Germaniya imperiyasi

Olmoniya tarixi
* Olmon qabilalari
* Buyuk Koʻchish
* Muqaddas Rim imperiyasi
* Olmon ittifoqi
* Shimoliy Olmon Ittifoqi
* Olmon Imperiyasi
* Veymar Respublikasi
* Uchinchi Reyx
* GDR
* GFR (1990 gacha)
* Birlashgan Olmoniya

German Imperiyasi (nemischa: Deutsches Reich ) — nemis davlatining 1871-1945 yillardagi rasmiy nomi.

Hozirgi vaqtda „German Imperiyasi“ nomini faqat 1871-1918 yillar uchun ishlatishadi (bu nemischa Kaiserreich atamasiga mos tushadi). Baʼzida uni „Ikkinchi reyx“ ham deyishadi.

Koʻpincha, 1918-1933 yillarni "Veymar respublikasi" davri deb yuritishadi, 1933-1945-yillar Germaniyasi esa "Uchinchi reyx" yoki „fashistik Germaniya“ deb nomlanadi.

Germaniya imperiyasining asoschilari sifatida Otto fon Bismark va Vilgelm I Gogentsollern tilga olinadi. Germaniya imperiyasi 1918-yilda Noyabr inqilobi natijasida Veymar respublikasiga aylandi.

Ijtimoiy-siyosiy davrlar

Bismarkning roli
Imperiyaning vujudga kelishi. Bunga Olmon ittifoqining parchalanishi (1866), uch urush (Olmon-Daniya urushi (1864), Avstriya-Italiya-Prussiya urushi (1866), Fransiya-Prussiya urushi (1870-1871)), Avstriyaning Germaniya tarixidan chiqishi, Shimoliy Germaniya ittifoqi 1866-1871 sababchi boʻldi
Germaniya va Prussiya oʻrtasidagi ikki davlatchilik, olmon davlatlari orasida Prussiyaning yetakchiligi
Imperiya va uni tashkil etuvchi davlatlarning hukumatlari konstitutsion monarxiya boʻlgan.
Imperiya umum saylov huquqi (Prussiyadan tashqari!)
5 partiyali tizim (sotsialistlar, chap liberallar, milliy liberallar, katolik „Markaz“, konservatorlar)
Jamiyatning fundamental siyosiylashtiriluvi
Avtoritar boshqaruv rejimi, saylovlardagi aldovlar
Jamiyatning harbiylashtirilishi
Faol industrializatsiya, aholi sonining oʻsishi, gʻarbiy hududlarga migratsiya, ayniqsa sharqiy-german polyaklarining migratsiyasi
nashriyotning rivojlanishi va taʼsiri
Universitetlardagi yangi zamonaviy fanlarning oʻtilishi
Antisemitizm
Irqchilik gʻoyalarining oʻsishi

Asosiy voqealar

Parlamentda harbiy byudjet uchun toʻxtovsiz kurash
Parlamentning tez-tez tarqatilib yuborilishi
Vilgelm I va Bismarkga qarshi suiqasdlar
Liberal davr (1871-1879)
Iqtisodiy tushkunlik (1873-1879) (der Gründerkrach)
Proteksionizmga oʻtish
Polyaklarning olmonlashtiriluvi
Sotsialistlar bilan kurash
1879-yilda ichki siyosatda roʻy bergan „Konservativ toʻntarish“
Ijtimoiy sugʻurtaning paydo boʻlishi
Faol tashqi siyosat
Namibiyadagi koloniyalar va 1904-1907-yilgi genotsid
Tsabern voqeasi, 1913

