Toshmuhammad Sarimsoqov

Toshmuhammad Aliyevich Sarimsoqov
	Тошмуҳаммад Алиевич Саримсоқов
Oʻzbekiston Fanlar Akademiyasi Prezidenti
	Mansab davri; 1946-yil – 1952-yilgacha
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi	10-sentyabr 1915-yil; Andijon
Vafoti	17-dekabr 1995-yil ; (80 yoshda)
Mukofotlari	; ; ; ; ; ;

Toshmuhammad Aliyevich Sarimsoqov (1915-yil 10-sentyabr Andijon viloyati Shahrixonda tugʻilgan — 1995-yil 17-dekabr Toshkentda vafot etgan) — matematik olim va jamoat arbobi, Oʻzbekiston Fanlar akademiyasi akademigi (1943), Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan fan arbobi (1960), Mehnat Qahramoni (1990). Fizika-matematika fanlari doktori (1942), professor (1942)^[1].

Yoshligi va taʼlimi

Sarimsoqov 1915-yilda Shahrixonda o‘zbek oilasida tug‘ilgan, 1931-yilda Qo‘qon shahridagi rus o‘rta maktabini tamomlagan; so‘ng O‘rta Osiyo Davlat universitetiga o‘qishga kirdi. U yerda u Vsevolod Romanovskiyning birinchi shogirdlaridan biri edi. 1936-yilda universitetning fizika-matematika fakultetini tamomlagach, universitetda qolib, u yerda aspiranturada tahsil oldi. Shu bilan birga assistent va dotsent lavozimlarida ham ishlagan. Qizil Armiya safida qisqa muddatli xizmatni o‘tab, 1942-yilda doktorlik dissertatsiyasini himoya qilish uchun universitetga qaytib keldi. Oʻsha yili u fan doktori ilmiy darajasini oldi^[2]^[3]^[4].

1944-yilda Kommunistik partiyaga aʼzo bo‘lib, SSSR Oliy Kengashining uchinchi chaqiriq deputati bo‘lib ishlagan^[5]^[6].

Faoliyati

1943-yilda u oʻz universitetining rektori boʻldi va bu lavozimda 1944-yil iyungacha ishladi. 1943-yilda O‘zbekiston SSR Fanlar akademiyasi tashkil etilganda uning vitse-prezidenti bo‘ldi. 1947-yilda u uning prezidenti boʻldi va 1952-yilgacha bu lavozimni egalladi. Keyin yana O‘rta Osiyo davlat universiteti rektori lavozimiga qaytdi va 1958-yilgacha shu yerda ishladi. 1959—1971-yillarda O‘zbekiston SSR oliy taʼlim vaziri bo‘lib ishlagan, 1960-yilda Toshkent Davlat universitetiga rektori lavozimiga qaytgan. 1983-yilda yana O‘zbekiston SSR Fanlar akademiyasiga ishga qaytdi, 1988-yilda esa O‘zbekiston SSR Fanlar akademiyasi Prezidiumining maslahatchisi bo‘ldi. Uning asosiy oʻrganish yoʻnalishlari ehtimollik, statistika va funksional tahlil edi. Faoliyati davomida u 170 dan ortiq ilmiy maqolalar yozgan. Uning bir jinsli boʻlmagan Markov zanjirlari nazariyasi boʻyicha ishi zamonaviy akademik maqolalarda keltirilgan^[7]. Mehnatlari uchun 1990-yil 3-aprelda Sotsialistik Mehnat Qahramoni unvoni berilgan. Oʻzbekiston mustaqillikka erishgach, Oʻzbekiston Fanlar akademiyasi prezidenti maslahatchisi boʻlib ishlagan. 1995-yil 18-dekabrda Toshkentda vafot etgan^[8]^[9]^[10].

Mukofotlari

Sotsialistik Mehnat Qahramoni (1990-yil 3-aprel)
Toʻrtta Lenin ordeni (1946-yil 23-yanvar, 1950-yil 16-yanvar, 1961-yil 15-sentyabr, 1990-yil 3-aprel)
Uchta Mehnat Qizil Bayroq ordeni (1944-yil 4-noyabr, 1957-yil 11-yanvar, 1971-yil 9-sentyabr)
"Shon-sharaf belgisi" ordeni (1965-yil 1-mart)
Oktyabr inqilobi ordeni (1975-yil 3-oktyabr)
"Mehnatdagi jasorat uchun" medali (1951-yil 6-noyabr)
"Buyuk xizmatlari uchun" ordeni (2002)^[11]
Stalin mukofoti (1948)
Beruniy nomidagi Oʻzbekiston Respublikasi davlat mukofoti (1967)
Oʻzbekiston SSRda xizmat koʻrsatgan fan va texnika arbobi (1960)^[12].

