Revgariy Xoja Orif

Revgariy Xoja Orif
Tavalludi	1165-yil
Vafoti	1262-yil Shofirkon, Buxoro

Xoja Orif Revgariy ibn Ismoil (1165—1262) — naqshbandiya tariqatidagi shayxlar vorisligining oltin zanjiridagi 11-maʼnaviy halqadir. Naqshibandiyaning peshvosi boʻlgan butun hojegʻoniylikda zikrni yana „ochiq“ qilib qoʻygan u zot edi. Revgariy umrining soʻnggi yillarida zikrni ovoz chiqarib aytishni afzal koʻrgan. Buni oʻz vorisi Mahmud Fagʻnaviyga oʻrgatib, odamlarni jaholat uyqusidan uygʻotishni, ularning eʼtiborini zikrga ham qaratishni orzu qilgan. Balki shuning uchundirki, u „Pishuva-i orifon“ nomi bilan tilga olingan.

Biografiyasi

1165-yilda Revgar qishlogʻida tugʻilgan. Bu qishloq Buxorodan 40 kilometr, Gʻijduvondan 10 kilometr uzoqlikda, hozirgi Oʻzbekistondan joylashgan. Xoja Orif Revgariy boshlangʻich diniy bilimlarni olgach, oʻsha davrning eng ulug‘ shayxi Abdulxoliq Gʻijduvoniy huzuriga kirdi. Uning shogirdligi uzoqqa choʻzilmadi va tez orada u boshqalarga rahbar boʻlishga ruxsat oldi. Shayxlari vafot etib, oʻz oʻrnini egallaganlarida oʻttiz besh yoshda edi. Uning rahbarligi uzoq edi. U qariyb bir yuz ellik yil yashagan deb ishoniladi, ammo, agar u vafot etganida u yuz yoshda boʻlgan deb taxmin qilsak, uning vafot etgan sanasini 1262-yil deb hisoblash mumkin.

Tashqi koʻrinishi

U oʻrta boʻyli, koʻzlari qisiq, yarim oydek yuzida edi. Qoshlari yarim oydek ingichka edi. Uning terisi pushti oq rangda boʻlib, har doim yoqimli hid chiqaradi. Ilmda, xushxoʻrlikda, Allohdan qoʻrqishda, dunyoviy ishlardan saqlanishda, ibodatda va sunnatga amal qilishda unga tengi yoʻq edi.

Abdulxoliq Gʻijduvoniy bilan tanishishi

„Jomiul Karamatul-Auliya“ kitobi muallifi Nabxoniy Orif Revgariyning oʻzining ustozi Abdulxoliq Gʻijduvoniy bilan tanishishi haqida shunday deydi:

Xoja Orif dastlab buxorolik olimlardan birining shogirdi edi. Bir kuni u shahar bozoriga borib, Abdulxoliq Gʻijduvoniyni uchratadi. Gʻijduvoniy goʻsht olish uchun qassob doʻkoniga kirib, xarid qilib, chiqib ketdi. Uning koʻrkam qiyofasi, obroʻ-eʼtiboridan qoyil qolgan Xoʻja Orif darhol unga yordam taklif qildi: „Ijozat bersang, yukingni koʻtarishingga yordam beraman“, dedi. Xoja Abdulxoliq bu taklifni rad etmadi va — Xoʻsh, oʻgʻlim, agar xohlasang, uni olib, men bilan bizning uyimizga kel, dedi. Xoja Abdulxoliq uy darvozasiga yetib: Xizmatingiz uchun rahmat. Va, ehtimol, bir soatdan keyin tushlik uchun. Xoja Orif shayxni rad etishga jur’atini topa olmay, Abdulxoliq hojining taklifini qabul qilishga majbur boʻladi va nihoyat, uni oʻqishni tashlab, Gʻijduvoniy majlislarida qatnasha boshlaydi. Biroq sobiq domla Orif shogirdini qoʻyib yuborishni istamadi, uni har qanday yoʻl bilan qaytarishni istadi. Tasavvuf shayxlariga, tariqatga ergashuvchilarga ming laʼnat aytdi, deyishadi. Ammo Orif u bilan bahslashmagani yaxshiroq ekanini oʻylab, hammasini buzib tashladi. Bir kuni tushida u oʻsha oʻqituvchining yomon ish qilayotganini koʻrdi. Ertasi kuni ular uchrashib, yana tasavvuf shayxlarini haqorat qila boshlaganlarida, Xoja Orif bunga chiday olmay: „Sizlar nafaqat jirkanch ishlar qilasiz, balki bizni tasavvuf yoʻlidan adashtirmoqchi boʻlayapsizlar“, deb domlani barcha shogirdlari oldida noqulay ahvolga solib qoʻydilar va shu shogirdlaridan biri bilan Abdulvakxon domlaning oldiga oʻtib ketdi.

Oʻlimi

U Buxorodan qirq kilometr uzoqlikdagi Shofirkonda dafn etilgan.

Revgariy „Buxorolik shayxlar ichida eng taqvodori“ laqabini olgan. U haqidagi maʼlumotlar juda kam va boshqa koʻplab Nakshibandiya shayxlariga nisbatan ham vaziyat bir xil.

Adabiyotlar

• Haqqul I., Xoja Orif Mohitobon, T., 1996; Hofiz Tanish Buxoriy, Abdullanoma [1kitob], T., 1999; Trimingem Dj. S, Sufiyskiy ordeni v islame, M., 1989.
• Orifnoma, T., 1994.
• Nafaxatul-uns, (per. Lamii Chelebi), str. 413;
• Rashaxat, str. 38;
• al- Xadaikul-vardiyyya, str. 119;
• Nabxani, Djamiu karamatil-auliya, II, str. 136;
• Adab Risalesi, str.47;
• ad-Durarun-nadid, str. 29;
• Xadikatul-auliya, II, str. 28-29;
• Irgamul-Marid, str. 53-54;
• Irgamul-Marid Per. str.66-67.