Qirolning qaytishi

Qirloning qaytishi

Asl nomi	The Loed of the Rings: Retrun of the King
Muallif(lar)	J. R. R Tolkien
Mamlakat	Birlashgan Qirollik
Til	inglizcha
Janr(lar)i	fantastik roman, trilogiya
Nashr etilgan sanasi	1955-yil 20-oktabr
Nashriyot	George Allen & Unwin
Sahifalar soni	416 bet
ISBN	ISBN 978-0345339737
Avvalgisi	Uzuklar ittifoqi Ikki qal’a

Qirolning qaytishi (inglizcha: The Return of the King)— ingliz yozuvchisi J. R. R. Tolkien qalamiga mansub „Uzuklar hukmdori“ trilogiyasining uchinchi va yakuniy kitobi. Oldingilari „Uzuklar ittifoqi“ va „Ikki qal’a“. Bu voqea Gondor qirolligidan boshlanadi u tez orada Lord Sauron tomonidan hujumga uchraydi.

Tolkien „Uzuklar hukmdori“ romani uchta kitobdan iborat mazmunan bitta asar. Uchinchi kitob uchun „Uzuklar urushi“ va „Uchinchi asrning oxiri“ kabi nomlar tavsiya etilgan va oxiri „Qirolning qaytishi“ deya nomlangan. „Qirolning qaytishi“ 1955-yil 20-oktabrda „Uzuklar hukmdori“ ning uchinchi va oxirgi qismi sifatida „George Allen & Unwin“ nashriyoti tomonidan 416 betli qattiq muqovada nashr etilgan.

Roman asosida 2001-yilda rejissor Peter Jackson tomonidan „Uzuklar hukmdori: Qirolning qaytishi“ nomli film suratga olingan.Ushbu film tarixdagi eng yaxshi filmlar qatoridan oʻrin olgan va 11 ta Oscar mukofoti bilan taqdirlangan.

Qahramonlari

• Frodo Baggins — Uzukning bosh qoʻriqchisi
• Samwise Gamgee uning xizmatkori
• Peregrin Tok va Meriadok Brandibak — Frodoning qarindoshlari, Gondor va Roxan jangchilari.
• Oq Gandalf — Oq Kengash aʼzosi, sehrgar
• Gimli Gloinning, oʻgʻli — Erebor gnomi
• Legolas -Tranduilning oʻgʻli — Mirvudning Elf shahzodasi
• Aragorn , Arathornning oʻgʻli — Isildur va Arnor avlodi. Gondor qirollik taxtining vorisi.
• Denethor , Gondor xoʻjayini va hokimi, Boromir va Faramirning otasi
• Beregond, Gondor jangchisi
• Teooden , Roxan qiroli
• Eoder , Teodenning jiyani
• Eowyn , Teodenning jiyani
• Faramir , Denethorning oʻgʻli va Boromirning ukasi, Osgiliya generali
• Imrahil , Gondor lashkarboshisi
• Jodugar-qirol, toʻqqiz qora chavadoz yetakchisi
• Sauronning ovozi
• Gollum, qachonlardir xobbit boʻlgan, ammo Frodo va Samwisening hamrohi Uzuk hukmronligi ostiga tushgan jonzot.
• Sauron , Qorongʻi Lord va Oʻrta Yerdagi barcha erkin xalqlarning dushmani
• Elrond , Rivendell lord
• Arven , Elrondning qizi
• Celeborn , Loren lord
• Galadriel , Lorien xonimi
• Treebeard , Fangorn oʻrmonining qoʻriqchisi
• Frodoning amakisi Bilbo Baggins Uzukni topgan xobbit
• Rozi Koton, Samvis Gamjining rafiqasi
• Xemfast Gamgei, Semning otasi va Bilboning bogʻbonidir
• Saruman- Isengard xojasi, zulmat tomonga oʻtgan sehrgar
• Grima Wormtongue , Sarumanning xizmatkori

