Kontent qismiga oʻtish

Armen Sarkisyan

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Armen Sarkisyan
Արմեն Սարգսյան
Արմեն Սարգսյան
Armaniston Prezidenti
Mansab davri
2018-yil 9-apreldan – 2022-yil 1-fevralgacha
Hukumat boshligʻi Karen Karapetyan (v. b.)
Serj Sargsyan
Karen Karapetyan (v. b.)
Nikol Pashinyan
Oʻtmishdoshi Serj Sargsyan
Vorisi Vaagn Xachaturyan
Armaniston Bosh vaziri
Mansab davri
1996-yil 4-noyabrdan – 1997-yil 20-martgacha
Prezident Levon Ter-Petrosyan
Oʻtmishdoshi Hrant Bagratyan
Vorisi Robert Kocharyan
Armanistonning Birlashgan Qirollikdagi elchisi
Mansab davri
1998-yildan – 2018-yilgacha
Hukumat boshligʻi Armen Darbinyan
Vazgen Sargsyan
Aram Sargsyan
Andranik Margaryan
Serj Sargsyan
Tigran Sargsyan
Hovik Abrahamyan
Karen Karapetyan
Hovik Abrahamyan
Tigran Sargsyan
Prezident Robert Kocharyan
Serj Sargsyan
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi 23-iyun 1952-yil (1952-06-23) (72 yosh)
Yerevan

Armen Vardanovich Sarkissian (armancha: Արմեն Վարդանի Սարգսյան; 23-iyun 1952) – Armanistonlik fizik, texnolog va siyosatchi, 2018-yildan 2022-yilgacha mamlakat prezidenti boʻlgan[1][2].

Sarkisyan xorijiy davlatning Buyuk Britaniyadagi eng uzoq muddatli elchisi boʻlib, birinchi marta 1992-1996-yillarda tayinlangan[3]. 1998-2018-yillarda ikkinchi muddat ishlagan[4]. Armanistonning Vatikan, Yevropa Ittifoqi, NATO, Niderlandiya, Lyuksemburg, Belgiyadagi birinchi elchisi boʻlgan va Yevropada „katta elchi“ maqomiga ega[5][6].

Sarkisyan Butunjahon iqtisodiy forumida energiya xavfsizligi boʻyicha global kengashning birinchi raisi boʻlgan. Koʻplab ilmiy maqolalar muallifi, xalqaro masalalar boʻyicha maʼruzachi va sharhlovchidir. Uning sharhlari va insholari Times, Financial Times, Daily Telegraph, Time jurnali, Newsweek, Hollywood Reporter va Wall Street Journal kabi nashrlarda chop etilgan[7][8].

Hayoti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sarkisyan Yerevan davlat universitetining nazariy fizika va matematika fakultetini tamomlagan. Armaniston fanlar akademiyasining faxriy doktori va Armaniston milliy raqobatbardoshlik kengashi aʼzosi. 1976-yildan 1984-yilgacha Yerevan davlat universitetida fizika kafedrasi assistenti, keyinchalik dotsenti boʻlgan. 1984-yilda Kembrij universitetida taklif etilgan tadqiqotchi va professor boʻldi[9][10]. Stiven Xoking va lord Martin Ris bilan birga ishlagan.

1988-yilda Yerevan davlat universitetida murakkab tizimlarni kompyuter modellashtirish kafedrasini tashkil etdi va keyinchalik mudiri boʻldi[11].

Sarkisyan 1991-yilda Wordtris Tetris spinoff oʻyinining hammualliflaridan biri edi[12][13]. U bir muddat sotuvlar boʻyicha dunyodagi eng mashhur video oʻyin boʻlgan[14]. 2023-yil mart oyida Hollywood Reporter jurnalida chop etilgan maqolada Sarkisyan Wordtrisning yaratilishi va uning Spectrum Holobyte shirkatiga sotilishi bilan bogʻliq keskin va dramatik voqealarni batafsil bayon qilgan[15]. Aprel oyida Tetris asoschilaridan biri Henk Rojers va Sovet Ittifoqida oxirgi marta koʻrgan oʻyin yaratuvchisi Aleksey Pajitnov bilan birga podkastda paydo boʻldi[16][17].

1991-yil noyabr oyida Sarkisyan Londonda Armaniston elchixonasini ochdi. Bu Gʻarbdagi birinchi arman diplomatik missiyasi edi. Buyuk Britaniyadagi diplomatik missiyasidan tashqari, Yevropadagi „katta elchi“, NATOdagi, Belgiya, Niderlandiya, Lyuksemburg, Vatikandagi elchi lavozimini egalladi. 1995–1996-yillarda Armanistonning Yevropa Ittifoqidagi vakolatxonasi rahbari boʻlgan.

1996-yilda Sarkisyan Armaniston bosh vaziri etib saylandi. Muhim iqtisodiy va siyosiy oʻzgarishlar, jumladan, 1992-yilda Armaniston mustaqillikka erishganidan keyin birinchi marta matbuot erkinligiga yoʻl ochgan Axborot vazirligining tugatilishi tashabbusi bilan chiqdi. Ozarbayjon bilan urush davrida jiddiy muvaffaqiyatsizlikka uchragan Armaniston energetika sektorini qayta qurishga rahbarlik qilgan. 1997-yilda saraton kasalligiga chalinganidan soʻng isteʼfoga chiqdi va uning oʻrniga Robert Kocharyan keldi.

Sogʻayib ketganidan soʻng, Sarkisyan Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki (YTTB) prezidentining maxsus maslahatchisi va 1998-yildan 2000-yilgacha YeTTB raisining maslahatchisi etib tayinlangan. Sarkisyan shuningdek, dunyodagi eng yirik transmilliy kompaniyalarda maslahatchi va biznes maslahatchi boʻlib ishlagan.

