Kontent qismiga oʻtish

Arowana

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Arowanalar Osteoglossinae oilasining chuchuk suvda yashovchi suyakli baliqlari bo'lib, shuningdek, suyak tillalari deb ham ataladi[1] (oxirgi ism hozir ko'pincha Arapaiminae uchun ajratilgan). Bu baliq oilasining boshi suyakli, choʻzilgan tanasi yirik, ogʻir tangachalar bilan qoplangan, mozaik naqshli. Orqa va anal qanotlari nurlarga ega va uzun asosli, ko'krak va qorin qanotlari esa kichikdir. Arowana aerobdir va havodan kislorodni o'pka to'qimasi kabi kapillyarlar bilan qoplangan suzish pufagiga so'rib olish orqali olishi mumkin.[2]

Jamoat akvariumidagi super qizil Osiyo arowana

Osteoglossinalar ichida Janubiy Amerika Osteoglossum arowanas O'rta Yura davrida Osiyo va Avstraliya Skleropag arowanalaridan taxminan 170 Mya uzoqlashgan.[3]

Osteoglossidae - Uolles chizig'ining ikkala tomonida joylashgan yagona chuchuk suv baliqlari oilasi.[4] Buni Osiyo arowanalari (S. formosus) Avstraliya Scleropages, S. Jardinii va S. Leichardti, taxminan 140 Mya dan ajralib chiqqanligi nazariyasi bilan izohlash mumkin, bu esa Osiyo arowanalarining Hindiston yarimorolida Osiyoga olib o'tilganligini taxmin qiladi.[3][5]

Qazilma qoldiqlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Faqat rasmlardan ma'lum bo'lgan kamida beshta yo'qolgan avlod osteoglossidlar sifatida tasniflanadi; Bular hech bo'lmaganda kechki bo'r davriga to'g'ri keladi. Kech yura yoki erta bo'r davrigacha bo'lgan boshqa fotoalbomlar arowana superorder Osteoglossomorpha ga tegishli deb hisoblanadi. Osteoglossomorf qoldiqlari Antarktidadan tashqari barcha qit'alarda topilgan.[6] Ushbu qazilma avlodlarga Brychaetus, Joffrichthys va Fareodus kiradi.

Taksonomiya

[tahrir | manbasini tahrirlash]
    • Genus † Anaedopogon Cope 1871-yil
    • Jins † Foreyichthys Taverne 1979-yil
    • Jins † Nieerkunia Su 1992-yil
    • Jins † Osteoglossidarum [otolit]
    • Jins † Ridewoodichthys Taverne 2009-yil
    • Jins † Taverneichthys Kumar, Rana & Paliwal 2005
    • Jins † Tetoriichthys Yabumoto 2008-yil
    • Osteoglossinae Bonapart kichik oilasi 1832 yil
      • Scleropages Gunther jinsi 1864-yil
      • Genus Osteoglossum Agassiz ex Spix & Agassiz 1829 Basilewsky bo'lmagan 1855 (Aravana)

Osteoglossidlar yirtqichlar bo'lib, ko'pincha maxsus sirt oziqlantiruvchilardir. Ular ajoyib jumpers; Osteoglossum turlarining 6 dan ortiq sakrashi kuzatilgan fut (deyarli 2 m) suv sathidan Janubiy Amerikadagi osilgan novdalardan hasharotlar va qushlarni olib tashlash uchun, shuning uchun "suv maymunlari" laqabini oldi. Arowana turlari odatda 2 dan 3 gacha o'sadi ft asirlikda.

Arowanalarni uy hayvonlari sifatida saqlash qiyin. Ular qimmat, keng akvariumni talab qiladi, ovqatni tanlaydi va juda ko'p g'amxo'rlikka muhtoj. Arowanalar (Wayback Machine saytida 2022-08-19 sanasida arxivlangan) tajovuzkor xatti-harakatlari va shaxsiyati bilan mashhur.

Osteoglossidlarning bir nechta turlari ota-ona g'amxo'rligini namoyish etadi. Ular uya quradilar va bolalarini tuxumdan chiqqandan keyin himoya qiladilar. Barcha turlar og'iz bo'shlig'ida bolalarini olib yuradi ota-onalar ba'zan og'izlarida yuzlab tuxumlarni ushlab turadilar. Yoshlar doimiy ravishda ketishdan oldin atrofni o'rganish uchun ota-onasining og'zidan tashqarida bir nechta sayohatlar qilishlari mumkin.

Taxminan olti oyligida ko'paya boshlagan baliqlardan farqli o'laroq, Arowana jinsiy etuklikka erishish uchun 3-4 yil vaqt ketadi.

