Kontent qismiga oʻtish

Mixail Kornienko

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Mixail Kornienko
Tavalludi
Mixail Borisovich Korniyenko

15-aprel 1960-yil (1960-04-15) (64 yosh)
Sizran, Rossiya
Fuqaroligi Rossiya
Kasbi Injener
Millati Rus
Kosmik karyera
Kosmosdagi vaqt
 516 kun 10 soat 1 daqiqa
Jami EVAs
 2
Jami EVA vaqti
 12 soat 13 daqiqa
Missiyalar Soyuz TMA-18 (Expedition 23/24), Soyuz TMA-16M/Soyuz TMA-18M (Expedition 43/44/45/46, ISS year-long mission)
Missiya belgisi

Mixail Borisovich Kornienko (1960-yil 15-aprelda tugʻilgan) - rus kosmonavti. Kornienko 23/24 ekspeditsiyasi davomida Xalqaro kosmik stansiyada bort muhandisi boʻlib ishlagan va Skott Kelli bilan birga XKS bortida bir yillik missiya uchun tanlangan.[1]

Kornienko bir yillik missiyasini 2015-yil mart oyida "Soyuz TMA-16M"ning uchirilishi bilan boshladi.[2]

Shaxsiy hayot

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kornienko RSFSR, Kuybishev viloyati Sizran shahrida tugʻilgan. U shifokor Irina Kornienkoga uylangan. Ularning bitta qizi bor. Uning otasi harbiy uchuvchi Boris G. Kornienko 1965-yil oktabr oyida Mi-6 vertolyoti halokatida halok boʻlgan.[3] Onasi 1931-yilda tugʻilgan Faina M. Kornienko. Nafaqada.[4]

Ta'lim

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kornienko 1977-yilda Rossiyaning Chelyabinsk shahridagi 15-sonli oʻrta maktabni tamomlagan. 1981—1987-yillarda S.Orjonikidze nomidagi Moskva aviatsiya institutida tahsil olgan.

Harbiy martaba va tajriba

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1977-yilda maktabni tugatgach, Rossiyaning Chelyabinsk shahridagi radiotexnika zavodida ishladi. 1978-yil may oyida Kornienko Sovet Armiyasiga xizmatga chaqirildi. SSSRda Ozarbayjonning Kirovobod shahrida havo-desant kuchlarida (VDV) xizmat qilgan. 1980-yil may oyida u harbiy xizmatni kichik serjant unvoni bilan tugatdi. Kornienko 1980-yildan 1986-yilgacha Moskva shahar militsiyasida ishlagan. Shu bilan birga u Moskva aviatsiya institutining kechki boʻlimida oʻqidi. 1987-yilda institutni tamomlagandan soʻng u suyuq yoqilgʻi raketa dvigatellari muhandis-mexanik malakasini oldi. 1986-yilda u militsiyadan iste'foga chiqdi va mashinasozlik konstruktorlik byurosiga oʻqishga kirdi. 1986-yildan 1991-yilgacha Kornienko Baykonur ishga tushirish zavodida uchirish uskunalari boʻyicha mutaxassis sifatida ishlagan.

U 1991-yil oxiridan 1995-yil boshigacha tijorat kompaniyalarida ishlagan. 1991-yil oktabrdan 1992-yil dekabrgacha "Transvostok" MChJ texnik-ishlab chiqarish boʻlimi direktori. 1993-yil yanvaridan 1995-yil apreligacha ESTE MChJ bosh direktori. 1995-yil oktyabr oyida Kornienko Energia raketa kosmik korporatsiyasida (RSC Energia) muhandis sifatida ish boshladi. Unga kosmonavtning boshlangʻich va zaxira ekipaj sinovlari va mashgʻulotlari uchun texnik hujjatlarni ishlab chiqish topshirildi. U gidrolaboratoriyada va Selen dinamik stendida simulyatsiya qilingan nol tortishishda ekstravehikulyar faollik (EVA) sinovlarida ishtirok etdi. Ushbu ish jarayonida u "Mir" orbital stansiyasida avtomashinadan tashqari ta'mirlash va yigʻish ishlarini tashkil etish boʻyicha tajribaga ega boʻldi. Shuningdek, u Energia RSC ishlab chiqarishini sinov maydonchasida sinovdan oʻtkazishda bevosita ishtirok etdi.

