Gruziya Respublikasining Konstitutsiyasi
.jpg)
Gruziya Respublikasining Konstitutsiyasi (gruzincha: საქართველოს კონსტიტუცია) — Gruziyaning asosiy qonuni, yagona, oliy yuridik kuch hisoblanib, butun Gruziya hududida toʻgʻridan-toʻgʻri ustun, siyosiy va huquqiy aktdir. Bu orqali odamlar jamiyat va davlat tuzilishining asosiy tamoyillarini oʻrnatadilar, davlat hokimiyati subyektlarini, uni amalga oshirish mexanizmini belgilaydilar, davlat tomonidan himoya qilinadigan huquq va erkinliklarni birlashtiradilar. Gruziya konstitutsiyasi 1995-yil 24-avgustda qabul qilingan va 2010-yil 15-oktabrda qayta koʻrib chiqilgan. 2017-yil 13-oktabrda eng oxirgi oʻzgarish kiritilgan.
Dastlabki konstitutsiyaviy tarix
[tahrir | manbasini tahrirlash]Sovet tajovuziga duch kelgan gruzinlar 1921-yil 21-fevralda Gruziyaning Taʼsis yigʻilishida Gruziya Demokratik Respublikasining konstitutsiyasini, xalq tarixidagi birinchi zamonaviy asosiy qonunni qabul qildi.
Yangi mustaqil boʻlgan Gruziyaning birinchi demokratik yoʻli bilan saylangan prezidenti Zviad Gamsaxurdia davrida millat Sovet Ittifoqining 1977-yilgi konstitutsiyasiga asoslangan 1978-yilgi Gruziya Sovet Sotsialistik Respublikasining konstitutsiyasiga binoan oʻz faoliyatini davom ettirgan[1]. Kommunizmdan keyingi birinchi parlament ushbu hujjatga keng oʻzgartirish kiritdi. 1992-yil fevral oyida Gruziya milliy kongressi (1990-yilda saylangan muqobil parlament) rasmiy ravishda 1921-yilgi Gruziya konstitutsiyasini Gruziyaning samarali konstitutsiyasi sifatida belgilab qoʻydi. Ushbu deklaratsiya Jaba Ioseliani va Tengiz Kitovani imzosidan qonuniyligini isbotladi, ular oʻsha paytda boshqaruv kengashining uchta aʼzosidan ikkitasi edi. 1993-yil fevral oyida Eduard Shevardnadze 1921-yil konstitutsiyasini keng koʻlamda qayta koʻrib chiqishga chaqirdi. Shevardnadze ushbu hujjatning katta qismlarini umuman qabul qilinmaydigan deb tavsiflab, 1993-yil dekabrgacha yangi tahrirni ishlab chiqish uchun konstitutsiyaviy komissiya tuzishni taklif qildi.
2004-yilgi tuzatishlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]4-yanvar kuni Mixail Saakashvili 2004-yilgi Gruziyada boʻlib oʻtgan prezidentlik saylovlarida ovoz beruvchilarning 96 foizlik koʻpchilik ovozi bilan gʻalaba qozondi. Konstitutsiyaviy oʻzgartirishlar fevral oyida parlament orqali prezidentning parlamentni tarqatib yuborish va bosh vazir lavozimini yaratish vakolatlarini kuchaytirgan. Zurab Jvaniya bosh vazir etib tayinlandi va muvaqqat prezident Nino Burjanadze parlament spikeri boʻldi.
2010-yilgi tuzatishlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]2010-yil 15-oktabrda Gruziya parlamenti 112 ovoz bilan konstitutsiyaga kiritilgan beshta yirik tuzatishga qarshi ovoz berdi, bu voqea Gruziya prezidentining vakolatlarini bosh vazir va hukumat foydasiga sezilarli darajada kamaytirdi. Yangi konstitutsiya 2013-yil 17-noyabrda[2] boʻlib oʻtgan prezidentlik saylovlarida gʻolib boʻlgan Giorgi Margvelashvilining inauguratsiyasi bilan kuchga kirdi[3].
2017-2018-yilgi oʻzgartirishlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]2017-yil 26-sentabrda Gruziya parlamenti koʻp muhokamalarga sabab boʻlgan konstitutsiyaga tuzatishlarni qabul qildi, 117 nafari yoqlab, ikkitasi qarshi chiqdi. Ovoz oppozitsiya tomonidan boykot qilindi. Yangi qonunchilikka binoan toʻgʻridan-toʻgʻri prezident saylovlari bekor qilinadi va mamlakat 2024-yilda toʻliq mutanosib parlament vakilligiga oʻtadi[4][5].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Darrell Slider. "The Constitution". Georgia: A country study (Glenn E. Curtis, ed.). Library of Congress Federal Research Division (March 1994).
Bu maqola jamoat mulki boʻlgan maʼlumotlarni oʻz ichiga oladi.
- ↑ Walker, Shaun. „Georgia elects oligarch PM Bidzina Ivanishvili's candidate as president“ (2013-yil 28-oktyabr). Qaraldi: 2013-yil 28-oktyabr.
- ↑ New Constitution Adopted. Civil Georgia. 15 October 2010
- ↑ „Parliament Approves Constitution on Final Reading“. Civil Georgia (2017-yil 27-sentyabr). Qaraldi: 2017-yil 27-sentyabr.
- ↑ „Key Points of Newly Adopted Constitution“. Civil Georgia (2017-yil 27-sentyabr). Qaraldi: 2017-yil 27-sentyabr.
