Martin Seligman
| Martin Seligman | |
|---|---|
cropped.jpg) | |
| Tavalludi |
1942-yil 12-avgust AQSh |
| Fuqaroligi | AQSh |
| Kasbi | Ruhshunos (Psixolog) |
| Mukofotlari |
Guggenxaym stipendiyasi Jozef Zubin Manor mukofoti Uilyam Jeyms stipendiyasi Amerika Psixologiya ssotsiatsiyasi Psixologiyaga qo'shgan ulkan hissasi uchun mukofoti |
Martin Seligman (inglizcha: Martin E. P. Seligman ; 1942-yil 12-avgust, Olbani, Nyu-York, AQSh) — amerikalik ruhshunos, ijobiy psixologiya asoschisi. Pensilvaniya universiteti qoshidagi pozitiv psixologiya markazi direktori.
U Prinston universitetida tahsil olgan, u yerda avval falsafani oʻrgangan, keyin esa psixologiyaga qiziqib qolgan. 1973-yilda u Pensilvaniya universitetida psixologiya boʻyicha ilmiy daraja oldi va keyin 13 yil davomida Pensilvaniya universitetining psixologiya boʻlimida klinik tadqiqot dasturiga rahbarlik qildi.
Seligman 1998-yilda Amerika Psixologiya Assotsiatsiyasi prezidenti.
2002-yilda en:Review of General Psychology jurnalida chop etilgan soʻrov natijalariga koʻra, Seligman XX asrning psixologlari orasida 31-oʻrinda[1].
Ojizlikni oʻrganish
[tahrir | manbasini tahrirlash]Seligman depressiyani qanday davolash kerakligini tushunish uchun 1967-yilda Pensilvaniya universitetida birinchi psixologik tajribalarini oʻtkazdi. Maxsus tajribalarda u va uning hamkasblari yengil elektr toki zarbasini olgan itlar, agar ular buni baribir qabul qilishlarini koʻrsalar, qochib ketishga harakat qilmasliklarini aniqladilar. Keyinchalik Seligman odamlar bilan shunga oʻxshash tajriba oʻtkazdi, faqat tok oʻrniga shovqin ishlatdi. Aksariyat odamlar xuddi shunday tezda eksperimentator oldida ojiz boʻlib qolishdi va biror narsani oʻzgartirish uchun hech narsa qilishga urinmadilar.
Keyinchalik maʼlum boʻlishicha, itlar ham, odamlar ham bir vaziyatda — yoqimsiz vaziyatdan qochish uchun bir nechta muvaffaqiyatsiz urinishlardan soʻng — hatto odam biror narsani oʻzgartirishi mumkin boʻlsa ham, oʻzini nochor tutgan. Seligman depressiya bilan ogʻrigan bemorlarda xuddi shunday xatti-harakatni kuzatdi va klinik depressiya odamning ahvolini yaxshilash uchun hech narsa qila olmasligi bilan bogʻliq deb qaror qildi. U bu hodisani " oʻrganilgan nochorlik sindromi " deb atadi[2].
Ijobiy psixologiya
[tahrir | manbasini tahrirlash]Asosan aqliy ogʻishlarni tuzatish bilan shugʻullanadigan anʼanaviy psixologiyadan farqli oʻlaroq, ijobiy psixologiya ruhiy kasalliklarga duchor boʻlmagan qoniqarli, baxtli odamlarga xos boʻlgan xarakter xususiyatlari va inson xatti-harakatlarining xususiyatlarini oʻrganadi.
Avraam Maslou va Karl Rojers kabi gumanistik psixologiya vakillari bir vaqtlar shunga oʻxshash psixologik nazariyani ishlab chiqdilar, ammo toʻliq ilmiy tadqiqotlarsiz ularning nazariyasi nazariyaligicha qoldi. Martin Seligman boshchiligidagi psixologlarning yangi avlodi tadqiqotlari farazlarga emas, balki baxt, ijobiy fikrlash, nekbinlik va hayotdan qoniqish kabi hodisalarni yaxshiroq tushunishga imkon beruvchi ilmiy tajribalarga asoslana boshladi.
Nashrlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]- „Yordamsizlik“ (1975)
- „Ogʻishlar psixologiyasi“ (1982)
- Optimizmni qanday oʻrganish kerak. Dunyoga va hayotingizga qarashingizni oʻzgartiring "(1991)
Manbaalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ {{{заглавие}}}.
- ↑ Dr. Martin E.P. Seligman’s Curriculum Vitae (Wayback Machine saytida 2015-03-04 sanasida arxivlangan)