Kontent qismiga oʻtish

Kumsusan saroyi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Kumsusan quyosh saroyi
Kumsusan

Prezident Kim Ir Sen vafot etgunga qadar Shimoliy Koreya davlat rahbarining rasmiy qarorgohi. O'shandan beri u rahbar va keyinchalik uning o'g'li Kim Chen Ir uchun maqbaraga aylantirilgan.
Umumiy maʼlumot
Turi Maqbara
Meʼmoriy uslubi Zamonaviy arxitektura, neoklassikal uslub
Mamlakat Shimoliy Koreya
Qurilishi tugagan 1976-yil
Narxi 4 mlrd yevro
Kumsusan saroyi

Kumsusan saroyi (Quyosh yodgorlik saroyi; koreyscha: 금수산태양궁전), Pxenyan shahrining shimoli-sharqiy burchagida joylashgan bino boʻlib, Shimoliy Koreya asoschisi Kim Ir-Sung va uning oʻgʻli Kim Chen Ir maqbarasi boʻlib xizmat qiladi, ularning ikkalasi ham vafotidan keyin abadiy Prezident va abadiy Bosh kotib etib tayinlangan[1].

Saroy 1976-yilda ajlislar zali (금수산의사당) sifatida qurilgan va Kim Ir Senning rasmiy qarorgohi boʻlib xizmat qilgan. 1994-yilda Kimning vafotidan so‘ng, Kim Chen Ir binoni taʼmirlab, otasining maqbarasiga aylantirdi[2]. Taxminlarga koʻra, konvertatsiya kamida 100 million dollarga tushadi[3]. Baʼzi manbalarda bu koʻrsatkich 900 million dollarga yetgan[4][5]. Saroy ichida Kim Il Sungning mo‘miyolangan jasadi shaffof shisha sarkofag ichida joylashgan. Uning boshi anʼanaviy koreys yostigʻiga qoʻyilgan va tanasi Koreya Mehnat partiyasi bayrogʻi bilan qoplangan. Kim Chen Ir otasining jasadi yonidagi xonada koʻrgazmaga qoʻyilgan va juda oʻxshash tarzda joylashtirilgan[6].

10, 700 m2[7] Kumsusan kommunistlar yetakchisiga bagʻishlangan eng katta maqbara[8] boʻlib, unda bir necha kishining jasadlari saqlanadi. Bino ichidagi baʼzi zallar 1 km uzunlikda[7]. Uning old tomonida taxminan 500 m katta kvadrat joylashgan uzunlikda[9]. Shimoliy va sharqiy tomondan xandaq bilan chegaralangan.

Kirish va qoidalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kumsusan saroyi ichidagi Kim Il-Sungning oq marmar haykali. Oʻshandan beri uning oʻrnini ikki rahbarning moʻmiyolangan qiyofasi egalladi.
Saroy tashqarisida koʻrinadigan ikki rahbarning portretlari.

Chet ellik mehmonlar saroyga faqat rasmiy hukumat safari orqali kirishlari mumkin. Saroyning biron bir joyida suratga olish, videotasvirga olish va chekish mumkin emas. Saroy plazasi hafta boʻyi ochiq va milliy mitinglar oʻtkaziladigan joy. 

Binoga yoʻlning narigi tomonidagi tramvay bekatiga ulashgan yer osti oʻtish yoʻli orqali kirish mumkin. Binoga kirgach, tashrif buyuruvchilar (ham chet elliklar, ham shimoliy koreyalik sayyohlar) poyabzal tozalash moslamasi ustidan o‘tishlari kerak[10], hamyondan tashqari barcha shaxsiy buyumlarini kiyim xonasida tekshirtirishlari so‘raladi va ularga raqamlangan chipta beriladi[11]. Mehmonlar bir qator uzoq sayohatlarini davom etadilar[12].

