Nozofobiya

Nozofobiya (inglizcha: nosophobia, qadimgi yunoncha: νόσος – „kasallik“ + phosos – „qoʻrquv“) – hayotga xavf tugʻdiradigan kasalliklarning rivojlanishidan irratsional qoʻrquv bilan namoyon boʻladigan bezovta qiluvchi fobik kasallik. Nozofobiya koʻpincha tibbiyot talabalari kasalligi deb ataladi. Bu nozofobiya turli kasalliklar haqida maʼlumot bilan oʻralgan tibbiyot talabalariga taʼsir qiladi degan taxminga asoslanadi. Ammo 2014-yilgi tadqiqot bu fikrni kamroq qoʻllab-quvvatlaydi^[1].

Alomatlar

Nozofobiya alomatlari saraton, yurak kasalligi yoki OIV kabi hayotga xavf tugʻdiradigan kasalliklarning rivojlanishidan aniq va doimiy qoʻrquvdir. Bu tashvish, qoida tariqasida, tibbiy koʻrikdan keyin ham davom etadi, bemorning jismoniy holatiga va alomatlar majmuasiga taʼsir qilishi mumkin:^[1]

bosh aylanishi
koʻngil aynishi
pulsning tezlashishi
terlash
tez nafas olish
uyqu muammolari.

Sabablari

Nozofobiya rivojlanishiga yordam beradigan baʼzi omillar mavjud:

Sogʻlik haqida qaygʻurish
Bemorning davolab boʻlmaydigan kasallikdan oʻlimi
Chet eldagi yirik epidemiyalar baʼzi odamlarda nozofobiyaga olib kelishi mumkin

Mutaxassislar, shuningdek, Internetda tibbiy maʼlumotlarga bepul kirish ham muhim rol oʻynagan boʻlishi mumkin, chunki har qanday foydalanuvchi har qanday kasallikning alomatlarini topishi mumkin. Bu shunday keng tarqalgan tashvish sababiga aylandiki, buning uchun hatto atama ham bor – gyperchondria. Bipolyar buzuqlik, shizofreniya, klinik depressiya yoki obsesif-kompulsiv buzuqlik kabi boshqa psixiatrik kasalliklarga chalingan bemorlar jiddiy kasallikdan qoʻrqish ehtimoli koʻproq boʻlishi mumkin. Nozofobiya paydo boʻlishining yana bir sababi – bu odamning yoshligida boshdan kechirgan kasalligi, uning takrorlanishidan qoʻrqadi.^[2]

Davolash

Qoida tariqasida, nozofobiya kasalliklarning rivojlanishidan tashvishlanish kundalik hayotga xalaqit berganda tashxis qilinadi. Nozofobiyani yetarlicha jiddiy kasallik deb hisoblash mumkin emas va shuningdek uni yuzaki davolash mumkin emas – bu boshqa har qanday kasallik kabi oʻz vaqtida davolanishni talab qiladi. Oʻz-oʻzidan davolanish bunga loyiq emas, chunki bu hayot uchun xavfli boʻlishi mumkin. Nozofobiyani davolash uchun xulq-atvor terapiyasi koʻpincha tavsiya etiladi. Muqobil usullar ham tavsiya etiladi, jumladan, masalan, meditatsiya. Nozofobiya deyarli doimiy stress holatini keltirib chiqarganligi sababli, sofrologiya kabi usullar yoki hatto yoga va taystzi kabi meditatsion amaliyotlar yordam berishi mumkin.^[3]

Tibbiy davolanish

Muayyan fobiyalarni davolash uchun moʻljallangan dori-darmonlar mavjud boʻlmasa-da, baʼzi dorilar nozofobiya darajalarni kamaytirishga yordam beradi va terapiya bilan birga foydalanilganda foydali boʻlishi mumkin:

Beta-blokerlar tashvish darajasini kamaytirishga yordam beradi. Masalan, ular yurak tezligini barqaror ushlab turishga va yuqori qon bosimining oldini olishga yordam beradi.
Benzodiazepinlar ham tashvish darajasini kamaytirishga yordam beradi, ammo bu dori oʻziga qaram boʻlishi mumkinligi sababli, u uzoq muddatli foydalanish uchun moʻljallanmagan.^[3]

Nozofobiya va gipoxondriya

Nozofobiya koʻpincha gipoxondriya bilan chalkashib ketadi, ammo ular oʻrtasida sezilarli farq bor: nozofobiya maʼlum bir kasallikning rivojlanishidan qoʻrqishni bildirsa, gipoxondriya kasalliklar haqida umumiy qoʻrquvni oʻz ichiga oladi. Gipoxondriya bilan ogʻrigan odam kichik alomatlar (masalan, bosh ogʻrigʻi) jiddiy kasallikning belgisi ekanligidan xavotirda. Bunday holda, nozofobiya bilan ogʻrigan odamda hech qanday alomat boʻlmasligi mumkin, biroq ayni paytda u xavfli kasallikka chalinganidan xavotirda boʻladi.^[4]

Shuningdek

Tibbiyot talabalari sindromi^{[sayt ishlamaydi]}
nozofiliya

Manba

[:0-1] 1,0 ^1,1 Psychology.ru. Nozofobiya

[2] ttps://cmzmedical.ru/stati/nozofobiya/

[:1-3] 3,0 ^3,1 https://cmzmedical.ru/stati/nozofobiya/

[4] sogʻliqni saqlash liniyasi. Nozofobiya

[1]

[2]

[3]

[4]