Kosmonavt faoliyati

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Mixail Kornienko ISSning birlik tugunida suzuvchi pomidorlar yonida.

1998-yil 24-fevralda Kornienko sinov kosmonavti nomzodi[5] etib saylandi va 1999-yilda Yuriy Gagarin nomidagi Kosmonavtlarni tayyorlash markazida boshlangʻich tayyorgarlikdan soʻng u sinov kosmonavti sifatida malaka oldi. 1999-yildan beri u Xalqaro kosmik stansiya guruhida mashq qildi. U ISS Expedition 8 zaxira ekipajida bort muhandisi sifatida xizmat qilgan.

2005-yilda Soyuz TMA-10 va Ekspeditsiya 15 zaxira ekipajiga 1-bort muhandisi sifatida tayinlangan.

Ekspeditsiya 23/24

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kornienko Pirs oʻrnatish boʻlimida Rossiyaning Bioemulsion tajribasiga xizmat koʻrsatmoqda.

Kornienko 23/24 Ekspeditsiya ekipajining uchish muhandisi sifatida kosmik stantsiya bortida edi. U 2010-yil 2-aprelda rossiyalik kosmonavt Aleksandr Skvortsov va NASA astronavti Treysi Kolduell-Dyson bilan birga “Soyuz TMA-18” bortida Boyqoʻngʻir kosmodromidan parvoz qildi.[6]

24-ekspeditsiya tugashi bilan Mixail Kornienko, Aleksandr Skvortsov va NASA astronavti Treysi Kolduel-Dysonni olib ketayotgan “Soyuz TMA-18” kosmik kemasi 2010-yil 24-sentyabr kuni EDT vaqti bilan soat 10:02 da kosmik stansiyadan tushirildi. Oddiy tushishdan soʻng "Soyuz" ekipaji 25-sentyabr GMT vaqti bilan tonggi 5:23 da Qozogʻistonning Orqaliq shahriga qoʻndi.

Yerga qaytib, oʻz tajribasini tomoshabinlar bilan oʻrtoqlashgandan soʻng Kornienko shunday dedi: “U yerda eng koʻp sogʻinadigan narsa bu Yerning oʻzi, men hidlarni sogʻindim. Men daraxtlarni sogʻindim, hatto ularni orzu qilardim. Men hatto gallyutsinatsiya koʻrdim. Men chinakam olov hidini his qildim va u yerda nimadir pishirilmoqda deb oʻyladim! Koʻnglimni koʻtarish uchun devorlarga daraxtlarning rasmlarini qoʻydim. Siz u yerda Yerni sogʻinasiz".[7]

Kosmik yurishlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2010-yil 27-iyulda Kornienko va hamkasbi rossiyalik kosmonavt Fyodor Yurchixin XKS tashqarisidagi kosmik yurishda qatnashdilar. Ikki kosmonavt 23-iyul kuni Orlan skafandrlarini kiyib, kosmosda quruq yugurishni amalga oshirdi. Pirs oʻrnatish boʻlimi ichida ular Orlan tizimlarini koʻzdan kechirishdi, tajriba harakatlarini mashq qilishdi va ularning harakatchanligini sinab koʻrishdi. Kosmosga chiqish paytida Kornienko va Yurchixin Rassvet modulining (MRM1) Kurs avtomatlashtirilgan birikuv tizimini jihozladilar, kabellarni oʻrnatdilar va videokamerani olib tashlab, almashtirdilar.[8] Kosmosga chiqish UTC vaqti bilan soat 04:11da Kornienko va Yurchixin Orlan skafandrlarini kiyib, Pirs oʻrnatish boʻlinmasi havo qulfining ichki hajmini tushirib, tashqariga, kosmosga chiqishganida boshlandi. Bu stansiyadan amalga oshirilgan Rossiyaning 25-kosmik yurishi edi.[9] Bir vaqtning oʻzida UTC vaqti bilan soat 06:45 atrofida ikki koinot sayohatchisi tasodifan ISS tomonidagi oʻz oʻrnidan suzib yurgan noma'lum ob'ektni yoʻqotishdi.[10] Kosmonavtlar yoʻqolgan buyum kabellarni oʻrnatgandan soʻng ularni joyiga qoʻyish uchun biriktiruvchi moslama ekanligini taxmin qilishdi. Taxminan bir soat oʻtgach, yana bir noma'lum narsa - kir yuvish mashinasi tasodifan suzib oʻtdi. Kosmik sayohat olti soat 42 daqiqa davom etdi.

