Grafik va analitik usullar - nochiziqli zanjirda

Chiziqli boʻlmagan doimiy elektr zanjirlari

Bunday sxemalarning chiziqli boʻlmagan xususiyatlari ulardagi chiziqli boʻlmagan rezistorlar mavjudligi bilan belgilanadi.

Chiziqli boʻlmagan rezistorlarda kuchlanish va oqim oʻrtasida toʻgʻridan-toʻgʻri proportsionallik yoʻqligi sababli ularni bitta parametr (bitta R qiymati) bilan tavsiflash mumkin emas. Umumiy holatda bu miqdorlar orasidagi nisbat nafaqat ularning oniy qiymatlariga, balki vaqt hosilalari va integrallariga ham bogʻliq.

Chiziqli boʻlmagan rezistorlarning parametrlari

Chiziqli boʻlmagan rezistorning ish sharoitlariga va muammoning tabiatiga qarab, statik, differentsial va dinamik qarshiliklar farqlanadi.

Agar chiziqli boʻlmagan element inertial boʻlsa, u sanab oʻtilgan parametrlarning birinchi ikkitasi bilan tavsiflanadi.

Statik qarshilik qarshilik elementidagi kuchlanishning u orqali oʻtadigan oqimga nisbatiga tengdir:

$R_{c}m={\frac {U_{1}}{I_{1}}}=m_{R}tg\alpha$

Differensial qarshilik ostida kuchlanishning cheksiz kichik oʻsishining tegishli oqim oʻsishiga nisbati tushuniladi:

$R_{\partial }={\frac {du}{di}}=m_{R}tg\beta$

Grafik hisoblash usullari

Ushbu usullardan foydalanganda muammo tekislikdagi grafik konstruktsiyalar bilan hal qilinadi. Bunday holda, zanjirning barcha tarmoqlarining xarakteristikalari bitta umumiy argumentning funktsiyalari sifatida yozilishi kerak. Shu tufayli tenglamalar tizimi bitta nomaʼlum boʻlgan bitta chiziqli boʻlmagan tenglamaga keltiriladi. Rasmiy ravishda, hisoblashda ketma-ket, parallel va aralash ulanishlarga ega boʻlgan sxemalar ajratiladi.

1. Rezistiv elementlarning ketma-ket ulanishi bilan sxemalar.
2. Rezistiv elementlarning parallel ulanishi bilan sxemalar.
3. Rezistiv elementlarning ketma-ket parallel (aralash) ulanishi bilan sxemalar.

Ikki tugun usuli

Ikki tugunni oʻz ichiga olgan yoki qisqartiradigan sxemalar uchun ikkita tugun usulidan foydalanish mumkin. Usulni amalga oshirishning toʻliq grafik usuli bilan u quyidagicha:

Barcha i-tarmoqlardagi oqimlarning $I_{i}(U_{mn})$-bogʻliqlik grafiklari umumiy qiymat funksiyasi sifatida chizilgan — m va n tugunlari orasidagi kuchlanish $U_{mn}$, buning uchun dastlabki egri chiziqlarning har biri $I_{i}(U_{i})$ kuchlanish oʻqi boʻylab oʻziga parallel ravishda siljiydi, shuning uchun uning boshlanishi i-tarmoqdagi EYK $E_{i}$ ga toʻgʻri keladigan nuqtada, keyin esa bu nuqtada tiklangan perpendikulyaga nisbatan aks ettiriladi.

Manbalar

• X.Nigʻmatov „Radioelektronika asoslari“
• N.Sh. Turdiyev „Radioelektronika“

Havolalar

• Hisoblash usullari haqida qoʻshimcha maʼlmotlar