Janna Yorkina
| Janna Dmitriyevna Yorkina | |
|---|---|
| Жанна Дмитриевна Ёркина | |
 | |
| Tavalludi |
1939-yil 6-may Soltsi, Novgorod viloyati, Sovet Ittifoqi |
| Vafoti |
25-may 2015-yil (76 yoshda) |
| Fuqaroligi | Sovet Ittifoqi |
| Taʼlimi | Ryazan Pedagogika Instituti |
| Kasbi | Kosmonavt |
| Turmush oʻrtogʻi | Valeriy Sergeychik |
| Bolalari | Valeriy, Svetlana |
Janna Dmitriyevna Yorkina (1939-yil 6-may – 2015-yil 25-may) kosmonavtlar tayyorlov kurslaridan oʻtgan, lekin hech qachon koinotda uchmagan Sovet fuqarosi.[1]
Dastlabki yillar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Janna Yorkina Sovet Ittifoqining Novgorod viloyatidagi Soltsi shahrida tugʻilgan.[2]Ryazan shahridagi Pedagogika institutini ingliz tili mutaxassisligi boʻyicha tamomlagan.[3] U nemis va fransuz tillarida ham gapira olgan, bu esa unga kosmonavt sifatida tanlanishida katta yordam bergan.[4]
Tanlov
[tahrir | manbasini tahrirlash]1961- yil dekabr oyida Sovet hukumati tomonidan koinotdagi birinchi ayolning Sovet fuqarosi boʻlishini taʼminlash maqsadida kosmonavt stajyorlarini tanlab olishga ruxsat berildi. 1962- yil fevral oyida Yorkina "Vostok" kosmik kemasida yakkaxon kosmik parvozga oʻrgatish uchun besh nafar ayol kosmonavtlar guruhining aʼzosi etib saylandi. U 1962- yil 4 -martda kosmonavt etib saylandi. [5] Uning sevimli mashgʻuloti boʻlgan parashyutda sakrash kosmonavtlikka nomzod boʻlishiga sabab boʻldi. 22 yoshida Sovet hukumati undan imtihon topshirishga tayyormi yoki yoʻqligini soʻradi, agar u sinovdan oʻtsa, kemadan sakrashi mumkin edi. Keyinchalik u haqiqatan ham kosmik kemadan sakrashini aniqladi. Guruhdagi boshqa bir qancha odamlar singari, u ham havaskor parashyutchi edi. [6]Malakali parashyutchi boʻlish deyarli mushkul jarayon edi. Oʻsha paytda bu maxfiy sir deb hisoblangan boʻlsa-da, keyinchalik maʼlum boʻldiki, sovet kosmik kemalarining dastlabki modellari tufayli kosmonavtlarni kapsulalaridan chiqarib yuborish va kosmik kemadan alohida qoʻnish uchun parashyutni joylashtirish kerak edi. Kosmik dastur uchun ayol nomzodlar ham 30 yoshdan kichik, 170 sm (5 fut 7 dyum) va 70 kg (154 funt) dan kam boʻlishi kerak edi.[7]
Tayyorlov
[tahrir | manbasini tahrirlash]Yorkina kosmik dastur uchun tanlangan boshqa toʻrt ayol bilan birga olti oy ichida eng qizgʻin mashgʻulotlarga dosh berishga majbur boʻldi, chunki SSSR birinchi ayolni kosmosga uchirmoqchi edi. Mashgʻulotlar astronomiya, aeronavtika va suzish, gimnastika boʻyicha mashgʻulotlarni oʻz ichiga olgan. Ular kosmik qiyin mashgʻulotlardan ham oʻtishlari kerak edi, bular Yorkina uchun juda qiyin boʻlganini eslagan. U bu jarayonlar haqida shunday deydi: „Bu yoqimli emas. Agar qorin boʻshligʻingizni boʻshashtirsangiz, hushingizdan ketasiz, bu koʻpincha erkaklar bilan ham sodir boʻladi. Sinov paytida qoʻlimizda masofadan boshqarish pulti bor edi. [8]Agar siz uni ushlab tursangiz, bu sizning hushingizda ekanligingizni anglatadi. Agar yoʻq boʻlsa, siz hushingizdan ketgansiz va ular sizni tashqariga olib chiqishadi.“ Ular, shuningdek, 30 foiz namlik bilan 40 °C (104 °F) gacha boʻlgan haroratga taʼsir qiladigan issiqlik kamerasiga moslashish mashqlaridan ham oʻtishlari kerak edi.[9]