Sujet

Gandalf va Pippin Minas Tirith shahriga borishadi. Ular Gondor hokimi Denetorni urush haqida ogohlantirishmoqchi edi lekin Denetor oʻgʻli Boramir oʻlimini eshitib ularga quloq solmaydi. Qal’a qoʻriqchisining formasini kiyib olgan Pippin, Mordor kuchlari Minas Tiritga yaqinlashgan sari Denetor jinnilikka kirishganda urush boshlanishini kuzatmoqda. Faramir akasi Boromir otryadining ayanchli qoldiqlari bilan dushmanga qarshi turadi. Osgiliath qal`asini boy bergacj yaralangan hola MInas Tirithga qaytadi. Davlat va oʻlim arafasida turgan oʻgʻlini yoʻqotish kabi koʻrinadigan boʻlsa, Denethor oʻlayotgan Faramir bilan hayotni tugatish uchun dafn marosimini qurishni buyuradi. Minas Tirit Mordor qoʻshinlari tomonidan toʻliq oʻrab olinadi va qamal qilinadi.

Bu vaqtda Rohan qiroli Theoden va uning Rohirrim armiyasi Gondorga yordamga otlanadi. Aragorn Isengardning palantir yordamida Sauron bilan bitta jangda gʻalaba qozonib, koʻp yillar oldin xiyonat qilganidan keyin dunyodan yashiringan etaklar bagʻrida, Oʻlganlar Yoʻllarida yashovchi qasamyodni unutgan arvohlar armiyasini topish uchun safarga chiqadi.Legolas va Gimli bilan Oʻliklarning qoʻshinini topishadi va ularni oʻz tomoniga tortishga kirishadi. Aragornning imkonsiz tuyulgan topshiriq bilan ketishi bilan qirol Teoden Gondorga yordam berish uchun Rohan qoʻshinlarini yigʻadi. Merri, oʻzining podshohi bilan urushga kirishni xohlar ekan, Teodendan bir necha bor qatʼiy rad javobini oldi. Oxir-oqibat, Rohirrimdan biri boʻlgan maʼlum bir jangchi Dernxelm Merrini otiga mindiradi va u yashirincha janubga Rohanning qolgan qoʻshinlari bilan ergashadi.

Mordor qoʻshinlari qoʻrqinchli Angmar podshosi boshchiligida Minas Tirit darvozalarini muvaffaqiyatli sindirishdi, ammo oʻz navbatida, Roxandan yetib kelgan otliqlarning bosimiga dosh berolmaydilar. Jangga „qora yelkan ostidagi qora flot“ ham qoʻshiladi. Mordorning kuchlari dastlab uni koʻrganlaridan xursand boʻlishdi, keyin kemalar ustida qirolning bayrogʻini koʻrib dahshatga tushishdi. Aragorn Umbar qaroqchilarini magʻlub etish uchun qasamyod qiluvchilarni ishlatishga muvaffaq boʻldi va bir vaqtlar kemalarda qul boʻlgan Gondor aholisi Pelargir militsiyasi bilan birgalikda Mordor qoʻshinlari bilan jangda qatnashish uchun qaytib ketishadi. Keyingi Pellenor maydonlaridagi jangda Ghost Dernxelmning qoʻliga tushdi, u aslida qirol Teodenning jiyani Eowyn boʻlib chiqdi. Shunday qilib, qamal buzildi, ammo juda katta talofatlarga olib keladi. Gondor va Roxanning koʻplab jangchilari, shu jumladan qirol Teoden ham halok boʻladi. Denethor Faramir bilan birga oʻzini yoqib yuboradi ammo Gandalf va Pippin keyinchalik Faramirni qutqara olishadi. Aragorn yaralangan Merri va Eowynni davolaydi.

Sauron yangi hujum uchun lashkarini toʻplaydi. Gandalf va Aragorn qora darvozaga hujum bilan Mordor lashkarlari chalgʻitni reja qilishadi. Bu vaqtda Frodo va Sam toqqa borib uzukni yoʻq qilish uchun bir imkoniyat tugʻiladi. Jang boshlanadi, Pippin tomonidan oʻldirilgan trolning tanasi unga tushadi va Pippin ulkan burgutlar kelganda hushidan ketadi.

