qarshi kurash kuni uchun mavzu tanlaydi. Har bir Butunjahon OITSga qarshi kurash kunining mavzusi bor. 2005-2008-yillarda bu shior „OITSni toʻxtating. Vaʼdangizga vafo qiling.“ Ushbu mavzu siyosiy rahbarlarni 2010-yilga qadar OIV va OITSning oldini olish, davolash, parvarish qilish va qoʻllab-quvvatlashdan umumiy foydalanish majburiyatlarini saqlab qolishga chaqirishga qaratilgan.
Rossiyada Jahon kunining shiorlari qabul qilingan:
- 1988-yil: OITSga qarshi birlashgan dunyo
- 1989-yil: Yoshlar va OITS
- 1990-yil: Ayollar va OITS
- 1991-yil: Qiyinchilikni birgalikda hal qiling
- 1992-yil: OITS: jamiyat tomonidan qabul qilingan majburiyat
- 1993-yil: Harakat qilish vaqti
- 1994-yil: OITS va oila
- 1995-yil: Umumiy huquqlar, umumiy javobgarlik
- 1996-yil: Bir dunyo, bir umid
- 1997-yil: OITS bilan kasallangan dunyoda yashovchi bolalar
- 1998-yil: Oʻzgarish haydovchisi
- 1999-yil: Tinglang, oʻrganing, yashang!
- 2000-yil: OITS: Koʻp narsa erkaklarga bogʻliq
- 2001-yil: Menga gʻamxoʻrlik qiladi … va siz?[1]
- 2002-2003-yillarda: Taʼqib va kamsitish: yashang va yashang[2]
- 2004-yil: Ayollar, qizlar va OIV/OITS
- 2005-2010-yillarda: OITSni toʻxtatish. Vaʼda bering
- 2011-2015-yillarda : Nolga
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „О СПИДе. AIDS.ru - русскоязычный портал о ВИЧ/СПИДе“. 2012-yil 22-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 10-noyabr.
- ↑ „О СПИДе. AIDS.ru - русскоязычный портал о ВИЧ/СПИДе“. 2012-yil 14-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 10-noyabr.
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Butunjahon OITSga qarshi kurash kuni (2015 yil 1 dekabr) / Birlashgan Millatlar Tashkiloti (Birlashgan Millatlar Tashkiloti , Xalqaro kunlar)
- Butunjahon OITSga qarshi kurash kuni 2014 — Boʻshliqni yopish / BMT(ingl.) )
- JSST | Butunjahon OITSga qarshi kurash kuni
- 2011-yil 1-dekabrda turli mamlakatlarda boʻlib oʻtgan tadbirlardan olingan suratlar (Wayback Machine saytida 2016-11-07 sanasida arxivlangan) Arxivnaya kopiya [ norasmiy manba? ]
- Butunjahon OITSga qarshi kurash kuni 2017 yil 1 dekabr (Wayback Machine saytida 2018-07-01 sanasida arxivlangan)