Kontent qismiga oʻtish

Gardenia taitensis

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Gardenia taitensis
Ilmiy tasniflash
O‘simlik
Yuksak oʻsimliklar
Gulli oʻsimliklar
Ikki urugʻpallalilar
Asterids
Gentianales
Ro‘yandoshlar
Gardenia
G. taitensis
Binar nomi
Gardenia taitensis

Sinonimlar
  • Gardenia weissichii H.St.John

Gardenia taitensis, Taiti gardeniasi yoki tiaré guli deb ham ataladi, Ro‘yandoshlar oilasiga mansub oʻsimlik turi. O‘simlik doimiy yashil tropik buta bo'lib, bo‘yi 4 m (10 ft) tagacha o'sadi. Guli qaymoqsimon oq rangga ega bo'lib, har birining uzunligi 2–4 cm (0.8–2 in) ga yetadi. Janubiy Tinch okeanining baland tog'li qirg'oqlarida o‘sadi. Bu o‘simlik Fransiya Polineziyasi va Kuk orollarining milliy gulidir.

Taiti gardeniasi nomi noto'g'ri, chunki u tabiiy holatda Taitida o‘smaydi. O'simlikning birinchi ilmiy nomi 1824-yilda Jyul Dumon d'Urvil tomonidan to'plangan Taiti namunalariga asoslangan. U birinchi marta Taitida, kapitan Kukning Tinch okeaniga qilgan birinchi sayohatida (1768–1771) Forsterlar tomonidan to'plangan[2].

O'simlik Melaneziya va G'arbiy Polineziyadan kelib chiqqan[3].

Umumiy foydalanish

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Gul Monoi moyini tayyorlash uchun ishlatiladi

Ushbu moy asosan kosmetik maqsadlarda soch yoki terini davolash uchun ishlatiladi. Monoi yog'ini (mah-noy deb talaffuz qilinadi) olish uchun tiare gullari kokos moyiga splinadi. Monoi taiticha so'z bo'lib , reo-maohi tilida "xushbo'y moy" degan ma'noni anglatadi. Maseratsiya jarayoni kamida o'n kun davom etishi kerak. Bir litr tozalangan moy uchun kamida o'n Tiare gulini talab qiladi[4].

Gulli marjonlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tiare marjonlarni, shuningdek, "Ei", "Hei" yoki "Lei" deb ataladi.

Tinch okeanidagi orollardagi polineziyaliklar o'zlarining gulli marjonlarini o‘simlikning xushbo'y gullardan foydalanadilar. Gulchambarlar Kuk orollarida "Ei", Taitida "Hei" yoki Gavayidagi "Lei" deb nomlanadi. Tinch okeanidagi ba'zi orol an'analarida gul taqish munosabatlar holatini ko'rsatadi.

O'simlik dori

[tahrir | manbasini tahrirlash]

O'simlik an'anaviy xalq tabobatida qoʻllanadi. Misol uchun, Tongada "arvoh kasalligi" ni davolash uchun burun, ko'z va og'izga po'stloq qaynatmasi tomiziladi. Samoada o'simlikning qismlari yallig'lanishga qarshi ishlatiladi[5].