Hoji Piyoda (Afgʻoniston)
| Masjid | |
 | |
| Mamlakat |  Afgʻoniston
|
| Shahar | Balx |
| Koordinatalar | 36°43′47.1″N 66°53′7.1″E / 36.729750°N 66.885306°E |
 Hoji Piyoda (Afgʻoniston) Vikiomborda
| |
Hoji Piyoda masjidi ḤĀJI PIĀDA yoki Noh Gonbad masjidi (forscha: مسجد نُهگنبد „Toʻqqiz gumbazli masjid“) Afgʻoniston shimolidagi Balx viloyatida somoniylar davriga oid masjid binosi hisoblanadi. Bu 9-asrda qurilgan mamlakatdagi eng qadimgi islomiy bino hisoblanadi[1]. Bugunga kelib 2017-yil boshida oʻtkazilgan uglerodni aniqlash tarixiy manbalar bilan birgalikda u 794-yilda qurilgan boʻlishi mumkinligini koʻrsatadi[2][3].
Afgʻonistondagi ushbu masjid Butunjahon yodgorliklari jamgʻarmasining 2006-yilda Jahon yodgorliklarini kuzatish roʻyxatida 100 ta eng buzilish xavfi bor ob’ektlar roʻyxatiga kiritilgan hisoblanadi.
Tavsif
[tahrir | manbasini tahrirlash]Masjidda qabr ham bir boʻlib uning oʻlchami 20×20 metr. Tashqi devorlari loy gʻishtdan qurilgan. Ichki makon toʻqqizta koʻrfazga boʻlingan, har biri dastlab gumbaz bilan qoplangan. Koʻrfazlarni ajratib turuvchi ustunlar va arklar chuqur oʻyilgan shlyapa bilan bezatilgan boʻlib, ular uslubiy jihatdan Mesopotamiyadagi Abbosiy bezaklari bilan taqqoslanadigan turli xil dizaynlarni tasvirlaydi[4].
Binoni rekonstruksiya qilish
[tahrir | manbasini tahrirlash]Qurilishning qarishi va zilzila kabi tabiiy ofatlar tufayli ushbu yodgorlik asta-sekin qulab tushdi va shikastlandi. Oldingi tuzilishdagidek, 9 gumbazdan faqat 4 tasi oʻzaro bogʻlangan arklar bilan qolgan. Arklarning oldingi xususiyati qisman shikastlangan. Keyinchalik u qayta tiklandi. 2006-yilda Afgʻoniston hukumati, YUNESKO va DAFA soʻrovi asosida Fransiyaning Afgʻonistondagi arxeologiya delegatsiyasi, ekspertlar guruhi va Ogʻa Xon Madaniyat Trust vakili bu yerga tashrif buyurdi. 2009-yilda Ogʻaxon Trust for Culture tashkiloti soʻroviga koʻra va AQShning Afgʻonistonning Kobul shahridagi elchixonasi tomonidan moliyalashtiriladigan joyni konservatsiyalash ishlari boshlandi. Qayta qurish jarayonida Italiyaning Florensiya Universitetidan bir necha tarixchi olimlar jarayonni yaxshilash uchun qayta qurish guruhini muvofiqlashtirish uchun kelgan edi. Ishning birinchi bosqichi 2011-yilda amalga oshirilgan[5][6].
Galereya
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Centre. „City of Balkh (antique Bactria) - UNESCO World Heritage Centre“.
- ↑ „The mysterious, ancient Nine Domes Mosque of northern Afghanistan“. Agence France Presse (6-yanvar 2018-yil). Qaraldi: 6-yanvar 2018-yil.
- ↑ „The mysterious, ancient Nine Domes Mosque of northern Afghanistan“ (8-yanvar 2018-yil).
- ↑ Archaeological gazetteer of Afghanistan (Title in French: Catalogue des sites archaeological d’Afghanistan), Warwick Ball, Volume I & II, Editions Recherche sur les civilisations, Paris, 1982.
- ↑ Haji Piyada Mosque (Noh Gumbad)
- ↑ Masjid-i No Gunbad