Akvariumda

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Odatda uy hayvonlari sifatida saqlanadigan 10 turdagi arowana mavjud; Osiyodan 4 ta, Janubiy Amerikadan 3 ta, Avstraliyadan 2 ta va Afrikadan 1 ta.

Osiyo arovanasi yo'qolib ketish xavfi ostida turgan tur va Qo'shma Shtatlarda ovlash taqiqlangan. Bu tur osiyolik erkaklar orasida boylik belgisidir. Albinos arowana 2009-yilda rekord narxga – 300 000 dollarga sotilgan[7] Aksariyat arovanalari yuqori himoyalangan panjara ortida yetishtiriladi.

Arowanalar yolg'iz baliqdir va faqat yoshligida kompaniyaga ruxsat beradi; kattalar hukmronlik va tajovuzkorlikni ko'rsatishi mumkin. Bu baliq bilan tez-tez sherik bo'lgan ba'zi mos keluvchi turlar: palyaço baliqlari, paku, oskarlar, yaguar cichlidlari, yashil qo'rquvlar, gar, qalay tikanlari, siam yo'lbarslari va arowana og'ziga sig'maydigan boshqa har qanday tajovuzkor baliqlar. Bu baliqlar eng yaxshi jonli yoki muzlatilgan ozuqa bilan saqlanadi va ular 8-10 oy ichida tankdan osongina o'sib chiqadi. Minimal diametri 6 'x 3,5' va 300 gallon bo'lgan akvarium minimal deb tavsiya etiladi, ammo 400-800 gallon bo'lish eng yaxshi yo'ldir.[8] Avstraliyalik turlar akvariumda yolg'iz saqlanadi.[9][10]

Hisob-kitoblarga ko'ra, 2012-yildan beri Osiyo arovanasi sektorining umumiy yillik daromadi dunyo miqyosida 200 million AQSh dollaridan oshgan.

Etimologiya

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bu nom Tupi tilidan arua'ná, aruanã yoki arauanádan keladi.[11]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Allen, G. R.. Field Guide to the Freshwater Fishes of Australia. Perth: Western Australia Museum, 2002 — 56–58-bet. ISBN 0-7307-5486-3. 
  2. ↑ Berra, Tim M.. Freshwater Fish Distribution. San Diego: Academic Press, 2001. ISBN 0-12-093156-7. 
  3. ↑ 3,0 3,1 Kumazawa, Yoshinori (2003). „The reason the freshwater fish arowana live across the sea“. Quarterly Journal Biohistory. № Winter. 2012-02-05da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-iyul 2014-yil. {{cite magazine}}: Andozada hech qanday qiymat berilmagan (boʻsh) nomaʼlum parametr mavjud: |seperator= (yordam)CS1 maint: date format ()Kumazawa, Yoshinori (2003).. Quarterly Journal Biohistory (Winter). Archived from the original (Wayback Machine saytida 2012-02-05 sanasida arxivlangan) on 5 February 2012. Retrieved 19 July 2014.
  4. ↑ Ismail, Mohd Zakaria (1989). „Systematics, Zoogeography, and Conservation of the Freshwater Fishes of Peninsular Malaysia“. Colorado State University. 25-bet. {{cite magazine}}: Cite magazine requires |magazine= (yordam)
  5. ↑ Kumazawa, Yoshinori; Nishida, Mutsumi (1-dekabr 2000-yil). „Molecular Phylogeny of Osteoglossoids: A New Model for Gondwanian Origin and Plate Tectonic Transportation of the Asian Arowana“. Molecular Biology and Evolution. 17-jild, № 12. 1869–78-bet. doi:10.1093/oxfordjournals.molbev.a026288. PMID 11110903.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()
  6. ↑ Guo-Qing. „Osteoglossomorpha“ (article). Tree of Life (1998). Qaraldi: 2006-yil 14-aprel.
  7. ↑ „This fish is worth $300,000“ (5-iyun 2016-yil).
  8. ↑ Greenwood, P.H.. Encyclopedia of Fishes Paxton, J.R.: . San Diego: Academic Press, 1998 — 81–82-bet. ISBN 0-12-547665-5. 
  9. ↑ „Saratoga“. Native Fish Australia. Qaraldi: 16-dekabr 2018-yil.
  10. ↑ „Gulf Saratoga“. Native Fish Australia. Qaraldi: 16-dekabr 2018-yil.
  11. ↑ „merriam-webster.com“.

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Arowana&oldid=3998427" dan olindi