Yuqumli psixoz
| Yuqumli psixoz | |
|---|---|
| KXK-10 | F05 |
| KXK-9 | 293.0 |
Yuqumli psixoz — yuqumli kasallikning turli bosqichlarida paydo boʻlishi mumkin boʻlgan psixotik buzilish.
Ongning xiralashishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ongning xiralashishi oʻtkir davrda deliriya shaklida, baʼzan amentiya shaklida rivojlanishi mumkin.
Deliriya sindromi bilan hayoliy yoki qoʻrqinchli xarakterdagi bir nechta vizual gallyutsinatsiyalari paydo boʻladi. Bemor atrof-muhitdan ajralib turadi, vaqt va muhitga yoʻnaltirilmaydi, lekin oʻz shaxsiyatida orientatsiya saqlanib qoladi. Bemorlar qoʻrqishadi va bezovtalanadilar.
Ongning hayratlanarli bulutliligi chuqur ongning xiralashishi, sarosimaga tushish taʼsiri, nomuvofiqlik (fikrlash va nutqning maʼnosiz soʻzlar toʻplami koʻrinishidagi nomuvofiqligi), baʼzida alohida bosinqirash bilan birga keladi. Bemorlar hayajonlanadi, savollarga javob bermaydilar. Kayfiyat oʻzgaruvchan boʻladi. Ushbu holatning davomiyligi bir necha kundan bir necha haftagacha. Amneziya bilan birga — tiklanishdan keyin bemorlar kasallikning oʻtkir davrini eslamaydilar[1].
Xususiyatlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Oʻtkir yuqumli kasalliklarda ruhiy kasalliklarning rivojlanishida maʼlum umumiylikka qaramasdan, ayrim kasalliklarda ularning oʻziga xos xususiyatlarini qayd etish mumkin.
Dastlabki davrda tushkun kayfiyat, hisoblab boʻlmaydigan tashvish. Kasallikning eng yuqori choʻqqisida ong xiralashadi, hayajon rivojlanadi, nutq chalkash boʻladi.
Tushkun kayfiyat, tashvish, sekin fikrlash. Vaqti-vaqti bilan koʻplab vizual va eshitish gallyutsinatsiyalari bilan ongning xiralashishi kuzatiladi.
Kasallikning birinchi davrida — psixikaning tushkunligi, letargiya, asteniya. Kasallik intensivligining eng yuqori choʻqqisida qisqa muddatli deliryum koʻp miqdorda vizual gallyutsinatsiyalar va vosita qoʻzgʻalishi bilan yuzaga kelishi mumkin va amental stupefaktsiyaga yetadi.
Ruhiy kasalliklar asteniya bilan tavsiflanadi, unga qarshi depressiya oʻz joniga qasd qilish fikrlari bilan rivojlanadi. Ogʻir holatlarda deliryum oʻtkir vosita qoʻzgʻalishi bilan, baʼzan esa kranial nervlarning shikastlanishi bilan rivojlanishi mumkin. Psixozlar bir necha kun davom etadi. Odatda bemorlar tuzalib ketadi. Zaharli va yalligʻlanishli tabiatning qon tomir lezyonlari bilan gripp psixozi baʼzan oʻlim bilan yakunlanadi.
Hurujning eng yuqori choʻqqisida, koʻp sahnaga oʻxshash gallyutsinatsiyalar, atrof-muhitdagi disorientatsiya va amental holatga oʻtish bilan ongning aqldan ozishi paydo boʻlishi mumkin. Ular bir necha soatdan bir necha kungacha davom etadi.
Ongning xiralashishi, kasallikning eng yuqori choʻqqisida, „juftlik“ deliryumining rivojlanishi: bemorga uning yonida boshqa odam yotganga oʻxshaydi. Taʼsir qilishning aqldan ozgan gʻoyalari paydo boʻlishi mumkin: bemorga uning tanasi parchalanib ketganga oʻxshaydi. Kayfiyat tashvishli va tushkun, bemorlar hayajonlangan, ularga goʻyo ular qayoqqadir uchib ketayotgandek, muvaffaqiyatsizlikka uchragan, falokatlarda hozir boʻlgandek tuyuladi. Psixoz odatda uzoq muddatli uyqu, ogʻir asteniya bilan tugaydi. Bemorlar ongni xiralashganidan keyin oʻz deliryumiga ishonchni davom ettirganda qoldiq deliryum kuzatilishi mumkin[2].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Всемирная организация здравоохранения „F1 Психические расстройства и расстройства поведения, связанные с (вызванные) употреблением психоактивных веществ“, . Международная классификация болезней (10-й пересмотр). Класс V: Психические расстройства и расстройства поведения (F00—F99) (адаптированный для использования в Российской Федерации). Ростов-на-Дону: «Феникс», 1999 — 109-bet. ISBN 5-86727-005-8.
- ↑ „Гл. 10. Психические болезни“, Справочник фельдшера, 280000 экз, Москва: «Медицина», 1975 — 427-bet.