Kontent qismiga oʻtish

SK-1 (skafandr)

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Skafandr SK-1

SK-1 (skafandr kosmik -1) dunyodagi birinchi kosmik skafandr bo'lib, u SSSRda birinchi fazogirlarning Vostok seriyali kosmik kemalarda parvozlari uchun ishlab chiqilgan va 1961-1963-yillarda ishlatilgan.

SK-1 skafandri - parvozda va qo'ngandan keyin atrof-muhit sharoitlari favqulodda o'zgarganda fazogirni qutqarishga xizmat qiluvchi hayotni ta'minlash tizimlari va omon qolish uskunalari majmuasi. U ikki qatlamdan iborat: quvvatli lavsan va olinmaydigan dubulg'ali muhrlangan kauchuk. Fazogirni qidirishni osonlashtirish uchun apelsin rangli qobiq yaratildi va dubulg'aga "SSSR" yozuvi qo'yildi.

Yaratilish tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yu. A. Gagarin skafandri OAO NPP Zvezda

Birinchi kosmonavtlar uchun skafandrni loyihalash 1959-yilning yanvar oyida 918-sonli zavodda (hozirgi Zvezda NPP) boshlangan bo'lib, u koinotga parvoz paytida insonni hayotiy sharoitlar va qutqaruv vositalari bilan ta'minlashning texnik vositalarini ishlab chiqish bo'yicha yetakchi tashkilot sifatida belgilangan[1][2]. 1960-yilning fevral oyida dizayn ishlari to'xtatildi, chunki K. P. Feoktistov boshchiligidagi "Vostok" kemasining yaratuvchilari kemaning ortiqcha massasi va uskunalarni keskin tejash zarurati bilan bog'liq muammolarga duch kelishdi. Kosmik kema konstruktorlari idishni razgermetizatsiya qilish ehtimoli kam va shuning uchun ularning fikriga ko'ra skafandr ortiqcha deb ishonishgan. Ular oddiy izolyatsiyalangan kostyum bilan yashashni taklif qilishdi [прим 1] . Skafandr ishlab chiqaruvchilar va kema ishlab chiqaruvchilar o'rtasidagi tortishuvlar 1960-yilning yozigacha davom etdi, ularni OKB-1 rahbari S.P. Korolev to'xtatib, u "500 kg berishga tayyorligini aytdi, ammo skafandr bilan hayotni qo'llab-quvvatlash tizimi yil oxirigacha tayyor bo'ladi ” degan

Bu vaqtga qadar harbiy uchuvchilar uchun skafandrlar yaratish tajribasiga ega bo'lgan "Zvezda" mutaxassislari bu vazifani uddalashdi [3] . Birinchi skafandrlar parvoz uchun tanlangan ilk kosmonavtlar - Y. Gagarin va uning shogirdlari - G. Titov va G. Nelyubovlarning o'lchamlari bo'yicha tikilgan. 1960-yilning dekabriga kelib 8 ta skafandr tayyorlandi. SK-1 "yumshoq" skafandr ko'rinishida, olinmaydigan fazoviy dubulg'a bilan ikki qatlamdan tikilgan: kuchli lavsan va muhrlangan kauchuk, elementar yopishtirish orqali yupqa kauchukdan tayyorlangan muhrlangan kauchuk. Kosmonavtning skafandriga qo'shimcha ravishda to'q sariq rangli tashqi qatlam tikilgan, u kosmik kema kabinasidan uloqtirilib yuborilgan fazogir parashyut bilan yerga tushganda qidiruvchilarga topish oson bo`lishi uchun xizmat qiladi.

Ishlash sxemasiga ko'ra, SK-1 alohida ventilyatsiyasi bo'lgan ventilyatsiya tipidagi skafandr edi (shlem qoplamadan kosmonavtning bo'yniga kiydiriladigan rezina parda bilan ajratilgan). 270 gPa ish bosimida harakatchanlikni ta'minlash uchun odamning qo'llari va oyoqlarining egilishi hududida SK qobig'ida maxsus "yumshoq" ilgaklar va mahkamlangan podshipniklar mavjud edi [4].

Skafandr qoplamasi ostiga issiqlikdan himoya qiluvchi maxsus kombinezon kiyildi, uning ichiga issiqlik rejimini yaratish uchun shamollatish tizimining quvurlari o'rnatildi va odamdagi namlik va karbonat angidrid chiqarildi. Skafandr shlang orqali xonadagi havo bilan tutashadi. Razgermetizatsiya holatida shlang uzilib, shlemning teshiklari avtomatik ravishda yopiladi va so'ngra kislorod balonlari ishga tushadi. SK-1 razgermetizatsiyada yoki bortdagi sovutish suvi ishlamay qolganda 5 soat davomida fazogir tirikligini ta'minlaydi, shuningdek, kosmonavtni uchirish va undan keyin qo'nish yoki chayqalish paytida himoya qiladi. Skafandrda maxsus kanalizatsiya qurilmasi bor edi, uni yechinmasdan ishlatish mumkin bo`lgan.

Skafandr bir kishining yordami bilan 5-10 daqiqa davomida kiyiladi, mustaqil ravishda yechiladi[5].

SK-1 skafandrining texnik tavsiflari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Massasi 20 kg [6] (boshqa ma'lumotlarga ko'ra, 23 kg [7] );
  • Razgermetizatsiya paytida skafandrdagi bosim 270-300 hPa ;
  • Inson hayotini qo'llab-quvvatlash vaqti:
- razgermetizatsiyada 12 kun davomida;
- 12 soat davomida (qayiqdan tashqarida) sovuq suvda (cho'kishdan keyin) va qo'ngandan keyin yoki qayiqda -15 ° C gacha bo'lgan haroratda bo'lganda 3 kun mobaynida;

Eslatmalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „Архивированная копия“. 2011-yil 28-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 11-oktyabr.„Архивированная копия“. 2011-yil 28-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 11-oktyabr.
  2. ↑ „История ОАО «НПП Звезда». 1959 год“. ОАО «НПП Звезда». 2014-yil 18-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 11-oktyabr.
  3. ↑ „История ОАО «НПП Звезда». 1960 год“. ОАО «НПП Звезда». 2014-yil 18-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 11-oktyabr.
  4. ↑ {{{заглавие}}}.
  5. ↑ „Скафандр СК-1“. Мемориальный музей космонавтики. 2014-yil 17-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 10-oktyabr.
  6. ↑ „Скафандр СК-1“. Мемориальный музей космонавтики. 2014-yil 17-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 10-oktyabr.
  7. ↑ „Первый скафандр Юрия Гагарина“. Сайт «Глазами офицера» по материалам НПП «Звезда» им. академика Н.И. Северина. 2014-yil 16-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 10-oktyabr.

Izohlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Инженеры доказали свою правоту, и 12 октября 1964 года экипаж, в который вошёл К. П. Феоктистов, впервые в мире совершил космический полёт на многоместном космическом корабле «Восход-1» без скафандров

Adabiyotlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Алексеев С. М., Уманский С. П.. Высотные и космические скафандры. М.: Машиностроение, 1973. 
  • Первушин А. И.. 108 минут, изменившие мир. М.: Эксмо, 2011. ISBN 978-5-699-48001-2. 

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=SK-1_(skafandr)&oldid=4217366" dan olindi