2015-yilgacha tashrif buyuruvchilar yumshoq qizil nurda choʻmilgan ikkita oq marmar haykali boʻlgan uzun zaldan yurishlari kerak edi. Zalda 3D uslubidagi portret, orqa fonda Paektu tog‘i, ularning yon tomonida davlat va partiya bayroqlari tushirilgan. Zal bo‘ylab marmar kamarli ustunlar o‘rnatilgan. Tashrif buyuruvchilarga poldagi sariq chiziqda toʻxtashlari aytiladi va bir necha daqiqa oʻylangandan soʻng, boshqa xonaga kirishadi. Bu yerda ularga Kim Ir Sen vafot etganida koreys xalqining qayg‘usi haqida hikoya qiluvchi kichik dinamik qurilmalar beriladi. Xonada gʻamgin odamlarning bronzaga oʻxshash büstlari mavjud. Nihoyat, tashrif buyuruvchilar oq va kulrang marmar devorli binoning yuqori qavatiga liftda koʻtarilishadi. Ular changni puflovchi mashina orqali tozalanadi va Kim Ir-Sung va Kim Chen Irning saqlanib qolgan qoldiqlari bilan xonalarga kiradi. Shaffof kristall sarkofag atrofida qizil arqonli toʻsiq oʻtadi. Mehmonlar to‘rt kishidan iborat bo‘lib yuboriladi va ularga Kim Ir Senning oyoqlariga, chap tomoniga, keyin esa o‘ng tomoniga taʼzim qilishlari buyuriladi. Keyin tashrif buyuruvchilar Kimning hayoti davomida xorijiy davlatlar, universitetlar, doʻstlik uyushmalari tomonidan berilgan mukofotlar va faxriy yorliqlarni oʻz ichiga olgan muzey xonasiga kirishadi. Keyinchalik bu ketma-ketlik pastki qavatda takrorlanadi, bu yerda deyarli bir xil xonalar toʻplamida Kim Chen Irning sarkofagi va uning oʻxshash esdaliklarini koʻrish mumkin boʻlgan xonalar mavjud.

Esdalik

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qoʻshni xonalar Kim Ir Senning baʼzi narsalari, shuningdek, dunyoning turli burchaklaridan olgan sovgʻalari va mukofotlari bilan toʻldirilgan[13]. Bu yerda koreys tilida hech qanday belgi yoki maʼlumot yoʻq. Mukofotlar daraja sertifikatlarini oʻz ichiga oladi, ulardan faqat bittasi ajralib turadi: Gʻarb universiteti-Kaliforniyadagi Kensington universiteti[14]. (Kensington akkreditatsiyadan oʻtmagan universitet boʻlib, odatda diplom zavodi hisoblangan, uni yopishga ikki yillik urinishlardan soʻng[15] Kaliforniya regulyatori tomonidan 1996-yilda yopishga buyruq berilgan[16] oʻsha yili Gavayida qayta ochilgan[17] va 2003-yilda Gavayi sudi tomonidan tarqatib yuborilgan)[18]

Yaponiyaning tinchlik medali Sovet Ittifoqi tomonidan unga berilgan "Yaponiya ustidan gʻalaba uchun" medali bilan yonma-yon joylashgan[19]. Xonada Kim Ir Senning Shimoliy Koreyaga tashrifi va Kimning xorijga safari chog‘ida jahon yetakchilari bilan uchrashgani aks etgan katta rasmlar va fotosuratlar, jumladan, misrlik Husni Muborak, Liviya polkovnigi Muammar Kaddafiy, Xitoy raisi Mao Zedong, Ruminiyadan Nikolay Chaushesku, sobiq Sharqiy Germaniya Bosh kotibi va raisi Erich Xonekker, sobiq Chexoslovakiyadan Gustav Gusak, Polshadan Voytsex Yaruzelski, bolgariyalik Todor Jivkov, vengriyalik Yanos Kadar, Kubadan Fidel Kastro, mavritaniyalik Moktar Uld Dadda va falastinlik Yosir Arafat, shuningdek, Iosif Stalin, Nikita Xrushchev, Leonid Brejnev, Konstantin Chernenko, Mixail Gorbachyov va boshqa koʻplab taniqli shaxslar, jumladan Che Gevara va AQShning sobiq prezidenti Jimmi Karter kabilar bor.


