Teobroma
Theobroma | |
---|---|
Theobroma cacao mevasi | |
Ilmiy tasniflash | |
Oʻsimliklar | |
Yuksak oʻsimliklar | |
Gulli oʻsimliklar | |
Ikki urugʻpallalilar | |
Rosids | |
Malvales | |
Gulxayridoshlar | |
Byttnerioideae | |
Theobromateae | |
Theobroma L.[1] | |
Mashhur turi | |
Theobroma cacao | |
Sinonimlar | |
Cacao Mill. Tribroma O. F. Cook[1] |
Teobroma - Gulxayridoshlar oilasiga mansub gulli oʻsimliklar turkumi. Uning tarkibiga Markaziy va Janubiy Amerikaning tropik oʻrmonlariga xos boʻlgan 20 ga yaqin kichik daraxtlar kiradi[2].
Theobroma kakao, bu turkumning eng mashhur turi boʻlib, mevasi shokolad tayyorlash uchun ishlatiladi. Cupuaçu (Theobroma grandiflorum) va Mocambo (Theobroma bicolor) ham iqtisodiy ahamiyatga ega.
Taksonomiya
[tahrir | manbasini tahrirlash]Nom yunoncha theos „xudo“[3], broma „oziq-ovqat“ degan maʼnoni anglatadi[4] va „xudolarning taomi“ deb tarjima qilinadi[5].
Turlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Rasm | Ilmiy ism | Tarqatish |
---|---|---|
Theobroma angustifolium DC. | Kosta-Rika, Meksika, Nikaragua, Panama | |
Theobroma bernoullii Pittier | Panama. | |
Theobroma bicolor Bonpl. – mokambo | Shimoliy Braziliya, Kolumbiya, Peru, Venesuela | |
Theobroma cacao L. – kakao | Braziliya, Kolumbiya, Kosta-Rika, Ekvador, Fransiya Gvianasi, Gayana, Peru, Surinam, Venesuela | |
Theobroma canumanense Pires & Fróes ex Cuatrec. | Braziliya | |
Theobroma cirmolinae Cuatrec. | Kolumbiya | |
Theobroma gileri Cuatrec. | Kolumbiya, Ekvador | |
Theobroma glaucum H.Karst. | Braziliya, Kolumbiya, Ekvador, Peru | |
Theobroma grandiflorum (Willd. ex Spreng.) K.Schum. (Willd. ex Spreng.) K.Schum. – kubok | Boliviya, Braziliya, Gayana, Gonduras, Venesuela | |
Theobroma hylaeum Cuatrec. | Kolumbiya, Panama | |
Theobroma mammosum Cuatrec. & J.León | Kosta-Rika, Nikaragua | |
Theobroma microcarpum Mart. | Boliviya, Braziliya, Kolumbiya, Venesuela | |
Theobroma nemorale Cuatrec. | Kolumbiya | |
Theobroma obovatum Klotzsch ex Bernoulli | Boliviya, Braziliya, Kolumbiya, Gayana, Peru, Venesuela | |
Theobroma simiarum Donn.Sm. | Kolumbiya, Kosta-Rika, Ekvador, Nikaragua, Panama | |
Theobroma sinuosum Pav. ex Huber | Braziliya, Peru | |
Theobroma speciosum Willd. ex Spreng. – kakau | Boliviya, Braziliya, Peru, Venesuela | |
Theobroma subincanum Mart. | Boliviya, Braziliya, Kolumbiya, Ekvador, Fransiya Gvianasi, Gayana, Surinam, Venesuela | |
Theobroma sylvestre Aubl. ex Mart. | Braziliya. | |
Theobroma velutinum Benoist | Braziliya, Fransiya Gvianasi, Surinam |
Ilgari bu turkumga kirgan
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Abroma augustum (L.) Lf (T. augustum L. kabi.)
- Guazuma ulmifolia Lam. (T. Guazuma L.)
- Herrania albiflora Goudot (T. albiflorum (Goudo) De Wild kabi.)
- Herrania mariae (mart. ) Decne. sobiq Gudo (T. mariae kabi (mart. ) K. Shum.)
- Herrania purpurea (Pittier) RE Schult. (T. purpureum Pittier kabi)[6]
Foydalanish
[tahrir | manbasini tahrirlash]Teobromaning bir nechta turlari hosil qiladigan mevadan kakao tayyorlanadi.
Theobroma turlari, E. chalybeatus, E. damor, E. hosei va E. sericeus kabi Endoclita turkumining baʼzi kuyalarining lichinkalari tomonidan oziq-ovqat oʻsimliklari sifatida ishlatiladi. Boshqa bir kuya, Hypercompe muzina lichinkalari faqat Theobroma kakao bilan oziqlanadi.
Kakaoning faol moddasi teobrominning nomi turkumdan olingan.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 „Genus: Theobroma L.“ Germplasm Resources Information Network. United States Department of Agriculture. 5 Jun 2003. Retrieved 9 December 2010.
- ↑ Genovese, Maria Inés; Barros, Helena Rudge de Moraes (2017), Mérillon, Jean-Michel; Ramawat, K.G. (muh.), „Theobroma cacao and Theobroma grandiflorum: Bioactive Compounds and Associated Health Benefits“, Bioactive Molecules in Food (inglizcha), Cham: Springer International Publishing, 1–22-bet, doi:10.1007/978-3-319-54528-8_15-1, ISBN 978-3-319-54528-8, qaraldi: 21-mart 2023-yil
{{citation}}
: CS1 maint: date format () - ↑ Liddell. „θεός“. A Greek-English Lexicon. Perseus Digital Library (1940).
- ↑ Liddell. „ἀ“. A Greek-English Lexicon. Perseus Digital Library (1940).
- ↑ „Theobroma - an overview | ScienceDirect Topics“. www.sciencedirect.com. Qaraldi: 21-mart 2023-yil.
- ↑ „GRIN Species Records of Theobroma“. Germplasm Resources Information Network. United States Department of Agriculture. Qaraldi: 9-dekabr 2010-yil.
Bu maqola birorta turkumga qoʻshilmagan. Iltimos, maqolaga aloqador turkumlar qoʻshib yordam qiling. (Aprel 2024) |