Karyera
[tahrir | manbasini tahrirlash]"Vostok 6" parvozidan soʻng, Yorkina 1965 -yilda birinchi kosmik uchishni oʻz ichiga olgan „Vosxod 2“ missiyasida ishladi. Keyinchalik u „Vosxod 4“ missiyasiga zaxira qoʻmondoni etib tayinlandi. Bu turli tajribalar bilan uzoq muddatli vaznsizlikni oʻrgangan 20 kunlik yolgʻiz odam missiyasi edi. Missiya 1966 -yilda bekor qilindi. Yorkina beshta ayol kosmonavtning ichida kam qobiliyatlilaridan biri hisoblangan Nikolay Kamanin uning „shokolad va keklarni juda yaxshi koʻrishidan“ shikoyat qilgan. [10]U „Vostok 5“ missiyasi rejalariga kiritilgan, lekin faqat zaxira ekipajning ikkinchi darajali aʼzosi sifatida. „Vosxod 5“ uchun paydo boʻlgan yana bir muammo shundaki, skafandrlarni ishlab chiqqan Zvezda kompaniyasi ayollar uchun maxsus EVA kostyumini ishlab chiqarishdan bosh tortdi. Bu yana kechikishlarga va „Vostok 6“ dan keyin boshqa Vosxod missiyalarining bekor qilinishiga olib keldi.[11]
Manba
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Журнал Новости Космонавтики - Умерла Жанна Ёркина“ [Cosmonautics News Magazine - Zhanna Yorkina Died]. novosti-kosmonavtiki.ru.
- ↑ Shayler, David; Moule, Ian. Women In Space - Following Valentina. Praxis Publishing, 2005 — 66-bet. ISBN 1-85233-744-3.
- ↑ „Yerkina“. www.astronautix.com. 2016-yil 27-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 2-may.
- ↑ Malashenko, Uliana „The First Group of Female Cosmonauts Were Trained to Conquer the Final Frontier“. Smithsonian Magazine (2019-yil 12-aprel). Qaraldi: 2021-yil 10-aprel.
- ↑ Burgess, Colin. Shattered Dreams: The Lost and Cancelled Space Missions. University of Nebraska Press, 2019 — 3-bet. ISBN 9781496214201.
- ↑ Gibson, Karen. Women In Space: 23 Stories of First Flights, Scientific Missions and Gravity-Breaking Adventures. Chicago Review Press, 2014 — 44-bet. ISBN 978-1-61374-844-2.
- ↑ Marlow, Michael „Spaceflight #1, 2006“. Qaraldi: 2009-yil 8-iyun.
- ↑ „Cancelled Spaceflight Mission: Voskhod 5“. Spacefacts (2008-yil 22-aprel). Qaraldi: 2009-yil 8-iyun.
- ↑ Malashenko, Uliana „The First Group of Female Cosmonauts Were Trained to Conquer the Final Frontier“. Smithsonian Magazine (2019-yil 12-aprel). Qaraldi: 2021-yil 10-aprel.
- ↑ „The roots of Buran“, Energiya—Buran, Springer Praxis Books, 2007 — 1–42-bet. DOI:10.1007/978-0-387-73984-7_1. ISBN 978-0-387-69848-9.
- ↑ „Voskhod 4“ (2010-yil 17-mart). 2010-yil 17-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 2-may.