Nikolay Gasunayev

Nikolay Konstantinovich Gasunayev
Tavalludi	12-oktyabr 1933-yil Xiva, Xorazm viloyati, OʻzSSR
Vafoti	27-sentyabr 2022-yil(2022-09-27) (88 yoshda)
Fuqaroligi	SSSR Oʻzbekiston Rossiya
Kasbi	fantastik yozuvchisi, shoir, tarjimon, jurnalist, adabiyotshunos
Faoliyat yillari	1959-2022
Mukofotlari	O‘zbekiston Respublikasining Faxriy yorlig‘i

Nikolay Konstantinovich Gasunayev (1933-yil 12-oktabr, Xiva – 2022-yil 27-sentyabr) – sovet, oʻzbek va rus fantastik yozuvchisi, shoir, tarjimon, jurnalist va adabiyotshunos.

Tarjimai holi

Nikolay Gasunayev 1933-yilda Xivada oʻqituvchi oilasida dunyoga keladi, keyinchalik uning oilasi Urganchga koʻchib oʻtgan. Nikolay Gasunayev maktabni tugatgach, Toshkent chet tillar pedagogika institutida tahsil oldi. Universitetni bitirgach, Xorazm viloyati qishloq maktablarida oʻqituvchi, pedagogika institutida oʻqituvchi boʻlib ishlagan. Shundan keyin Nikolay Gasunayev viloyat gazetasida, viloyat televideniyesida jurnalist, soʻngra Toshkentdagi Gʻafur Gʻulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi bosh muharriri oʻrinbosari boʻlib ishlagan. Bir muddat Oʻzbekiston Kompartiyasi Markaziy Qoʻmitasi aʼzosi ham boʻlgan. XX asrning 80-yillarida Nikolay Gasunayev yosh yozuvchi-fantastchilarning Butunittifoq uyushmasining Toshkentdagi „Durmen-88“ va Dnepropetrovskdagi „Borisfen-88“ seminarlari tashkilotchilaridan biri edi. 1990-yildan Oʻzbekiston Yozuvchilar uyushmasi boshqaruvi kotibi. 1995-yilda nafaqaga chiqqach, Nikolay Gasunayev Moskva viloyatiga koʻchib oʻtdi. 2022-yil 27-sentyabrda vafot etdi.

Ijodiy faoliyayati

Nikolay Gasunayev ijodiy faoliyatini 1959-yilda Xiva haqidagi sheʼrlarini nashr etishdan boshlagan. Adib asar yozishni XX asrning 60-yillarida „Ayboʻgʻir“ qissasi bilan boshlagan. Uning ijodini ayni gullagan mahali „Oʻqilmagan maktub“ detektiv hikoyasi elementlarini oʻz ichiga olgan va „Toʻrt kishilik xonada kulrang mushuk“ nomi bilan chiqqan hikoyasi sabab boʻldi. Keyinchalik adib yana bir nechta fantastik hikoyalar yozdi.

Uning eng mashhur asari „Yulduzli sayyoh“ ilmiy-fantastik romani boʻlib, unda XXII -asrda yashovchi askar harbiy xizmatni oʻtashni istamaganligi sababli vaqt mashinasi yordamida XIX-asrning ikkinchi yarmida Xiva xonligi davriga tushib qoladi. Qahramon turli davrlarda uzoq safar qilgach, u yerda adolatsizlikka qarshi kurashish uchun avvalgi holatga qaytishga qaror qiladi.

Bundan tashqari, yozuvchi adabiyotshunos, fantastik asarlar antologiyalarini tuzuvchi, tarjimon sifatida ham tanilgan. U oʻzbek yozuvchi va shoirlarning qator sheʼr, asarlarini tarjima qilgan. Xususan, fantast yozuvchi Hojiakbar Shayxov asarlarini oʻzbek tilidan rus tiliga tarjima qilgan. Gasunayev shuningdek, uch tilda – oʻzbek, rus va ingliz tillarida chop etilgan „Xiva“ hujjatli nashri muallifi hamdir.

Asarlari

Roman

• 1984-yil – Yulduzli sayyoh
• 1993-yil – Choʻl yoʻlidagi uchta hovli (parcha)

Ertak

• 1978-yil – Toʻrt kishilik xonada kulrang mushuk
• 1980-yil – Fortepiano va orkestr uchun konsert
• 1981-yil – Olmani tashlamang
• 1982-yil – Uzoqdagi momaqaldiroq aks-sadosi (film hikoyasi)
• 1988-yil – Qopqon
• 1988-yil – Oʻzga sayyoraliklar
• 1988-yil – „Umid“ ekspressi

Doston va sheʼriy toʻplamlar

• 1967-yil – Janubiy kuz (doston)
• 1972-yil – Alvon bulutlar
• 1972-yil – Haqiqat
• 1974-yil – Dev-qal’a
• 1979-yil – Bolalik shahri

Hujjatli filmlar

• 1981-yil – Xiva
• 2000-yil – Geograf va sayohatchilar: Qisqacha biografik lugʻat

Esse

• 1992-yil – Oq elk, chiziqli tuya yoki Sevgi deklaratsiyasi