ISS bir yillik missiyasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yillik missiya uchun logotip

2012-yil noyabr oyida NASA, Rossiya Federal kosmik agentligi (Roskosmos) va ularning xalqaro hamkorlari 2015-yilda Xalqaro kosmik stansiyada bir yillik missiya uchun ikkita faxriy kosmonavtni tanladilar. Ushbu missiya quyosh sistemamiz haqida kelajakda inson tadqiq qilishi uchun muhim boʻlgan ilmiy ma'lumotlarni toʻplashni oʻz ichiga oladi. NASA Skott Kellini, Roskosmos esa Mixail Kornienkoni tanladi. Kelli va Kornienko 2015-yil mart oyida Qozogʻistondagi Bayqoʻngʻir kosmodromidan Rossiyaning “Soyuz” kosmik kemasida uchirilgan va 2016-yil 1-mart kuni soat 22:00da qaytib kelgan. Kelli va Kornienko allaqachon aloqalarga ega edi. Kelli stansiyaning Ekspeditsiya 23/24 ekipajlari uchun zaxira ekipaj a'zosi boʻlib, Kornienko bort muhandisi sifatida ishlagan. Ularning orbital laboratoriya bortida bir yillik ekspeditsiyasining maqsadi inson tanasining kosmosning ogʻir muhitiga qanday munosabatda boʻlishini va moslashishini yaxshiroq oʻrganish edi.[11] 12 oylik ekspeditsiyadan olingan ma'lumotlar ekipajning ishlashi va sogʻligʻini joriy baholashda yordam berdi va NASA oy, asteroid va oxir-oqibat Mars atrofidagi missiyalarni rejalashtirganidek, kelajakdagi tadqiqotlar bilan bogʻliq xavflarni kamaytirish uchun yaxshiroq va qarshi choralarni aniqlashiga koʻmaklashdi.[12]

Film

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2016-yilda Kornienko "Yolki 5" komediya filmida oʻzini aks ettirdi.[13]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Jeffrey Kluger. „NASA's One-Year Mission with Mark and Scott Kelly“. Time (18-dec 2014-yil).
  2. ↑ „Crew Begins Year In Space“. Nasa (27-mart 2015-yil).
  3. ↑ „Preflight Interview: Mikhail Kornienko“. NASA (23-mart 2010-yil). 2016-yil 7-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 24-iyun.
  4. ↑ NASA. „Biographical Data:Mikhail Borisovich Kornienko“ (2006-yil noyabr). Qaraldi: 19-mart 2010-yil.
  5. ↑ ENERGIA RSC. „Mikhail B. Kornienko“ (2007-yil mart). 2010-yil 22-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19-mart 2010-yil.
  6. ↑ William Harwood. „Soyuz crew transport capsule heads for space station“. Spaceflight Now (2-aprel 2010-yil). Qaraldi: 3-iyun 2010-yil.
  7. ↑ Russian Federal Space Agency. „Soyuz TMA-18 Cosmonauts Share Some Experiences from Space“ (2010-yil 28-sentyabr). 2012-yil 5-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 17-oktyabr.
  8. ↑ NASA. „Expedition 24 Spacewalk Briefing“ (21-iyul 2010-yil). 2010-yil 23-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 24-iyun.
  9. ↑ Clara Moskowitz. „Despite Losing Tools, Cosmonauts Complete Spacewalk“. SPACE.com (27-iyul 2010-yil). Qaraldi: 28-iyul 2010-yil.
  10. ↑ Justin Ray. „Spacewalkers complete overnight excursion“. Spaceflight Now (27-iyul 2010-yil). Qaraldi: 28-iyul 2010-yil.
  11. ↑ „One-Year ISS Mission Preview: 28 Experiments, 4 Expeditions and 2 Crew Members“. The Planetary Society (25-mart 2015-yil).
  12. ↑ „NASA, Roscosmos Assign Veteran Crew to Yearlong Space Station Mission“. NASA (26-noyabr 2012-yil). Qaraldi: 2012-yil 26-noyabr.
  13. ↑ „Бекмамбетов: фильм "Елки-5" могут включить в книгу Гиннесса“. RIA Novosti. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Mixail_Kornienko&oldid=4099449" dan olindi