Xitoy xattotlik uslublari
Uslublar
[tahrir | manbasini tahrirlash]| Chjuanshu | Lishu | Xingshu | Kaoshu | Kaishu | |
|---|---|---|---|---|---|
| Xanzi ( savdo. ), kanji, hancha, hanty ) | 篆書 | 隸書 </br> ( 隷書 ) |
行書 | 草書 | 楷書 |
| Hanzi ( masalan. ) | 篆书 | 隶书 | 行书 | 草书 | 楷书 |
| Pinyin, Palladiy tizimi | zhuànshū, chjuanshu | lìshū | xíngshū | cǎoshū, kaoshu | kǎishū, kaishu |
| Polivanov tizimi | tensho | reisho | gyo: sho | shunday | kaysho |
| Hangul, Kontsevich tizimi | 전서, jeongseo | 예서, ha | 행서, henseo | , 초서 | 해서, haeso |
| Kuokngy, transkripsiya | triện thư, chienthi | lệ thư, lethi | hành thư, hanthi | thảo thư, thaothy | khải thư, xaislar |
| Rasm |  </img>
|
 </img>
|
 </img>
|
 </img>
|
 </img>
|
Zhuanshu
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Zhuanshu, "muhr ierogliflari", miloddan avvalgi VIII-III asrlarda paydo bo'lgan va Сhing qirolligida, so'ngra Chingdagi Sharqiy Chjouda rasmiy yozuv uslubi bo'lib, Ching bosib olgan hududlarga tarqaldi. Arxaik xattotlik uslublari ichida eng koʻp qoʻllaniladigan Chjuansyu hisoblanadi.
Uning ikkita asosiy varianti mavjud: "buyuk muhr" va "kichik muhr" .
XX-asrning oxirida bu uslub asosan inkanlar uchun ishlatilgan. Muhrning o'zi yog'och, jadeit va boshqa materiallardan tayyorlangan . Chop etish uchun yozuv cho'tka va siyoh bilan amalga oshiriladi.
Lishu
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Lishuning eng xarakterli xususiyatlaridan biri bu-gorizontal va diagonal chiziqlarning kengayishi Xitoyda "ipak qurti boshi va g'oz dumi".
Lishuni kaishu qoʻllaganlar oʻqiy oladi, garchi Ching sulolasining arxaik Lishu tilini oʻqish qiyin boʻlsa-da, shuning uchun bu uslubdagi zamonaviy yozuvlar odatda kech Lishu tilida yozilgan.
Xingshu
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Sinshu, "yugurish uslubi", bir xususiyatga ega. Bu uslubdagi xususiyatlar bir-biri bilan birlashadi [1] . Cho'tkasi qog'ozdan kamdan-kam ko'tariladi. Bu kayshu [2] dan kelib chiqqan uslublarning eng yangisidir.
Kaoshu
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Caoshu yoki "o't uslubi" Lishudan olingan to'liq kursiv bo'lib, o'qish uchun maxsus o'qish qobiliyatlarini talab qiladi. Xingshu o'qiy oladigan odam ham kaoshuni o'rganmasdan o'qish qiyin.
Kaoshudagi ierogliflar cho'tkani yirtmasdan yoziladi, ko'pincha bir-biriga oqib tushadi. "Chiroyli" ko'rinishni yaratish uchun yozuvlar o'zgartiriladi yoki umuman yo'q qilinadi. Dumaloq kaoshu belgilari va ligaturelarni o'qish qiyin, shuning uchun kaoshu hech qachon keng qo'llanilmaydi.
Kaishu
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kaishu - eng mashhur va xattotlikning eng so'nggi uslublaridan biri: Xan sulolasi va Uch qirollik o'rtasida paydo bo'lgan. Kaishu janubiy va shimoliy sulolalar davrida mashhur bo'lgan. U diqqat bilan yozilgan lishu [2] dan kelib chiqqan. Kaishu ierogliflarining barcha belgilari ajratilgan, bu jarayonda ieroglifda alohida belgilar mavjud bo'lganidek, cho'tka qog'ozdan ko'p ishlatiladi.
Kaishu chet elliklar va yosh bolalarga, shuningdek, xattotlik talabalariga o'rgatilgan birinchi uslub hisoblanadi.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Barrass G.S., British Museum. The Art of Calligraphy in Modern China. University of California Press, 2002 — 19-bet. ISBN 9780520234512.
- Qiú, Xīguī 裘錫圭. Chinese writing. University of California, Berkeley: The Society for the Study of Early China and The Institute of East Asian Studies, 2000. [English translation by Gilbert L. Mattos and Jerry Norman of Wénzìxué Gàiyào 文字學概要, Shangwu, 1988.]
- Xing J.Z.. Teaching and Learning Chinese as a Foreign Language: A Pedagogical Grammar. Hong Kong University Press, 2006 — 103-bet. ISBN 9789622097629.
- Chiang Y.. Chinese Calligraphy: An Introduction to Its Aesthetic and Technique, @Havard paperback. Harvard University Press, 1973. ISBN 9780674122260.
- Chen T.. Chinese Calligraphy, Introductions to Chinese Culture. Cambridge University Press, 2011. ISBN 9780521186452. [sayt ishlamaydi]
- Han J.. Chinese Characters, Chinese Characters. Cambridge University Press, 2012 — 42-bet. ISBN 9780521186605.
- Norman J.. Chinese, Cambridge Language Surveys. Cambridge University Press, 1988. ISBN 9780521296533.
- Richie D.. A Lateral View: Essays on Culture and Style in Contemporary Japan, Japanese culture / Film. Stone Bridge Press, 1998. ISBN 9780962813740.
- Self C., Self S.. The Art of Chinese Brush Painting: Ink, Paper, Inspiration. Tuttle Publishing, 2012. ISBN 9781462905812.
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Ngan Siu-Mui tomonidan yozilgan "Xitoy xattotligi, mavhum san'at, aqliy rasm" kitobidagi Xitoy xattotlik yozuvi (1997)
- Xitoy yozuvi tarixi
- Xitoy belgilar evolyutsiyasi
- Zhongwen.com : belgilar shakllanishi haqida ma'lumotga ega qidiruv lug'ati
- Xitoy belgilarining etimologiyasi
- Xitoycha belgilar : xitoycha belgilar shakllarini tushuntirish; ularning ideografik tabiati. Shuo Wen, boshqa an'anaviy manbalar va zamonaviy arxeologik topilmalar asosida.