Kazys Grinius

Kazys Grinius
	; Grinius 1926-yilda
3-Litva Prezidenti
	Mansab davri; 1926-yil 7-iyun – 1926-yil 17-dekabr
Oʻtmishdoshi	Aleksandras Stulginskis
Vorisi	Jonas Staugaitis
5-Litva Bosh vaziri
	Mansab davri; 1920-yil 19-iyun – 1922-yil 18-yanvar
Prezident	Aleksandras Stulginskis
Oʻtmishdoshi	Ernestas Galvanauskas
Vorisi	Ernestas Galvanauskas
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi	17-dekabr 1866-yil; Selema, Augustów Guberniyasi, Rossiya Imperiyasi
Vafoti	4-iyun 1950-yil ; (83 yoshda) ; Chikago, Illinoys, AQSh.
Siyosiy partiyasi	Litva xalq dehqonlari ittifoqi
Bolalari	Liūtas Grinius (1989-yilda vafot etgan)
Alma mater	Imperator Moskva universiteti (1893)

Kazys Grinius (talaffuzi: [kɐˈzʲiːs ˈɡʲrʲɪnʲʊs], 1866-yil 17-dekabr – 1950-yil 4-iyun) – Litvaning uchinchi prezidenti boʻlib, 1926-yil 7-iyundan 1926-yil 17-dekabrgacha ushbu lavozimni egallagan^[1]^[2]. Ilgari u 1920-yil 19-iyundan 1922-yil 18-yanvargacha Litvaning beshinchi Bosh vaziri boʻlib ishlagan. Holokost paytida odamlarni qutqargani uchun vafotidan soʻng, 2016-yilda Litva hayotni qutqaruvchi xochi (inglizcha: Life Saving Cross) bilan taqdirlangan va Xalqlar orasida solih (inglizcha: Righteous Among the Nations) deb tan olingan^[3].

Hayoti

Grinius Rossiya imperiyasining bir qismi boʻlgan Avgustuv gubernatorligidagi Marijampole yaqinida joylashgan Selema shahrida tugʻilgan. U Imperator Moskva universitetida tibbiyot fakultetida tahsil olgan. Yoshligidan Litva siyosiy faoliyatiga aralashib, Rossiya imperiyasi tomonidan taʼqibga uchragan. 1896-yilda u Litva Demokratik partiyasi (LDP) va Litva xalq dehqonlari ittifoqi (LVLS) partiyalarining asoschilaridan biri edi. Oʻsha yili u Joana Pavalkytėga uylangan. Bir muncha vaqt ular Virbalisda yashagan. 1899-yilda ularning oʻgʻli Kazys^[4], 1902 yilda esa qizi Grajina tugʻildi. Birinchi jahon urushi paytida ular Kislovodskda yashagan. 1918-yilda Qizil Armiya hujumi paytida uning xotini va qizi rus terrorchilari tomonidan oʻldirilgan^[2]. Ular Kislovodsk qabristoniga dafn qilingan.

1918-yilda Litva mustaqillikka erishgach, Grinius Litva xalq dehqonlari ittifoqi partiyasi aʼzosi sifatida Taʼsis majlisiga aʼzo boʻldi. U 1920-yildan 1922-yilgacha bosh vazir lavozimida ishlagan va Sovet Ittifoqi bilan shartnoma imzolagan^[1]^[2]. U 3-chaqiriq Litva Respublikasi Seymi tomonidan prezident etib saylangan. Biroq u atigi olti oy xizmat qilgan. U Litvani egallash uchun yaqin orada kommunistik fitna borligini daʼvo qilgan Antanas Smetona boshchiligidagi toʻntarish natijasida agʻdariladi^[2]. Grinius keyinchalik Kaunasda tibbiyot bilan shugʻullangan^[2]. 1941-yilda fashistlar Germaniyasi Litvaga bostirib kirganida, Grinius Litvani har qanday xorijiy kuchlar tomonidan bosib olinishiga qarshi chiqqani uchun nemislar bilan hamkorlik qilishdan bosh tortadi. 1944-yilda Sovet armiyasi Litvani qayta bosib olgach, u Gʻarbga qochgan va 1947-yilda AQShga koʻchib ketgan^[1]^[5].

Kazys Grinius 1950-yilda Chikagoda vafot etgan^[1]^[2]^[5]. 1990-yilda Litva mustaqillikka erishgach, uning qabri Litvaga qaytariladi va qayta dafn etiladi.