Tank

Germaniyadagi Leopard 2A7 tanki

Jangda qatnashgan birinchi tank, Britaniya Mark I tanki (1916 yildagi rasm)

Rossiya askarlari T-72 jangovar tankida

Amerika askarlari M1 Abrams jangovar tankida, Iroq.

Tank (inglizcha: tank — sisterna, bak) — zanjirli (gusenitsali) zirhlangan jangovar mashina. Turli nishonlarni yoʻq qilish, ekipajni ishonchli himoyalash, turli xil toʻsiqlardan bemalol oʻtish xususiyatiga ega. Inglizlar 1916-yilda "Marka 1" tanklarini ishlab chiqib, shu yili ularni birinchi marta Somma daryosi boʻyidagi jangda qoʻlladi. Hozir juda takomillashgan turli rusumdagi tanklar ishlab chiqariladi.

Tankning tuzilismasi

Tankning sxematik diagrammasi

Tankning asosiy qismlari: zirxli korpus, minora, qurolyarogʻ kompleksi (asosiy va yordamchi qurollar, oʻqdori), kuzatish asboblari, moʻljalga olish va boshqa moslamalar, kuch (motor) qurilmasi, kuch uzatkichi (transmissiya), yurish qismi, elektr jihozlar, aloqa tizimi, yongʻinga qarshi jihozlar, ommaviy qirgʻin qurollarining shikastlovchi omillarga qarshi himoya tizimlari va boshqa Korpus va minora Tankning barcha tarkibiy qismlarini birlashtiradi hamda ekipaj, agregatlar va yenilgʻini shikastlanish va zararlanishdan saqlaydi. Minora qoʻlda, elektr yoki elektrgidravlik yuritmalar yordamida aylantiriladi. Tankning korpusi va minorasi legirlangan zirh poʻlati listlarini bir-biriga payvandlab yasaladi, baʼzan, yaxlit quyma korpusli Tank ham uchraydi. Minora, odatda, quyma holda boʻladi (baʼzi hollarda payvandlab) yasaladi. Tanklar snaryadga qarshi (faqat yengil Tanklar — oʻqqa qarshi) zirhlanadi. Hozirgi Tanklar korpusining ichki qismi boshqaruv boʻlmasi (unga mexanikhaydovchi joylashadi), jangovar boʻlma (unga T. komandiri, toʻp otuvchi, oʻklovchi joylashadi, agar oʻqlovchiavtomat mavjud boʻlsa, oʻqlovchi boʻlmaydi), shuningdek motortransmissiya boʻlmasiga ajraladi. Yonilgʻi, odatda, hamma boʻlmalarga oʻrnatilgan baklarda, baʼzan korpusdan tashqaridagi baklarda saqlanadi.

Quroli

Tankning asosiy quroli maxsus toʻp, yordamchi quroli pulemyot va zenit pulemyota hisoblanadi. Asosan, T.ga oʻyiq yoki silliq stvolli toʻplar oʻrnatiladi. Oʻqdorilar komplektiga zirh teshar, kumulyativ (nishonga yoʻnaltirilgan), odsiy snaryadlar va plastik portlovchi moddali snaryadlar (inshootlarni buzish va jonli kuchlarga shikayet yetkazish uchun) kiradi. Aniq oʻq (snaryad) otish kurol stabilizatorlari, ballistik hisoblagichlar, otish uchun maʼlumotlarni avtomatik suratda taiyerlaydigan kurilmalar, tunda otish asboblari yordamida amalga oshiriladi. Tank ichidagi havo filtrventilyatsiya qurilmasi bilan tozalab turiladi. Tamkning kichik, yengil, oʻrtacha va ogʻir turlari boʻladi. Ular joyiga va maqsadiga karab ishlatiladi.

Dvigateli

Tanklarga 4 yoki 2 taktli, porshenli; suyuklik yoki havo bilan sovitiladigan maxsus dvigatel oʻrnatiladi. Burish mexanizmlari sifatida katta tezlikda ketayotgan Takning burilishni osonlashtiradigan koʻp radiusli mexanizmlardan, transmissiya apparatlarini boshqarish moslamalari sifatida — servoyuritma (ayniqsa gidroyuritma)lardan foydalaniladi. tank yuqori tezlikda ham bir maromda ketishi uchun kuchli gidravlik dempfer (amortizator)lar oʻrnatilgan. Tank germetiklanganligi uchun 2 m gacha chuqurlikdagi kechuvlardan oʻta oladi (agar Tank suv tagida yurish uchun moʻljallangan maxsus moslamalar bilan jihozlansa, 4–5 m chuqurlikdagi suvlardan oʻta oladi). Tankda elektronhisoblash yoʻl koʻrsatuvchi va avtomatik yoʻl topuvchi apparatlardan iborat navigatsiya tizimidan foydalaniladi.

