Gil
Gil, soz loy —choʻkindi togʻ jinsi; 0,01 mm dan kichik subkolloid va kolloid zarrachalardan tashkil topadi. Shuning uchun gil yuqori gigroskopiklik xususiyati va nam sigʻimiga, koʻp boʻkish, katta yopishqoqlik, qovushqoqlik xususiyatlariga ega. Suvda tez boʻkib, qovushqoq massa hosil qiladi, quriganda esa namligidagi shaklni saqlab qoladi. Gil har xil togʻ jinslarining nurashidan hosil boʻlgan mahsulotlarning dengiz hamda koʻl havzalari ostida yotqiziqlar hosil qilishi natijasida paydo boʻladi; katta chuqurlikdagi qatlamlarda u haddan tashqari qattiq berch gilli jinslarga aylanadi. Mineralogik tarkibiga koʻra gil kaolinit, montmorillonit, galluozit va b. minerallardan iborat. Oʻzbekistonning sugʻorma dehqonchilik hududlarida tarqalgan tuproqlar tarkibidagi kaolinit, montmorillonit koʻproq oʻrganilgan. Bunday mineralli gil tuproqda yaxshi suv va ozuqa rejimini vujudga keltiradi hamda uni donador qiladi. Shuning uchun qumli va toshli tuproqlar unumdorligini oshirish maqsadida ularga tarkibida koʻp organik modda tutuvchi gilli minerallar (mas, bentonit) solinadi.
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
|
Bu maqolada boshqa til boʻlimlariga ishorat yoʻq. Siz ularni topib va ushbu maqolaga qoʻshib, loyihaga yordam berishingiz mumkin. |
 | Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak. |