Kutuzov ordeni
| Kutuzov ordeni | ||
|---|---|---|
| ||
| Mamlakat |
 Sovet Ittifoqi | |
| Turi | Bir darajali orden | |
| Kimga topshiriladi | Oliy harbiy ofitserlar | |
| Taqdirlash asosi | Mahoratli harbiy rahbarlik | |
| Holati | Faol | |
| Statistika | ||
| Taʼsis sanasi | 1942-yil 29-iyul | |
| Navbat | ||
Kutuzov ordeni (ruscha: орден Кутузова) - mashhur rus feldmarshali Mixail Illarionovich Kutuzov (1745-1813) nomidagi Rossiya Federatsiyasining harbiy ordeni. Orden Ikkinchi Jahon urushi paytida Qizil Armiyaning yuqori martabali ofitserlarini mukofotlash uchun ta'sis etilgan. Kutuzov ordeni uchta darajaga ega va Sovet Ittifoqi parchalanganidan keyin Rossiya Federatsiyasi tomonidan saqlanib qolgan.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Bu orden Germaniya-Sovet urushi davrida SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining 1942-yil 29-iyuldagi farmoni bilan tashkil etilgan boʻlib, Qizil Armiyaning katta ofitserlarini dushman hujumlarini mohirlik bilan qaytarganliklari va muvaffaqiyatli qarshi hujumlari uchun mukofotlash maqsadida tashkil etilgan.[1]
Kutuzov ordeni uchta darajaga boʻlingan: 1-darajali, 2-darajali va 3-darajali. 1-darajali ordenni birinchi boʻlib Stalingrad jangida oʻzini namoyon qilgan general Ivan Galanin oldi. Ikkinchi jahon urushi yillarida 669 ta 1-darajali Kutuzov ordeni bilan topshirilgan.[2] 1945-yilda Chelyabinsk traktor zavodiga 1-darajali Kutuzov ordeni uning ishchilarining fashistlar Germaniyasini magʻlub etishga qoʻshgan ulkan hissasini e'tirof etish uchun berildi.[3]
2-darajali orden bilan 3325 korpus, diviziya va brigada komandirlari taqdirlandi. 3-darajali orden polk komandirlari, ularning shtab boshliqlari, batalyon va rota komandirlariga berilgan va faqat 1943-yil 8-fevralda taʼsis etilgan.[4] 3328 ta 3-darajali ordenlar berilgan.[2]
1991-yilda SSSR parchalanib ketganidan keyin Kutuzov ordeni Rossiya Federatsiyasi Oliy Kengashining 1992-yil 2-martdagi 2424-1-sonli qarori bilan ham dizayn, ham nizom boʻyicha oʻzgarishsiz saqlanib qoldi.[5] Ushbu orden Prezidentning 2010-yil 7-sentabrdagi 1099-son qarori bilan amaldagi dizayni va mukofotlash mezonlariga oʻzgartirilgan.[6]
Mukofot toʻgʻrisidagi nizom
[tahrir | manbasini tahrirlash]Kutuzov ordeni bilan harbiy qismlar komandirlari va ularning oʻrinbosarlari, shuningdek, batalyonlar va rota komandirlari taqdirlanadi. Orden dushmanning son jihatdan ustunligiga qaramay, operatsiya maqsadlariga erishilgan operatsiyalarni mohirona tashkil etgani va oʻtkazgani uchun; dushmanning havodan, quruqlikdan yoki dengizdan hujumlarini qaytarishda qat'iyatlilik uchun, belgilangan mas'uliyat zonalarida jangovar shaylikni saqlab qolish, hujum qilish maqsadida keyingi operatsiyalarni oʻtkazish uchun sharoit yaratish; qoʻshinlarni (kuchlarni) mohirona tashkil etish va nazorat qilish, tayyor mudofaa inshootlarini oʻrnatish, operatsiyalarda ishtirok etayotgan qoʻshinlar (kuchlar) oʻrtasida yaqin hamkorlikni ta'minlash, dushmanni magʻlub etish yoki uni hujumni davom ettirish imkoniyatidan mahrum qilish uchun yetkazilgan zararni qoplash; dushmanning ustun qoʻshinlari tomonidan oʻrab olingan quruqlikda va (yoki) havoda jangovar harakatlarni mohirona olib borish, jangovar samaradorlikni sezilarli darajada yoʻqotmasdan qoʻshinlarni hududdan olib chiqib ketishni tashkil etish uchun; qarshilik koʻrsatishning asosiy ob'ektini, uning aloqalarini kichik yoʻqotishlar bilan qoʻlga kiritish, uning orqa garnizonlari va bazalarini magʻlub etish, muhim hududlarni egallash va ushlab turish, havo, quruqlik va (yoki) dengiz orqali kuchli qarshi hujumlarni qaytarish uchun; jangovar topshiriqlarni muvaffaqiyatli bajarish, quruqlik, havo va dengizda dushmanning muhim harbiy ob'ektlari va texnikasini yoʻq qilishga olib keladigan shaxsiy jasorat koʻrsatganligi uchun beriladi.[6]