Zirhi

Tank raketa, toʻp qurollarini qoʻllash, boshqariladigan snaryad (raketa) lardan foydalanishni hisobga olgan holda ishlab chiqariladi: zirh detallari qalinlashtiriladi, snaryad tegish ehtimoliga qarab korpusning tegishli joylariga qalin zirxlar oʻrnatiladi; harakat tezligi oshiriladi, quvvati kuchaytiriladi va yonilgʻini birmuncha tejab sarflashni taʼminlaydigan dizel dvigatellaridan foydalaniladi. Tankning ekipaji —3 —4 kishi, tezligi —40 –70 km/soat, massasi 3555 t (2004).

Tank dushman texnikasini katta kalibrli toʻplardan oʻqqa tutuvchi, harakatlanuvchi, zanjirli va zirhli harbiy texnikadir. Piyoda askarlarga qarshi qoʻshimcha pulemyotlar bilan qurollangan boʻlishi ham mumkin.

Bibliografiya

• „Electric/Hybrid Electric Drive Vehicles for Military Applications“, Military Technology, Moench Verlagsgesellschaft mbH (9/2007): 132–44, September 2007
• Barris, Ted (2007), Victory at Vimy: Canada Comes of Age April 9–12, 1917, Thomas Allen Publishers, 116-bet, ISBN 978-0-88762-253-3
• Cawthorne, Nigel (2003), Steel Fist: Tank Warfare 1939–45, London: Arcturus Publishing Ltd., ISBN 0-572-02872-5
• Churchill, Winston (1992), The World Crisis (Abridged), Canada & New York: Macmillan Publishing Company, ISBN 0-684-19453-8
• Cooper, Matthew; Lucas, James (1979), Panzer: The Armoured Force of the Third Reich, Book Club Associates {{citation}}: Unknown parameter |lastauthoramp= ignored (|name-list-style= suggested) (yordam)
• Coox, Alvin D. (1985), Nomonhan; Japan against Russia, 1939, Stanford University Press, ISBN 0-8047-1160-7
• Deighton, Len (1979), Blitzkrieg: From the rise of Hitler to the fall of Dunkirk, Fakenham: Fakenham Press Limited, ISBN 0-224-01648-2
• DiNardo, Richard L. (January 1986), „The First Modern Tank: Gunther Burstyn and His Motorgeschutz“, Military Affairs, JSTOR: Society for Military History, 50 (1): 12–15, doi:10.2307/1988528, ISSN 0026-3931, JSTOR 1988528
• Col. Eshel, David (2007), Assessing the performance of Merkava Tanks, Defense Update, 2008-05-13da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2008-05-16
• Foley, Michael (2014), Rise of the Tank: Armoured Vehicles and their use in the First World War, Pen & Sword Military, ISBN 978-1-78346-393-0
• Forty, George (2004), Tank Warfare in World War II, London: Constable & Robinson Ltd, ISBN 1-84119-864-1
• Forty, George (2006), The World Encyclopedia of Tanks & Armoured Fighting Vehicles, Lorenz Books, ISBN 0-7548-1741-5
• Gilbert, Sir Martin (1991), Churchill: A Life, Thomas Allen Publishers, 298-bet, ISBN 0-7624-2081-2
• Goldman, Stuart D. (2012), Nomonhan 1939; The Red Army's Victory That Shaped World War II, Naval Institute Press, ISBN 978-1-59114-329-1
• Goodell, Brad (January 2007), „Electrothermal Chemical (ETC) Armament System Integration Into a Combat Vehicle“, IEEE Transactions on Magnetics, IEEE, 43 (1): 4, Bibcode:2007ITM....43..456G, doi:10.1109/TMAG.2006.887524
• Hilmes, Rolf (December 2004), „Arming Future MBTs – Some Considerations“, Military Technology, Moench Verlagsgesellschaft Mbh (12/2004): 4

Havolalar

• OnWar's Tanks of World War II (Wayback Machine saytida 2014-11-10 sanasida arxivlangan) Comprehensive specifications and diagrams of World War II tanks.