John Wayne
| John Wayne | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi |
Marion Robert Morrison 1907-yil 26-may |
| Vafoti |
1979-yil 11-iyun Los Angeles, California, AQSh |
| Fuqaroligi | AQSh |
| Kasbi | Aktyor, Prodyuser |
| Faoliyat yillari | 1926-yildan 1976-yilgacha |
| Partiyasi | Respublikachilar partiyasi |
| Turmush oʻrtogʻi |
Josephine Saenz (turm.1933 ajr.1945) Esperanza Baur (turm.1946 ajr.1954) Pilar Pallete (turm.1954) |
| Bolalari | 7 ta |
| Otasi | Clyde L. Morrison |
| Onasi | Mary Brown |
| Veb-sayti | https://johnwayne.com |
| Imzosi | |
 | |
Marion Robert Morrison[1] (talaffuzi: Marion Robert Morrison; 1907-yil 26-may — 1979-yil 11-iyun), professional sifatida John Wayne (talaffuzi: Jon Ueyn) nomi bilan tanilgan va Duke (talaffuzi: Dyuk) laqabli amerikalik aktyor boʻlib, filmlardagi bosh rollari orqali mashhur boʻlgan. Hollywoodning Oltin Asrida, ayniqsa Gʻarb va urush filmlarida. Uning faoliyati 1920-yillarning sukunat davridan Amerikaning yangi toʻlqini orqali gullab-yashnagan, chunki u jami 179 ta kino va televizion spektakllarda paydo boʻlgan. U oʻttiz yil davomida eng yaxshi aktyorlar qatorida edi[2][3] va u oʻz davrining boshqa koʻplab muhim Hollywood yulduzlari bilan birga rol oʻynagan. 1999-yilda Amerika kino instituti Wayneni klassik Amerika kinosining eng buyuk erkak yulduzlaridan biri sifatida tanladi[4].
Wayne Ayova shtatining Uinterset shahrida tugʻilgan, ammo Janubiy Kaliforniyada oʻsgan. U bodiserfing baxtsiz hodisasi natijasida Janubiy Kaliforniya universitetiga futbol stipendiyasini yoʻqotdi[5] va Fox Film Corporation uchun ishlay boshladi. U asosan kichik qismlarda paydo boʻldi, lekin uning birinchi bosh roli Raoul Walshning „The Big Trail“ (1930) filmida boʻldi, bu erta keng ekranli kinoepopek kassada muvaffaqiyatsizlikka uchradi. U 1930-yillarda koʻplab B movies bosh rollarni oʻynagan, ularning aksariyati Gʻarb filmlari boʻlib, unchalik mashhur boʻlmagan. John Fordning „Stagecoach“ (1939) filmi Wayneni asosiy yulduzga aylantirdi va u jami 142 ta kinofilmlarda rol oʻynadi. Bir tarjimai holga koʻra, „John Wayne millionlab odamlar uchun xalqning chegara merosini ifodalagan[6].“
Waynening Gʻarbdagi boshqa rollari orasida „Red River“ filmidagi (1948) Chisholm yoʻlida oʻz suruvini haydab yurgan chorvador, fuqarolik urushi faxriysi, uning jiyani „The Searchers“ (1956) filmida „komanchilar“ qabilasi tomonidan oʻgʻirlab ketilgan, advokat bilan raqobatlashayotgan muammoli chorvador rollarini oʻynagan. U „True Grit“ (1969) filmidagi bir koʻzli marshal roli uchun eng yaxshi aktyor uchun Akademiya mukofotini oldi. Shuningdek, u Morin OʻHara bilan „The Quiet Man“ (1952), Din Martin bilan „Rio Bravo“ (1959) va „The Longest Day“ (1962) filmidagi rollari bilan ham yodda qolgan. Oʻzining soʻnggi ekran spektaklida u „The Shootist“ (1976) filmida saraton kasalligiga qarshi kurashayotgan keksa qurolli jangchi rolini oʻynadi. U 1979-yil 9-aprelda Oskar mukofotlarini topshirish marosimida soʻnggi marta omma oldida chiqish qildi[7] va ikki oydan soʻng oshqozon saratonidan vafot etdi. U vafotidan soʻng AQShning eng oliy fuqarolik sharafi boʻlgan Prezidentning Ozodlik medali bilan taqdirlangan[8][9].
