Ashoka

Ashoka
Maurya imperatori
Mansab davri m.a.273-yil – m.a.232-yilgacha
Oʻtmishdoshi	Bindusara
Vorisi	mamlakat tanazzulga yuz tutgan
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi	m.a.304 Patna, Maurya Imperiyasi
Vafoti	m.a.232 Patna, Maurya Imperiyasi
Onasi	Subxadrangi
Otasi	Bindusara

Ashoka (sanskritcha: अशोक- Maurya davlatining oxirgi hukmdori hisoblanadi. U Maurya davlatini m.a.273-yildan m.a. 232-yilga qadar boshqardi va oʻzining kuchli strategik urushlari bilan Mauryani hozirgi kundagi Afg'oniston, Shimoliy Hindistonni oʻz ichiga olgan qudratli davlatga aylantirdi. Ashoka asosan Buddaviylik dining homiysi sifatida tanilgan. Zamonaviy olimlarning fikriga koʻra, buddaviylikni dunyo diniga aylantirish uchun bu hukmdor hammadan koʻproq mehnat qilgan

Ashoka imperiyasi

Hayoti

Kelib chiqishi va bolaligi

Ashoka Chandraguptaning nevarasi va Bindusaraning oʻgʻlidir. Ashokaning onasi-Subxadrangi kambagʻal braxman Champakanagarning qizi boʻlgan..Afsonaga koʻra, otasi uni haramga berdi, chunki unga qizining oʻgʻli katta hukmdor boʻlishini bashorat qilishgandi. Boshida Ashokaning holati juda past edi: uning qirolning olijanob xotinlaridan koʻplab aka-ukalari, shuningdek oʻz onasidan katta akasi bor edi. Bolaligida Ashoka juda jonli va baland ruhli bola edi va u bilan kurashish juda qiyin edi. U ayniqsa ovchilikda juda mohir boʻlgan. Ashoka chiroyli emas edi. Ammo hech bir shahzoda uni mardlik, jasurlik, qadr-qimmat, sarguzasht va muhabbatni boshqarish qobiliyatidan ustun qoʻymagan. Shuning uchun Ashoku barcha amaldorlar va oddiy odamlar tomonidan sevilgan va hurmat qilingan. Bindusara oʻzining boshqaruv mahoratiga eʼtibor qaratdi va Ashoka yosh boʻlishiga qaramay, uni Avanti hokimi etib tayinladi.

Harbiy yurushlari

Kalingaga hujum

Taxtga koʻtarilganidan sakkiz yil oʻtgach, Ashoka Kalinga (Orissa) saltanatiga qarshi urush eʼlon qildi. Oʻz hukmida Ashoka urush paytida 150 ming kishi asir olinganligi va 100 mingdan koʻproq kishining oʻldirilganligi haqida xabar beradi. Kalinga muhim strategik va tijorat mamlakatining qoʻshilishi imperiyaning mustahkamlanishiga yordam berdi. Kalinga Ashokaga qattiq qarshilik koʻrsatdi. Bu hudud Nands saltanatining bir qismi edi, keyin u mustaqillikka erishdi. Kalingani zabt etishga bagʻishlangan maxsus qarorda Ashokaning oʻzi oddiy odamlarga ham, Mauriyaliklarning kuchiga dosh berishni istamagan zodagonlarga nisbatan qattiq jazo qoʻllanilganini tan oldi. Ashoka hatto bosib olingan hududda vaziyatni yaxshilash uchun maxsus choralar koʻrgan edi.

Maurya Imperiyasi hududining kengayishi

Ashoka davlati

Maurya davlati juda katta hududni oʻz ichiga olgan. Turli xil dinli, turli millatlar va qabilalar yagaona bir davlatga jipslashgan. Ashoka, shuningdek „Arthashastra“ yozuvlariga koʻra, bu davrda hokimiyati janubiy okeandan Himolay choʻqqilarigacha boʻlgan ulkan hududlargacha choʻzilgan. Hukmdor boshchiligidagi hududda muhim davlat gʻoyasi paydo boʻlgan edi. Davlatning chegaralari uzunlashgan, uning yaqin va uzoq qoʻshnilari bilan munosabatlari yaxshilangan.Yunonlar bir necha bor Yon va Kambodjani Ashoka davlati tarkibi sifatida tilga olgan.

Adabiyotlar

• OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil