Toʻtilar

Toʻtilar (lotincha: Psittaciformes) — qushlar turkumi. 1 oila, 7 kenja oila va 324 turi maʼlum. Tanasining uzunligi 9,5 sm dan 1 m gacha, ogʻirligi 10 g dan 1 kg gacha. Toʻtilarning nari va modasi bir xil rangda, koʻpincha har xil rangli (mas., yashil, qizil, koʻk aralash, kamdankam kora yoki kulrang va boshqalar), tumshugʻi yoʻgʻon, ustki qismi harakatchan; uning yordami bn daraxt shoxlarini changallab yuradi; qattiq mevalarni chaqadi. Koʻpchiligida kokil va uzun dumlari bor. Tirnoqlari mustahkam. 1 va 4 barmoqlari orqaga qayrilgan. Koʻpchiligi yaxshi uchadi, baʼzilari (mas., ukki, tugi) uchish layoqatini yoʻqotgan. Tropik va subtropik mintaqalarda, ayniqsa, tropik Amerikada keng tarqalgan. Baʼzilari (mas., kakapo) yerda, koʻpchiligi daraxtda yashashga moslashgan. Uyasini daraxt kovaklariga, toshlar yorigʻiga, boshqa hayvonlar uyalariga va boshqa joylarga yasaydi. 2—8 ta tuxum qoʻyadi. Tuxumini 2—4 hafta bosadi. Bolalarini 5— 12 hafta uyasida, asosan, oʻsimlik urugʻlari, mevalari, baʼzan hasharotlar va nektar bn oziqlantiradi. Chiroyliligi va ayrim tovushlarga taqlid qilish, jumladan soʻzlarni ifodalashga oʻrgatish mumkin boʻlgani uchun baʼzi Toʻtilar qafasda boqiladi. 70 dan ortiq turi Tabiatni muhofaza qilish xalqaro ittifoqining Qizil kitobiga kiritilgan. Ularga misol qilib yana Korello, Kakadu, Ara, Jako, Ajralmas va to'lqinsimon to'tiqushchalarni keltirish mumkin.Ushbu to'tiqushlarning vatani Avstraliya.