Manbalar

↑ Osnovi teorii protsessov Markova, M., 1954; Topologicheskiye algebri Bulya, T., 1963 (v soavtorstve); Haqiqiy oʻzgaruvchining funksiyalari nazariyasi, T., 1968; Topologicheskiye polupolya i teoriya veroyatnostey, T., 1969.
↑ Аюпов, Ш. А., ed. "Математическая жизнь - Ташмухамед Алиевич Сарымсаков [Mathematical life - Toshmuhamad Aliyevich Sarimsoqov]" (ru) (PDF). Узбекский Математический Журнал (Ташкент: Издательство «Фан» Академии Наук Республики Узбекистан) 2005 (3): 3–10. ISSN 2010-7269. https://drive.google.com/file/d/1sm5zVMZKyAWEtCnNdouhQVsGuzk1Lxzx/view.
↑ Боголюбов, А. Н.. Всеволод Иванович Романовский, 1879–1954, Научно-биографическая серия (ru). Москва: Наука, 1997. ISBN 978-5-02003-644-4.
↑ Kostyrya, Vyacheslav (1977). "Могучая крона знаний [Mighty Crown of Knowledge]" (ru). Ogonyok (26): 16–17. https://books.google.com/books?id=_547AQAAIAAJ.
↑ Академия Наук Узбекской ССР (ru). Издательство «Фан» Узбекской ССР, 1983.
↑ Каримов. „Сарымсаков Ташмухамед Алиевич“ (ru). Международный патриотический интернет-проект «Герои страны». Qaraldi: 2022-yil 13-noyabr.
↑ Iosifescu, Marius. Finite Markov Processes and Their Applications (en). Mineola, New York: Dover Publications [Originally published 1980], 2007 — 286-bet. ISBN 978-0-48645-869-4.
↑ Аюпов, Ш. А., ed. "Математическая жизнь - Ташмухамед Алиевич Сарымсаков [Mathematical life - Toshmuhamad Aliyevich Sarimsoqov]" (ru) (PDF). Узбекский Математический Журнал (Ташкент: Издательство «Фан» Академии Наук Республики Узбекистан) 2005 (3): 3–10. ISSN 2010-7269. https://drive.google.com/file/d/1sm5zVMZKyAWEtCnNdouhQVsGuzk1Lxzx/view.
↑ Салахитдинов, М. С.. Академии наук Республики Узбекистан – 50 лет (ru). Фан, 1993.
↑ Ўзбекистон миллий энциклопедияси (PDF) (uz), Tashkent: O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi Davlat ilmiy nashriyoti, 2004. Qaraldi: 2023-yil 9-fevral.
↑ Указ Президента Республики Узбекистан от 23 avgust 2002 года № УП-3117 «О награждении посмертно деятелей науки и искусства, внесших огромный вклад в развитие науки и культуры Узбекистана
↑ Каримов. „Сарымсаков Ташмухамед Алиевич“ (ru). Международный патриотический интернет-проект «Герои страны». Qaraldi: 2022-yil 13-noyabr.

Havolalar

warheroes.ru
Pravda Vostoka (01.03.1950) (Wayback Machine saytida 2023-01-02 sanasida arxivlangan)

Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan.

[1] Osnovi teorii protsessov Markova, M., 1954; Topologicheskiye algebri Bulya, T., 1963 (v soavtorstve); Haqiqiy oʻzgaruvchining funksiyalari nazariyasi, T., 1968; Topologicheskiye polupolya i teoriya veroyatnostey, T., 1969.

[UzMJ-2005-3-2] Аюпов, Ш. А., ed. "Математическая жизнь - Ташмухамед Алиевич Сарымсаков [Mathematical life - Toshmuhamad Aliyevich Sarimsoqov]" (ru) (PDF). Узбекский Математический Журнал (Ташкент: Издательство «Фан» Академии Наук Республики Узбекистан) 2005 (3): 3–10. ISSN 2010-7269. https://drive.google.com/file/d/1sm5zVMZKyAWEtCnNdouhQVsGuzk1Lxzx/view.

[3] Боголюбов, А. Н.. Всеволод Иванович Романовский, 1879–1954, Научно-биографическая серия (ru). Москва: Наука, 1997. ISBN 978-5-02003-644-4.

[4] Kostyrya, Vyacheslav (1977). "Могучая крона знаний [Mighty Crown of Knowledge]" (ru). Ogonyok (26): 16–17. https://books.google.com/books?id=_547AQAAIAAJ.

[5] Академия Наук Узбекской ССР (ru). Издательство «Фан» Узбекской ССР, 1983.

[:1-6] Каримов. „Сарымсаков Ташмухамед Алиевич“ (ru). Международный патриотический интернет-проект «Герои страны». Qaraldi: 2022-yil 13-noyabr.

[7] Iosifescu, Marius. Finite Markov Processes and Their Applications (en). Mineola, New York: Dover Publications [Originally published 1980], 2007 — 286-bet. ISBN 978-0-48645-869-4.

[UzMJ-2005-32-8] Аюпов, Ш. А., ed. "Математическая жизнь - Ташмухамед Алиевич Сарымсаков [Mathematical life - Toshmuhamad Aliyevich Sarimsoqov]" (ru) (PDF). Узбекский Математический Журнал (Ташкент: Издательство «Фан» Академии Наук Республики Узбекистан) 2005 (3): 3–10. ISSN 2010-7269. https://drive.google.com/file/d/1sm5zVMZKyAWEtCnNdouhQVsGuzk1Lxzx/view.

[9] Салахитдинов, М. С.. Академии наук Республики Узбекистан – 50 лет (ru). Фан, 1993.

[10] Ўзбекистон миллий энциклопедияси (PDF) (uz), Tashkent: O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi Davlat ilmiy nashriyoti, 2004. Qaraldi: 2023-yil 9-fevral.

[11] Указ Президента Республики Узбекистан от 23 avgust 2002 года № УП-3117 «О награждении посмертно деятелей науки и искусства, внесших огромный вклад в развитие науки и культуры Узбекистана

[:12-12] Каримов. „Сарымсаков Ташмухамед Алиевич“ (ru). Международный патриотический интернет-проект «Герои страны». Qaraldi: 2022-yil 13-noyabr.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]