Frodoning oʻrniga Qudratli Uzukni koʻtarib yurgan Sem oʻz xoʻjayinini Kirit Ungol dovonidagi qal’adagi orklar qoʻlidagi qiynoqlar va oʻlimdan qutqaradi . Ikki xobbit orklar guruhi tomonidan ushlanganda Mordorning xira choʻllari boʻylab harakatlanmoqda, ammo xobbitlar qochishga muvaffaq boʻlishdi (ular ham ork zirhini kiyishga majbur boʻlishgandi). Gandalfning Sauronni Uzukdan chalgʻitishi rejasi muvaffaqiyatli: Mordor deyarli boʻsh, qolgan barcha orklar mamlakatni Gʻarb armiyasining hujumidan himoya qilish uchun chaqirilgan. Frodo va Sem, charchagan va xavfli sayohatdan soʻng, oxir-oqibat Orodruin krateridagi Doom Riftga yetib boradilar. Frodo uzukni Orodruinning oloviga uloqtirmoqchi boʻlgan paytda, Uzuk hukmiga boʻysunadi va uni yoʻq qilishdan bosh tortadi. Oʻsha paytda Gollum xobbitlarni yashirincha kuzatib borgan edi. Frodoni barmogʻini tishlab uzukini oladi. Gollum xazinasi qaytib kelganidan xursand boʻladi, lekin muvozanatini yoʻqotadi va Uzukni oʻzi bilan olib qaynab turgan lavaga qulaydi.Uzuk yoʻq qilingan, Oʻrta Yer Sauron hukmronligidan xalos boʻlgan. Frodo va Semni Orodruindan uzoqlashtirgan ulkan burgutlar qutqaradi. Sauronning qulashi bilan uning qoʻshinlari vahima ichida qochib ketishadi. Sauron bir lahzaga odamlar qoʻshinlariga etib borishga urinayotgan ulkan soya koʻrinishida paydo boʻldi, ammo uning kuchi tugadi va soyani shamol olib ketdi. Sauron qoʻmondonligi ostida jang qilgan va taslim boʻlgan odamlar kechiriladi va oʻz yurtlariga tinchlik bilan qaytib kelishlariga ruxsat beriladi.

Aragorn Gondor taxtiga oʻtiradi, uning taxtga oʻtirishi Minas Tirit devorlarida sodir boʻladi. Hobbitlar Uzuk jangidagi xizmatlari uchun eng katta mukofotlarga sazovor boʻlishdi. Sogʻaygan Faramir shahzodaning qadr-qimmatiga koʻtarilib, Itiliyanga egalik qiladi, qirol Elessar ham Gondor gubernatori sifatida oʻz vakolatlarini tasdiqlaydi, shundan keyin Faramir malika Eovinga uylanadi. Aragorn Elrondning qizi Rivendellik Arwenga uylanadi . Bir qator xayrlashuvlardan soʻng, hobbitlar uyga qaytib Shirani Lotto Sackville-Baggins hukmidan ozod etishadi.

Vaqt oʻtishi bilan Shire tiklanadi. Sarumanning qaroqchilari tomonidan kesilgan koʻplab daraxtlar yana ekilgan, vayron boʻlgan binolar tiklangan va mamlakatga tinchlik keladi. Sem uzoq vaqtdan beri sevib yurgan Rozi Kotonga uylanadi. Merri va Pippin Backland va Takboroni katta farovonlikka olib boradi. Ammo Frodo Jodugar shohining xanjaridan, Shelobning zaharidan va Gollum tishlagan barmogʻidan olgan jarohatlari ogʻrigʻini yengib oʻtolmaydi. Natijada u Gandalf, Bilbo Baggins va koʻplab elflar bilan birga Gʻarbdagi oʻlkalarga joʻnab ketadi va shu bilan Uchinchi asrni tugatadi.

Sem, Merri va Pippin uylariga qaytishadi. Frodoning barcha mol-mulkiga merosxoʻr Sem uyning ostonasida rafiqasi Rozi va qizi Elanor bilan uchrashib kitobning soʻnggi jumlasini aytadi: „Mana, men uydaman“.