Mariya Grebinetskaya

Mariya Grebinetskaya
Tavalludi	1883
Vafoti	15-avgust 1972
Fuqaroligi	AQSh

Mariya Zinovyevna Grebinetskaya (ukraincha: Марія Зіновіївна Гребінецька) – ukrainalik aktrisa va qoʻshiqchi (lirik-dramatik soprano). Nikolay Sadovskiy nomidagi teatr, Odessa operasi va Lvovdagi „Russkaya beseda“ jamiyati teatridagi chiqishlari bilan tanilgan.

Biografiyasi

Mariya Grebinetskaya 1883-yilda Kiyev viloyatida tugʻilgan va bolaligi Kiyevda oʻtgan. Ota-onasi ukrain tili va adabiyoti oʻqituvchilari boʻlib, bolalariga yaxshi taʼlim berishgan.

Grebinetskaya M. Lesnevich-Nosova xususiy musiqa maktabini tugatgan va 1905-1907-yillarda N. Lisenko nomidagi musiqa va drama maktabida Aleksandr Mishuga bilan qoʻshiqchilik boʻyicha tahsil olgan. Mishuga tavsiyasiga koʻra, oʻz mahoratini oshirish uchun Milanga ketgan va u yerda 1907-yildan 1911-yilgacha qoʻshiqchilik boʻyicha tahsil olgan.

1911-yilda oʻqishni tugatgandan soʻng, Grebinetskaya Odessa operasida solist. Gulak-Artemovskiyning „Zaporojets na Dunyem“ operasida Oksana rolida debyut qilgan. Operada „Chernomorets“, „Rojdestvenskaya noch“, „Natalka Poltavka“, „Utoplennitsa“, „Eneida“, „Galka“ operalarida kuylagan. Grebinetskaya 1911 yildan 1912 yilgacha Odessada ishlagan.

1914-yil 1-sentyabrdan Nikolay Sadovskiy teatrining solist. Bu teatrda barcha soprano rollarini kuylagan. 1919-yilda Nikolay Sadovskiy teatri Kiyevdan koʻchirilib, faoliyati toʻxtatilgach, Mariya Grebinetskaya oxir-oqibat Lvovdagi „Russkaya beseda“ jamiyati teatrida ishlay boshlagan (1921—1922).

1922-yil 20-mayda Grebinetskaya va Besarabova Ujgorodda kontsert berishgan. Konsert dasturida ukrain, italyan va fransuz tillarida yangragan jahon klassikasi va romanslaridan ariyalar yangragan. 1922-yil sentyabr oyining boshida Aleksandr Koshits ishlayotgan Pragadagi Shevchenko kontsertlariga taklif qilingan. U yerda Grebinetskaya Ukraina Respublika xori aʼzosiga aylangan.

Yangi qoʻshiqchilar bilan toʻlgan, xor AQShga sayohatga tayyorlangan. Ukraina milliy xori deb oʻzgartirilgan ushbu xor 1922-yil 3-oktyabrda Nyu Yorkka keladi va 5-oktyabrda Karnegi Xollda chiqish qiladi. Xor tarkibida Mariya Grebinetskaya AQSh va Kanada shaharlari boʻylab sakkiz oylik yirik kontsert gastrollarida qatnashgan va 1923-yil 20-mayda Argentina, Chili, Paragvay, Venesuela, Kuba, Meksika va boshqa shaharlarda gastrol safarida boʻlgan. Akasi Mixail Grebinetskiy va uning rafiqasi Dora (Fedora) Stetsenko, bastakor Kirill Stetsenkoning singlisi ham xorda chiqish qilishgan. AQShga qaytib kelgach, xor yana kontsert beradi va 1924-yil boshida oʻz faoliyatini toʻxtatadi.

Grebinetskaya M. Leontovich nomidagi musiqa maktabida (Nyu York) bastakor va dirijyor Mixail Gaivoronskiy yordamida ish topgan. Shu bilan birga, akasi Mixail va uning rafiqasi Dora Stetsenko bilan birgalikda Ukraina yoshlar teatrida chiqish qila boshlagan.

1930-yillarning boshlarida taniqli skripkachi, oʻqituvchi va bastakor Roman Pridatkevich Nyu Yorkdagi Town Hall kontsert zalida Bax, Barvinskiy, Lisenko va Stetsenko kompozitsiyalarini ijro etgan „Ukrainska Trio“ ansamblini tashkil qilgan. Trio tarkibiga: Mariya Grebinetskaya, pianinochi Alisa Korchak (keyinchalik uning oʻrniga Olga Tkachuk kelgan) va Roman Pridatkevichning oʻzi skripkachi sifatida qoʻshilgan. Grebinetskaya birinchi marta 1931-yil 14-noyabrda trioda chiqish qilgan va uch yil oʻtgach, oʻzining shogirdi Jozef Erema-Chij timsolida oʻzini koʻrib, oʻrniga tayyorlagan. Shundan soʻng teatrda ishlashda davom etgan. 1932-yil 5-martda rahbarligida Nyu-Yorkdagi Ukraina uyi zalida Arkasning „Katerina“ operasi spektaklida boʻlib oʻtgan.

Taxminan 20 yil davomida Grebinetskaya Nyu Yorkdagi ukrainalik bolalarga pianino chalishni va vokal qoʻshiq aytishni oʻrgatgan, 1944-yilda Miron Trubachga tegishli boʻlgan „Gorn“ kitob doʻkonida musiqa studiyasini tashkil etgan. Mariya Grebinetska 1971-yilda NyuYorkda vafot etgan.