Sarkisyan „Eurasia House International“ direktorlaridan biri, Nyu-Yorkdagi Gʻarb instituti raisi oʻrinbosari, Kembrij universiteti qoshidagi sudyalar biznes maktabi qoshidagi Yevrosiyo markazi direktori (2001-2011) boʻlgan. Sarkisyan turli faxriy va rahbar lavozimlarni egallagan, jumladan Garvard Kennedi maktabi dekanining maslahat kengashi aʼzosi, Chikago universitetining Xarris nomidagi Davlat siyosatini oʻrganish maktabi dekanining maslahat kengashi, Dilijondagi xalqaro maktab Vasiylar kengashi aʼzosi, Yevro-Atlantika xavfsizlik tashabbusi aʼzosi, Xalqaro tadqiqot va almashinuv kengashi (IREX) aʼzosi, Global yetakchilik fondi aʼzosi, Xalqaro iqtisodiy ittifoq va Global yetakchilik fondi aʼzosi.

Sarkisyan butun dunyodagi eng yirik arman xayriya tashkiloti – Arman umumiy xayrixohlik ittifoqining ishonchli vakili. Londondagi Qirolicha Mary universiteti matematika fanlari maktabining faxriy katta ilmiy xodimi boʻlgan.

Prezident Serj Sarkisyan 2018-yil 19-yanvar kuni rasmiy televideniye orqali Sarkisyanga Armanistonning tashqi aloqalari, diaspora munosabatlari, xorijiy sarmoya, fan, taʼlim va madaniyatni rivojlantirishda masʼuliyatni oʻz zimmasiga olishini soʻrab, prezidentlikni taklif qildi. Sarkisyan nomzodini hukmron Respublikachilar partiyasi qoʻllab-quvvatladi. Arman inqilobiy federatsiyasi bloki, Tsarukyan parlament bloki tomonidan qoʻshimcha yordamga ega boʻldi.

Sarkisyan 2018-yilning 2-martida Milliy assambleyaning koʻpchilik ovozi bilan 105 aʼzolik palatada 90 ovoz olib, prezident etib saylangan edi. 2018-yil 9-aprelda inauguratsiya qilgan. Marosim Yerevandagi Karen Demirchyan majmuasida boʻlib oʻtdi[18].

Oilasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1978-yilda Matenadaran tadqiqotchisi Noun Sarkisyanga (1954-yilda tugʻilgan) uylandi. Ularning ikki farzandi bor. Sarkisyan bolaligidan soʻzlashadigan arman va rus tillaridan tashqari, ingliz tilini ham yaxshi biladi[19].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „Armen Sarkisian (No Relation) Elected Next Armenian President“ (en). RadioFreeEurope/RadioLiberty. Qaraldi: 2018-yil 2-mart.
  2. ↑ „Armenia lawmakers elect president as leader eyes ʻsuperʻ powers - The Express Tribune“ (en-US). The Express Tribune (2018-yil 2-mart). Qaraldi: 2018-yil 2-mart.
  3. ↑ https://www.weforum.org/people/armen-sarkissian
  4. ↑ https://www.tcs.cam.ac.uk/news/0038191-former-cambridge-professor-to-become-candidate-for-armenian-president.html
  5. ↑ arxiv nusxasi, 2018-12-24da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2018-05-06
  6. ↑ http://www.aravot-en.am/2018/02/14/207704/
  7. ↑ http://www.panarmenian.net/eng/news/251013/
  8. ↑ https://armenpress.am/eng/news/922634/potential-presidential-candidate-armen-sarkissian-presents-story-behind-creating-tetris.html
  9. ↑ „Former Cambridge Professor to become candidate for Armenian President : The Cambridge Student“. Tcs.cam.ac.uk (2018-yil 21-yanvar). Qaraldi: 2018-yil 15-iyul.
  10. ↑ „Armen Sarkissian | World Economic Forum“. Weforum.org. Qaraldi: 2018-yil 15-iyul.
  11. ↑ „Potential presidential candidate Armen Sarkissian presents story behind creating TETRIS-WORDTRIS“. Armenpress.am. Qaraldi: 2022-yil 14-fevral.
  12. ↑ „Wordtris Credit Information - GameFAQs“. Gamefaqs.gamespot.com. Qaraldi: 2022-yil 14-fevral.
  13. ↑ „eurasia » Armen Sargsyan“. Eurasiahouse.com. 2018-yil 13-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 15-iyul.
  14. ↑ „"Wordtris" (Game Boy) - Video Gaming Reviews“. Showsotros.com. 2023-yil 9-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 14-fevral.
  15. ↑ „Wordtris for SNES (1992)“. MobyGames.com. Qaraldi: 2022-yil 14-fevral.
  16. ↑ „Tetris-Wordtris co-creator nommed for Armenia president's post“. Panarmenian.net (2018-yil 19-yanvar). Qaraldi: 2018-yil 15-iyul.
  17. ↑ „Armenia's presidential candidate takes 'Tetris' to 'Synopsis' to show to students: 'I am one of you'“. Aravot-en.am. Qaraldi: 2022-yil 14-fevral.
  18. ↑ „Armenia President-elect expected to take oath of office at Yerevan sports, concert complex“. News.am (2018-yil 19-mart). Qaraldi: 2018-yil 18-aprel.
  19. ↑ „President Sarkissian told about the legendary agent, the Hero of USSR Gevork Vardanian and his spouse Gohar Vardanian: They were a good example of how to serve the Fatherland being away from it, to love homeland and to never forget it“. President.am. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Armen_Sarkisyan&oldid=5045919" dan olindi