Tarixi

1870-yilda Fransiya-Prussiya urushi (1870-1871) boshlandi. Prussiya kansleri Otto fon Bismark va Vilgelm I urush natijasida Fransiya qudratini yoʻqqa chiqarib Germaniyani bitlashtirishga umid qilishgan edi. Fransiya imperatori Napoleon III esa Germaniyaning birlashuviga toʻsqinlik qilib, Yevropadagi Fransiya hukmronligini saqlab qolmoqchi edi. Shimoliy Germaniya ittifoqi askarlari toʻliq gʻalabaga erishishdi. 1871-yilning 18-yanvarida Versal qasrida Bismark va Vilgelm I German Imperiyasi tuzilganligi toʻgʻrisida eʼlon qilishdi. Imperiyaga Bavariya va janubiy olmon davlatlari kabi Shimoliy Germaniya ittifoqiga aʼzo boʻlmagan davlatlar tezda qoʻshilishdi. Avstriya Germaniyaning bir qismi boʻlishni istamadi. Fransuzlar tomonidan toʻlangan 5 milliard frank miqdoridagi reparatsiyalar olmon iqtisodiyotining mustahkam poydevori boʻldi. Bismark shunchaki, rasmiy tarzda Germaniyaning ikkinchi shaxsiga aylandi.

1888-yilda Vilgelmning oʻlimidan soʻng taxtga qattiq kasal Fridrix III taxtga oʻtirdi. Ikkinchi hukmdor atigi 99 kun hukm surdi. Fridrixning oʻlimidan soʻng taxtga uning oʻgʻli Vilgelm II oʻtirdi. Vilgelm taxtga oʻtirishidan biroz oldin German Imperiyasi Afrika va Osiyoda koloniyalarga ega boʻldi (Togo, Kamerun, Janubi-gʻarbiy Afrika, Tsindao porti), Angliya va Fransiyaga qarshi Avstriya va Rossiya bilan harbiy ittifoq tuzildi, armiya va flot soni koʻpaytirildi. 1918-yil 9-noyabrda German Imperiyasida revolyutsiya boshlandi va uning natijasida monarxiya agʻdarildi va Vilgelm Gollandiya(Niderlandiya)ga qochib ketishga majbur boʻldi.

Maʼmuriy-hududiy boʻlinishi

Germaniya birlashtirilgandan soʻng bir paytlar mustaqil boʻlgan davlatlarning hukmdorlari oʻz qudratlarini saqlab qoldilar va faqatgina imperator, yaʼni, Prussiya qiroliga boʻysunadigan boʻldilar. Shu sababli Germaniyada yagona maʼmuriy-hududiy boʻlinish boʻlmagan.

Birlashgan davlat tarkibiga quyidagilar kirdi:

Qirolliklar:
* Prussiya
* Saksoniya
* Bavariya
* Vyurtemberg
Erkin Ganza shaharlari:
* Gamburg
* Lyubek
* Bremen
Buyuk gersogliklar:
* Baden
* Gessen va Reyn
* Meklenburg-Shverin
* Meklenburg-Strelits
* Oldenburg
* Saksen-Veymar-Eyzenax (1877-yildan boshlab Saksoniya)
Gersogliklar:
* Anhalt
* Braunshveyg
* Saksen-Altenburg
* Saksen-Meyningen
* Saksen-Koburg-Gota
* Saksen-Lauenberg (1876-yildan Prussiya bilan birlashdi)
Knyazlilar:
* Valdek
* Lippe
* Shaumburg-Lippe
Shuningdek:
* Elzas-Lotaringiya

Adabiyotlar

Halder, Winfrid: Innenpolitik im Kaiserreich 1871—1914, ²2006.
Nipperdey, Thomas: Deutsche Geschichte 1866—1918, Bd. 2: Machtstaat vor der Demokratie, 1992.
Ullmann, Hans-Peter: Das deutsche Kaiserreich 1871—1918, 1995.

Shuningdek

Manbalar

Havolalar

Germanskaya imperiya; Administrativnie edinitsi i Naselenie Zemli 1900—1910 GG.

7auq7yw8wxuwi1d6hwisushhhh

Tarixga oid ushbu maqola chaladir. Siz uni boyitib, Vikipediyaga yordam berishingiz mumkin.