 

Kim Ir Senning oʻlimi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1994-yil 8-iyul kuni erta tongda Kim Ir Sen Xyansan shahrida toʻsatdan yurak xurujidan yiqildi. Yurak xurujidan soʻng uning oʻgʻli Kim Chen Ir doimiy ravishda otasining yonida boʻlgan shifokorlar guruhini tark etishni buyurdi va mamlakatning eng yaxshi shifokorlarini Pxenyandan olib kelishni tashkil qildi.

Kim Chen Irning oʻlimi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2011-yil dekabr oyida Kim Chen Ir vafotidan keyin uning jasadi 10 kun davomida saroyda qoldi[20]. Ushbu davrdan soʻng, 2011-yil 28-dekabrda saroyda dafn marosimi oʻtkazildi. Marosim ikki kun davom etdi[21][22].

Xabar qilinishicha, rossiyalik mutaxassislar tomonidan Kim Chen Irning jasadini uning otasi Vladimir Lenin, Mao Tszedun, Xo Shimin[23] va Iosif Stalin kabi sobiq kommunistik yetakchilar kabi doimiy ravishda ko‘rsatish uchun maqbaraga olib kelingan.

2012-yil 12-yanvarda Shimoliy Koreya hukumati Kim Chen Irning saqlanib qolgan qoldiqlari saroyda doimiy namoyish etilishini tasdiqladi va Kim Chen Irning yangi haykalini o‘rnatish va „uning abadiy yashashi uchun minoralar“ qurish rejalarini eʼlon qildi. [1] [24]

2012-yil 16-fevralda, Kim Chen Ir tavalludining 70 yilligi munosabati bilan, Shimoliy Koreya vazirlar mahkamasi va parlamenti hamda Koreya Mehnat partiyasi rahbariyati birgalikdagi qarori bilan bino rasman Kumsusan Quyosh saroyi deb o‘zgartirildi[25]. Oʻsha kuni Koreya Xalq Armiyasi tomonidan saroy hududida oʻtkazilgan harbiy parad uning rasmiy qayta ishga tushirilishi munosabati bilan rasmiy ravishda nishonlandi, undan oldin mushakbozlik namoyish etildi.

Bir necha oylik taʼmirlash ishlaridan soʻng, 2012-yil 17-dekabrda, Kim Chen Ir vafotining birinchi yilligi munosabati bilan saroy rasmiy ravishda xalq uchun tantanali ravishda ochildi. Kim Chen Irning saqlanib qolgan jasadi endi alohida xonada ommaga namoyish etilmoqda, shuningdek, unga oid bir qancha buyumlar va shaxsan o‘zi tayyorlagan hujjatlar ham koʻrsatilmoqda. Saroyda uning shaxsiy avtomobillari[26], kiyim-kechaklari, medallari[26] va bezaklari eksponatlari mavjud boʻlib, ular endi qayta tashkil etish doirasida kengaytirilgan kolleksiyaga qoʻshilgan. Ilgari davlat tantanalarida foydalanilgan keng bo‘m-bo‘sh faye ziyoratchilarning zavqlanishi uchun favvoralar va yo‘lakchalar joylashgan istirohat bog‘iga aylantirildi. Endi uning markazida mehmonxona joylashgan.

Ichki obodonlashtirish ishlaridan tashqari, saroy hududi taʼmirlanib, tashrif buyuruvchilar manfaati uchun keng bog‘ va gulzorga aylantirildi. Maʼlumotlarga koʻra, bogʻning qurilishi va dizayni Kim Chen In tomonidan boshqarilgan[27][28]. Park hududi mahalliy aholi va tashrif buyuruvchilar uchun ochiq.

2013-yil 2-aprelda Oliy Xalq Assambleyasi oʻzining yil uchun yalpi majlisida Shimoliy Koreya Konstitutsiyasiga saroy maqomi toʻgʻrisida rasman toʻliq oʻzgartirish kiritdi va Kumsusan Saroyi tegishli qarorini rasman eʼlon qildi. Saroyni milliy diqqatga sazovor joy sifatida belgilab, uning maqomini, missiyasi va qarashlarini belgilab berdi va uni koreyslar va chet ellik sayyohlar manfaati uchun saqlab qolish choralarini, shuningdek, Shimoliy Koreya fuqarolarining ushbu yodgorlik binosi oldidagi burchlarini tayyorladi.  