Yoshligi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Wayne Marion Robert Morrison 1907-yil 26-mayda Ayova shtatining Uinterset shahridagi 224-saut ikkinchi koʻchasida tugʻilgan[10]. Mahalliy gazeta, Winterset Madisonian, 1907-yil 30-maydagi nashrning 4-betida Waynening vazni tugʻilganda13 funt (taxminan 6 kg) boʻlganligi haqida xabar berdi. Wayne ota-onasi keyingi oʻgʻliga Robert deb ism qoʻyishga qaror qilganda, uning ota-onasi tez orada Robertdan Michaelga oʻzgartirilganini daʼvo qildi, ammo keng koʻlamli tadqiqotlar bunday qonuniy oʻzgarishlarni aniqlamadi. Waynening qonuniy ismi butun hayoti davomida Marion Robert Morrison boʻlib qoldi[11].
Shaxsiy hayoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Wayne uch marta uylangan va ikki marta ajrashgan. Uning uchta rafiqasi Josephine Alicia Saen va Lotin Amerikasidan ikki nafari Esperanza Baur va Pilar Pallete edi. Uning Jozefinadan toʻrt nafar farzandi bor edi: Michael Wayne (1934-yil 23-noyabr – 2003-yil 2-aprel), Mary Antonia „Toni“ Wayne LaCava (1936-yil 25-fevral – 2000-yil 6-dekabr), Patrick Wayne (1939-yil 15-iyulda tugʻilgan) va Melinda Wayne Munoz (1940-yil 3-dekabrda tugʻilgan). Uning Pilar bilan yana uchta farzandi bor edi: Aissa Wayne (1956-yil 31-martda tugʻilgan), John Ethan Wayne (1962-yil 22-fevralda tugʻilgan) va Marisa Wayne (1966-yil 22-fevralda tugʻilgan).
Ueynning bir nechta farzandlari kino va televideniye sanoatiga kirishdi. Son Ethan bir nechta filmlarda John Ethan Wayne rolini oʻynagan va 1990-yillarda „Adam-12“ teleserialining yangilanishida bosh rollardan birini oʻynagan[12]. Ethan, shuningdek, otasining martaba bilan bogʻliq boʻlgan tovarlarni autentifikatsiya qilishda yordam berish uchun History Channel shousida ham paydo boʻldi. Nevarasi Jennifer Wayne, Runaway June kantri musiqa guruhining aʼzosi[13].
Mukofotlar va nominatsiyalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]| Yil | Ish | Turkum | Natija |
|---|---|---|---|
| 1949 | Sands of Iwo Jima | Eng yaxshi aktyor | Nominatsiya |
| 1960 | The Alamo | Eng yaxshi aktyor | Nominatsiya |
| 1969 | True Grit | Eng yaxshi aktyor | Gʻolib |
Oltin globus mukofotlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]| Yil | Ish | Mukofot | Natija |
|---|---|---|---|
| 1953 | — | Genrietta mukofoti (Sevimli jahon filmi — erkak) | Gʻolib |
| 1966 | — | Sesil B. DeMille mukofoti | Gʻolib |
| 1970 | True Grit | Eng yaxshi aktyor — Drama filmi | Gʻolib |
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Daniel. „In Iowa, a New John Wayne Museum“. The New York Times (27-fevral 2015-yil). 2-avgust 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-yanvar 2019-yil.
- ↑ „John Wayne“. The Numbers. 23-sentabr 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 29-mart 2012-yil.
- ↑ „Quigley's Annual List of Box-Office Champions, 1932–1970“. Reel Classics. 2016-yil 28-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 25-mart 2012-yil.
- ↑ „American Film Institute“ (10-oktabr 2018-yil). 2018-yil 10-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 1-iyun 2021-yil.
- ↑ Roberts & Olson 1995.
- ↑ Davis, Ronald L.. Duke: The Life and Image of John Wayne. University of Oklahoma Press, 2012 — 6-bet. ISBN 9780806186467. Qaraldi: 27-iyun 2015-yil.
- ↑ Easy Riders Raging Bulls: How the Sex-Drugs-And Rock 'N Roll Generation Saved Hollywood by Peter Biskind page 372; Retrieved February 13, 2016
- ↑ Kehr, Dave. „John Wayne News“. The New York Times. 16-iyun 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30-iyul 2011-yil.
- ↑ Public Papers of the Presidents of the United States, Jimmy Carter, 1980–1981, Book 2: May 24 to September 26, 1980. Government Printing Office — 1061-bet. Qaraldi: 3-mart 2019-yil.
- ↑ Madison County, Iowa, birth certificate.
- ↑ Wayne, John, My Kingdom, unfinished draft autobiography, University of Texas Library.
- ↑ TV.com. „New Adam-12“. TV.com. 17-fevral 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 1-fevral 2020-yil.
- ↑ Konicki. „Who's New: Runaway June“. Nash Country Daily (6-iyun 2016-yil). 11-sentabr 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-yanvar 2019-yil.