Shuningdek, u operatsiyada qatnashgan harbiy qismlarga ham berilishi mumkin. Bunda dushmanning qattiq qarshiliklariga qaramay, harbiy qismlarning toʻliq operatsion qobiliyati bilan qoʻyilgan maqsadlarga erishilishi kerak. Rossiya Federatsiyasi askarlari bilan bir qatorda ittifoqchi qoʻshinlarning (kuchlarning) muvaffaqiyatli operatsiyani tashkil etish va oʻtkazishda qatnashgan ofitserlar orasidan xorijiy fuqarolar - ittifoqchi kuchlarning askarlari ham mukofotlanishi mumkin.[6]
Kutuzov ordeni koʻkrakning chap tomoniga taqiladi. Rossiya Federatsiyasining boshqa ordenlari va medallari mavjud boʻlganda, Jukov ordenidan keyin joylashtiriladi.[7]
Mukofot tavsifi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Kutuzov ordeni nishoni - kengligi 40 mm boʻlgan kumush xochli patte boʻlib, uning orasidan toʻgʻri burchak ostida oltin nurlari chiqib turadi. Old tomonning oʻrtasida kumush medalyon bor, uning atrofi zarhal dafna va eman gulchambari bilan oʻralgan, keng oq sirlangan tasma bilan chegaralangan. Medalyonda M.I.Kutuzovning oltin bilan qoplangan chap profilli byusti, fonda Kreml devori tasviri. Medalyonning oq sirlangan tasmasi yon tomonlarida zarhal harflarda “Mixail Kutuzov” (ruscha: «Михаил Кутузов») yozuvi bor. Orqa tomoni oddiy, mukofotning seriya raqami past orqa tomonda yozilgan.[6]
Kutuzov ordeni standart ruscha beshburchakka osma halqa bilan osilgan. oʻrnatish markazi eni 5 mm boʻlgan toʻq sariq rangli, chiziqli, toʻq koʻk rangli ipak muare lentasi bilan qoplangan.[6]
| Birinchi darajali | Ikkinchi darajali | Uchinchi darajali |
|---|---|---|
|
|
|
| Tasmalar (1943–2010) | ||
|
|
|
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Decree of the Presidium of the Supreme Soviet of the USSR of 29-iyul 1942-yil“ (ru). Legal Library of the USSR (1942-yil 29-iyul). Qaraldi: 2012-yil 26-mart.
- ↑ 2,0 2,1 „Орден Кутузова. Справка“ (ru). RIA Novosti (4-aprel 2011-yil). Qaraldi: 7-iyul 2016-yil."Орден Кутузова. Справка" [Order of Kutuzov. Reference] (in Russian). RIA Novosti. 4 April 2011. Retrieved 7 July 2016.
- ↑ „История - Челябинский Тракторный Завод (ЧТЗ)“ (ru). chtz-uraltrac.ru. 2011-yil 3-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 7-iyul.
- ↑ „Decree of the Presidium of the Supreme Soviet of the USSR of 8-fevral 1943-yil“ (ru). Legal Library of the USSR (1943-yil 8-fevral). Qaraldi: 2012-yil 26-mart.
- ↑ „Decree of the Supreme Soviet of the Russian Federation of 2-mart 1992-yil No 2424-1“ (ru). Commission on State Awards under the President of the Russian Federation (FAPSI) (1999-yil 15-dekabr). 11-mart 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 26-mart.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 „Decree of the President of the Russian Federation of 7-sentabr 2010-yil No 1099“ (ru). Russian Gazette (2010-yil 7-sentyabr). Qaraldi: 2012-yil 26-mart."Decree of the President of the Russian Federation of September 7, 2010 No 1099" (in Russian). Russian Gazette. 2010-09-07. Retrieved 2012-03-26.
- ↑ „Decree of the President of the Russian Federation of 16-dekabr 2011-yil No 1631“ (ru). Site of the President of the Russian Federation (2011-yil 16-dekabr). 31-mart 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 26-mart.