Abdulqohir al-Jurjoniy

Abdulqohir al-Jurjoniy
Tavalludi
Vafoti	1078 va 1081
Fuqaroligi	Abbosiylar

Abu Bakr, Abdulqohir ibn Abdurrahmon ibn Muhammad al-Jurjoniy (1009-1078 yoki 1081 milodiy [400 — 471 yoki 474 hijriy]);"An-Nahaviy" (grammatik) laqabli, u mashhur fors arab tili grammatikachisi, musulmon shofeʼiylarining adabiyot yozuvchisi va al-Ash’ariyning izdoshi boʻlgan. U grammatika va ritorika boʻyicha bir qancha mashhur asarlar yozgan, masalan "Mi, ut Ạmil" va "Al-Jumal" — arab sintaksis boʻlimiga kirishlar nomli- hamda "Al-Mugʻniy" nomli uch jilddan iborat sharh kitobini yozgan.

Al-Jurjoniy oʻzining tugʻilib oʻsgan shahri Eronning Goʻrgan shahrini hech qachon tark etmagani, shu bilan birga ilm al-balagʻa (balogʻat va notiqlik sanʼati) va ilm al-bayon (arab ritorikasining majoziy til bilan bogʻliq boʻlimi) kabi egizak ilmlar boʻyicha obroʻ-eʼtibor qozonganligi aytiladi. Uni koʻrgani sayohat qilgan koʻplab arab olimlariga yetib borgan. Uning ushbu mavzularga bagʻishlangan ikkita kitobi — "Asror al-balohah" (Ritorika sirlari) va "Dalohil al-Ijoz fi-l-Quron" (Qur'onning mo''jizaviy takrorlanmasligi to'g'risidagi dalillar) al-Jurjoniyning oʻtmishdoshlari, siymosi, grammatikasi taʼsirini koʻrsatadi. tanqidchi Abi Helal al-Askariy al-Balagiy va tilshunos va adabiyot nazariyotchisi Abu Ali al-Forisiy, al-Idah (Tushuntirish) muallifi. Ali al-Forsiyning jiyani Abu al-Husayn Muhammad ibn al-Hasan ibn Abd al-Varat al-Navaviy al-Jurjoniyning ustozi boʻlib, uning qoʻlida al-Idani oʻrgangan va u haqida oʻttizta asar yozgan. "al Magʻna fi Sharh al-Idah" nomli jildli tafsir asari.

Tanqidiy fikrlar

"The Swiss linguist Saussure's theory of deconstruction is preceded by Abd al-Qāhir al-Jurjānī’s theory of deconstruction."

— Muhammad Abdul Mun'em Khafagi, Asrar al-Balaghah (1972)

"There is a similarity between these (al-Jurjānī and Noam Chomsky) two men."

— Muhammad Abdul Muttaleb, Issues of Modernism in the Works of Abd-al-Qāhir al-Jurjānī (1995)

Nashrlar

• "Asror al-balohah" (Ishlab chiqarish sirlari)
• Al-Avomil al-Mi’ah (Yuz element) — Arab tilidagi 100 ta modifikator yoki zarrachalar haqida qisqacha matn va ulardan misollar bilan turlicha foydalanish.
• Daloʻil al-I’joz (Taklit boʻlmaslik intimations)
• I’joz al-Qur’on (Qur’onning beqiyosligi)
• Al-Jumal (jumlalar)
• Kitob ʿArud (Sheʼriy tuzilish)
• Al-Magʻna fi Sharh al-Idah, oʻttiz jild
• Al-Miftoh (Kalit)
• Muʼjam al-taʼrifot (Taʼriflar toʻplami)
• Al-Muqtasad, Al-Magʻnaning qisqacha versiyasi.
• Sharh al-Fotiha fi Mujallad (Fotihani bir jildda izohlash)
• At-Talxis bi Sharhihi (Gumlaning qisqacha izohi)
• Al-Umhad fi at-Tasrif (morfologiya asoslari)
• Abi-tammam, al-Buh’turiy va al-Mutannabiy asarlari boʻyicha antologiyalar toʻplami.

Bibliografiya

• Deeb, K. Abu (2007). "al-Jurjānī, Abū Bakr Abd al-Qāhir b. Abd al- Rahmān (d. 471/1078)". in Bearman, P.; Bianquis, Th.; Bosworth, C.E. et al.. Encyclopaedia of Islam. Brill Online: Brill. 
• Sutherland (Consultant), John (1999). "Vol.1 A-K". in Murray, Chris. Encyclopedia of Literary Critics and Criticism. London: Fitzroy Dearborn. 
• Abbs, Ihsn. Tarikh al-Naqd al-Adabi 'inda al-'Arab, Naqd al-Shi'r min al-Qarn al-Thani hattá al-Qarn al-Thamin al-Hijri. History of Arabic Literary Criticism (A comprehensive study of Arabic literary criticism from the second century to the eighth century AH. It covers most of the literary critics from al-Asma'ei to Ibn-Khaldoun.). Beirut: Dr al-Amnah, 1971. 
• Jurjānī (al-), Abd Al-Qāhir. Asrar al-Balaghah Khafagi: . Cairo: Maktabet al Qāhira, 1972. 
• Jurjānī (al-), Abd Al-Qāhir. Asrar al-Balaghah Khafagi: . Beirut: Dar Al Jeel, 1991. 
• Jurjānī (al-), Abd Al-Qāhir. Asrar al-Balaghah in the Art of Rhetoric, 6th Al Imam Al Sheikh: , Midan Al Azhar: Mohammad Ali Subeih, 1959. 
• Jurjānī (al-), Abd Al-Qāhir. al-Jummal Haydar: , Damascus, 1972. 
• Jurjānī (al-), Abd Al-Qāhir. al-Jummal in Grammar, 1st Usri Abd al-Ghani: , Beirut: Dar Al Kutub al Ilmieh, 1990. 
• Muttaleb, Muhammad Abdul. Issues of Modernism in the works of Abd-al-Qāhir al-Jurjānī Mahmoud Ali Makki: . Egypt: Longman, 1995. 
• Key, Alexander (2018). „Translation of Poetry from Persian to Arabic: ʿAbd al-Qāhir al-Jurjānī and Others“. Journal of Abbasid Studies. 5-jild, № 1–2. 146–176-bet. doi:10.1163/22142371-12340037.
• Noy, Avigail (2018). „The Legacy of ʿAbd al-Qāhir al-Jurjānī in the Arabic East before al-Qazwīnī's Talkhīṣ al-Miftāḥ“. Journal of Abbasid Studies. 5-jild, № 1–2. 11–57-bet. doi:10.1163/22142371-12340036.
• Lockett, Abraham. Mi'ut Amil and Shurhoo Mi,ut Amil, two elementary treatises on Arabic Syntax (by 'Abd al-Kahir ibn 'Abd al-Rahman, al-Jurjani) Pereira: . Calcutta: The Hindoostan Press, 1814. 

Havolalar

• „At-Taftazoniy va al-Jurrujoniy oʻrtasidagi kelishmovchiliklar sarhisobi“ arabcha asar boʻlib, 1805-yilga mansub boʻlib, Abdulqohir al-Jurjoniy ijodini Taftazoniy asariga qiyoslaydi.
• Works by Abd al-Qahir al-Jurjani </img>