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ 1,0 1,1 „Kim Jong Il to be enshrined as "eternal leader"“. CBS News (2011-yil 12-yanvar). Qaraldi: 2011-yil 12-yanvar.
  2. ↑ Burdick 2010, s. 100
  3. ↑ Hassig 2009, s. 53
  4. ↑ Kim 2001, s. 20
  5. ↑ Kongdan 2000, s. 97
  6. ↑ „First Western Tourists Inside Kim Mausoleum Describe "Surreal" Experience“. NK News. Qaraldi: 2013-yil 27-sentyabr.
  7. ↑ 7,0 7,1 Cha, Victor. The Impossible State: North Korea, Past and Future. London: Vintage, 2013 — 4-bet. ISBN 978-0-099-57865-9. 
  8. ↑ Mark Johanson. „Kim Jong-il's Mausoleum, As Described By Its First Western Visitors“. International Business Times (2013-yil 23-yanvar). 2013-yil 28-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 14-fevral.
  9. ↑ Willoughby 2008, s. 126
  10. ↑ „Inside The Kumsusan Palace of the Sun: Surreal even by North Korean Standards“. visitthedprk.org. 2021-yil 22-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 21-iyul.
  11. ↑ Burdick 2010, s. 110
  12. ↑ Burdick 2010, s. 109
  13. ↑ Becker 2005, s. 77
  14. ↑ Burdick 2010, s. 116
  15. ↑ Chandler, John. „Kensington University Faces Closure Hearing“. Los Angeles Times (1996-yil 23-aprel). 2012-yil 16-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 20-dekabr.
  16. ↑ Chandler, John. „State Orders Closure of Area School: Regulators say the private, Glendale-based Kensington University lacks 'credible academic standards'“. Los Angeles Times (1996-yil 4-yanvar). 2012-yil 16-mayda asl nusxadan arxivlangan.
  17. ↑ Chandler, John. „University Sidesteps Close Order: Kensington correspondence school transfers Glendale student enrollment to 'paper campus' in Hawaii“. Los Angeles Times (1996-yil 27-iyun). 2012-yil 16-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 20-dekabr.
  18. ↑ „Kensington University“. Department of Commerce and Consumer Affairs, Hawaii. 2011-yil 15-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 20-dekabr.
  19. ↑ „Past Presidents of North Korea – The Mausoleum“. Earth Nutshell. Qaraldi: 2021-yil 8-mart.
  20. ↑ North Korea leader lies in state, BBC News, 20 December 2011, qaraldi: 20 December 2011
  21. ↑ Kim Jong-il state funeral held in North Korea, BBC News, 28 December 2011, qaraldi: 28 December 2011
  22. ↑ McCurry, Justin (28 December 2011), „Kim Jong-il funeral: thousands mourn North Korean leader“, The Guardian, qaraldi: 28 December 2011
  23. ↑ Salmon, Andrew. „Kim Jong-il: a lavish North Korean funeral beneath a leaden sky“. Daily Telegraph (2011-yil 28-dekabr). Qaraldi: 2011-yil 29-dekabr.
  24. ↑ „Kim Jong-il to be put on display“. ABC Sydney (2012-yil 13-yanvar). Qaraldi: 2012-yil 12-yanvar.
  25. ↑ „North Korea marks late leader Kim Jong-il's birthday“. BBC News. Qaraldi: 2012-yil 18-fevral.
  26. ↑ 26,0 26,1 Planet, Lonely. „Kumsusan Memorial Palace of the Sun in Pyongyang, North Korea“. Lonely Planet. Qaraldi: 2016-yil 2-noyabr.
  27. ↑ Kim Myong Hun. „Plaza Park of Kumsusan Palace of Sun Laid Out Well“. Rodong Sinmun. Qaraldi: 2013-yil 24-may.
  28. ↑ Curtis Melvin. „Kumsusan Palace renovations“. North Korean Economy Watch (2012). Qaraldi: 2013-yil 24-may.

Adabiyotlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

 

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Kumsusan_saroyi&oldid=3990411" dan olindi