Arghandab jangi (2008)
| Arghandab jangi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Afg'oniston urushining bir qismi. 2001-2021-yillar | |||||||
 Afg'oniston Qandahor viloyati tumanlari xaritasi | |||||||
| |||||||
| Raqiblar | |||||||
 Kanada Afg'oniston Islom Respublikasi
|
 Tolibon
| ||||||
| Kuchlar | |||||||
| 700 askar
|
300-600 isyonchilar[1][2] | ||||||
| Yoʻqotishlar | |||||||
| 2 oʻldirilgan[3] 4 yarador |
96 kishi halok boʻldi (ANA daʼvosi) | ||||||
| Umumiy yoʻqotishlar | |||||||
| 1 fuqaro halok boʻldi 1 fuqaro yaralandi | |||||||
Arghandab jangi (qoʻzgʻolonchilar tomonidan kod nomi IBRAT operatsiyasi[4]) 2008-yil 18-iyun kuni NATO boshchiligidagi kuchlar Argʻandab tumani va Qandahorda Tolibon hujumlariga javoban Tolibon jangarilariga hujum qilganda boshlangan. Arghandabdagi jang bir yildan kamroq vaqt ichida Tolibonning hududni o‘z nazoratiga olishga ikkinchi marta urinishi bo‘ldi[5].
Tarix
[tahrir | manbasini tahrirlash]2008-yil 13-iyun kuni Tolibon jangarilari Sarposa qamoqxonasiga birgalikda hujum qilib, 800-900 mahbusni ozod qildi, ularning taxminan uchdan bir qismi ilgari isyonchilar bilan aloqasi boʻlgan deb hisoblangan[6]. Koalitsiya kuchlari qochgan mahkumlar uchun hududni tozalashi, ya‘ni fermaga berilgan havo hujumi 15 jangarining oʻlimiga sabab boʻldi.
Keyingi kunlarda Qandahor atrofidagi 18 ga yaqin shahar afg‘on jangarilari tomonidan bosib olingani va 500 ga yaqin isyonchi qo‘shni Arg‘andab tumaniga ko‘chib o‘tgani keng tarqalgan edi. Qo‘zg‘olonchilar shaharning shimolida, Qandahorni qayta egallashga tayyorlanayotganda, uning uzum va anorzorlaridan yashirinish uchun foydalanishgan[7]. Isyonchilar shiddatli janglar boshlanishidan oldin mahalliy aholini hududni tark etishlari haqida ogohlantirgan, koalitsiya samolyotlari esa tinch aholining uyda qolishi haqida varaqalar tashlagan. 2008-yil 16-iyun kuni Afg‘oniston Milliy Armiyasi (ANA) va Koalitsiya kuchlari hudud bo‘ylab besh soatlik patrullik o‘tkazdi va ular isyonchilar to‘planganidan hech qanday alomat ko‘rmaganliklari va aksini ko‘rsatuvchi har qanday xabarlar „asossiz“ ekanini maʼlum qilishdi[7].
Tayyorgarlik
[tahrir | manbasini tahrirlash]Jang hali boshlanmasligiga qaramay, kanadaliklar 2008-yil 16-iyunda ANA bilan favqulodda yigʻilish oʻtkazishdi[8] va ertasi kuni koalitsiya kuchlari 2008-yil 17-iyunda Kobuldan 700 ANA qoʻshinini mintaqaga olib kirishdi. Tinch aholi hududdan qochib ketdi. Kanada kuchlari shahar chetida isyonchilar bilan kichik otishma haqida xabar berdi[4][9].
Koalitsiya harakatini cheklash maqsadida afgʻon isyonchilari Qandahor atrofidagi suv oʻtkazgichlar va koʻpriklarni vayron qilgan, shu bilan birga maydonlarni minalab qoʻygan. Isyonchilar qoʻshni shaharlarga qurol-yarogʻ va oʻq-dorilar joʻnata boshladilar[10], Tolibon qoʻmondoni Mulla Ahmadulloh isyonchilar NATO boshchiligidagi kuchlarning birinchi qadamni qoʻyishini kutayotganini aytdi[11].
Kanada askarlari Qandahordagi „yuqori xavfli“ nishonlarda, jumladan elektr stansiyasida, gubernator Ahmad Vali Karzay qarorgohida, Sarposa qamoqxonasida va oʻzlarining rekonstruksiya bazasida hozirligini oshirdilar[4]. Shahardagi transport vositalariga soat 22:00 da komendantlik soati joriy etildi[4].
Sarposa qamoqxonasidan qochganlar orasida boʻlgan Axtar Muhammad Jari shahridagi 200 ga yaqin qoʻzgʻolonchilar orasida boʻlib, jang oldidan Argʻandabga kirishga tayyorgarlik koʻrayotganini aytdi[10].
Jang
[tahrir | manbasini tahrirlash]NATO boshchiligidagi kuchlar 2008-yil 18-iyun kuni Arghandabga kirdi va ularni faqat kichik qarshiliklar kutib oldi. Tabindagi havo hujumi natijasida 20 isyonchi halok bo‘lgan, Xohakda esa 16 isyonchi halok bo‘lgan, otishmada ikki ANA askari halok bo‘lgan[12]. 19-iyun kuni brigada generali Denis Tompson isyonchilar Qandahor shahridan tashqarida mag‘lub bo‘lganini tasdiqladi, biroq ular qayta to‘planib, yana hujum qilishlari mumkinligini ham qo‘shimcha qildi.
Avstraliyalik jurnalist Jeymi Kidston NATOda ishlayotgan va kanadalik askarlarning jangovar holatini suratga olish vaqtida qo‘liga o‘q uzilgan.
Kurashda bir mahalliy aholi halok bo‘ldi, yana biri yaralandi. ISAFda ishlaydigan yana uch fuqarolik pudratchi ham yaralangan.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ BBC News, Anti-Taleban operation launched June 18, 2008
- ↑ Sameem, Ismail. Reuters, Afghans start anti-Taliban offensive June 18, 2008
- ↑ Wafa, Abdul Waheed and Gall, Carlotta. International Herald Tribune, At least 23 militants killed as Afghan and NATO troops pursue Taliban June 18, 2008
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Panetta, Alexander. Canadian Press, Canadian troops encounter bomb, exchange gunfire on patrol in Kandahar City, June 17, 2008
- ↑ The Washington Post, „Afghanistan Battles Taliban in South“, June 19, 2008
- ↑ The Daily Telegraph, How Taliban sprang 450 terrorists from Kandahar’s Sarposa prison in Afghanistan, June 15, 2008
- ↑ 7,0 7,1 International Herald Tribune, Taliban takes control of 18 towns in Kandahar, elder says, June 17, 2008
- ↑ Smith, Graeme. The Globe and Mail, Canada plans counterattack as Taliban seize villages, June 17, 2008
- ↑ Hemming, Jon. International Herald Tribune, Hundreds flee as battle looms in Afghan south, June 17, 2008
- ↑ 10,0 10,1 Boone, Jon. Financial Times, Afghans flee ahead of anti-Taliban push, June 17, 2008
- ↑ Khan, Noor. Sydney Morning Herald, Taliban flex muscle around Kandahar, June 18, 2008
- ↑ Edmonton Sun, Heavy combat in Afghanʼs Arghandab district, June 18, 2008