Kontent qismiga oʻtish

Doktor Adams

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Doktor Adams

Adams (1870-yillar atrofi)
Tavalludi
Daniel Lucius Adams

1-noyabr 1814-yil
Mont Vernon , AQSh
Vafoti 3-yanvar 1899-yil(1899-01-03)
(84 yoshda)
New Haven , AQSh
Fuqaroligi AQSh
Kasbi New York Knickerbockers jamoasinin sport ustasi va ijrochi
Beysbol Milliy assotsiatsiyasining qoidalari va tartibga soluvchi qo`mitaning lideri.

Daniel Lucius „Doc“ Adams (1814.11.01 1899.01.03) amerikalik beysbolchi va ijrochi boʻlgan, tarixchilar maʼlumotiga koʻra sportning dastlabki yillarida muhim shaxs sifatida qabul qilingan. Faoliyatining koʻp qismi New York Knickerbockers jamoasi aʼzosi sifatida oʻtgan. Daniel Lucius birinchi marta 1840-yilda Nyu-York Base Ball klubida oʻynagan va besh yildan soʻng „Knickerbockers“da faoliyatini boshlagan, qirq yoshida klubda oʻynashni davom ettirgan va jamoalararo oʻyinlarda va raqib jamoalarga qarshi oʻyinlarda qatnashgan. Tadqiqotchilar Adamsni qisqa toʻxtash pozitsiyasining yaratuvchisi deb atashdi, u bu pozitsiyadan tashqi himoyachilikda qisqa zarbalar berishda foydalanardi. Oʻzining beysbolchilik faoliyatidan tashqari, Adams beysbol toʻplarini ishlab chiqardi va beysbol jihozlarini ishlab chiqarishni nazorat qildi, u shu bilan birgalikda hakam vazifasini ham bajargan.

1847-yildan 1861-yilgacha Knickerbockers jamoasining Adams olti marta prezidenti, olti yil ichida vitse-prezident, gʻaznachi va direktor etib saylangan. Klub prezidenti vazifasida Adams beysbolda qoidalarini oʻzgarishi tarafdori edi, natijada toʻqqiz kishidan iborat jamoalar va toʻqqiz marta oʻynaniladigan oʻyinlar paydo boʻldi. 1858-yilda asosiy sport oʻyinchilari milliy assotsiatsiyasi tashkil etilgan. Adams yangi tashkilotning qoidalarini va tartibga solish qoʻmitasini boshqargan. Oʻz vazifasida Adams faoliyatining asosi 90 futdan (27 metr) bir sakrashdan keyin ushlab qolingan toʻpni aut qilish imkonini beradigan „cheklangan qoida“ ni yoʻq qilish uchun zamonaviy qarashni qoʻllab-quvvatladi. U 1862-yilda Knickerbockers jamoasida va asosiy sport oʻyinchilari milliy assotsiatsiyasida oʻz lavozimidan isteʼfoga chiqdi. Adamsning beysbol qoidalarini yaratishdagi hissasi 1899-yilda oʻlimidan keyin oʻn yillar davomida tan olinmadi, ammo 1980-yilda The New York Times gazetasida u haqidagi xabar paydo boʻldi, 1993-yilga kelib tadqiqotchi Jon Torn Adamsning haqida yozgan. Boshqa tarixchilar Adamsga sportni rivojlanishiga sababchi boʻlgani uchun minnatdorchilik bildirishgan va Torn Adamsni „beysbol kuchlilar orasida birinchi“ deb hisoblagan[1].

Yale universiteti va Garvard Tibbiyot maktabini tugatgan. Adams 1830-yilning oxirida tibbiyot sohasida ishlay boshlagan va Nyu-York shahrida Knickerbockers jamoa aʼzosi sifatida amaliyot oʻtagan. 1865-yilda u tibbiyotni tark etdi va keyinchalik bank prezidenti va Konnektikutning qonun chiqaruvchi organ aʼzosi boʻlib ishlagan. Adamsning 5 nafar farzandi bor edi.

Hayotining boshlanish davri

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1814-yil 1-noyabrda Nyu-Xempshir shtatining Mont-Vernon shahrida tugʻilgan. Adams Daniel va Nensi Adamsning 5 ta farzandidan toʻrtinchisi boʻlgan[2]. Keksa Daniel Adams shifokor va yozuvchi edi, u 1800-yilning boshi va oʻrtalarida Amerika Qoʻshma Shtatlarda keng foydanilgan matematika darsligini yaratgan. 1826-yildan 1828-yilgacha Nyu-Xempshirdagi Kimball Union akademiyasida va Massachusetsdagi Mount Pleasant klassik instituti Amherstda oʻqiganidan soʻng, Adams 1831-yildan 1838-yilgacha 3 ta kollejda oʻqidi. U Amherst kollejida ikki yil tahsil oldi, keyin Yale universitetida oʻqidi va u yerda 1835-yilda oʻqishni tamomlagandan soʻng bakalavr darajasini oldi Danielning singlisi Nensi Adams 1830-yillarning boshlarida yozgan xatida u shu paytdan boshlab „jihozlar va toʻplar“ bilan oʻynashni boshlaganini yozgan[3][4].

Adams 1838-yilgacha Garvard Tibbiyot maktabida oʻqishni davom ettirdi[5] va doktorlik darajasini oldi[6]. Kollejda oʻqiganidan soʻng u otasining tibbiy malakasiga erishdi. Yosh Adams ikki marta, avval Bostonga, keyin Nyu-York shahriga koʻchib oʻtgan, Mont Vernonda ishlagan. Adams shuningdek, qashshoq aholiga tibbiy yordam koʻrsatiladigan Nyu-York dispanserlarida ishlagan. U vabo epidemiyasi Nyu-York shahriga taʼsini koʻrsatganida Adams oʻz yordami koʻrsatdi[7]. Bemorlarni emlashda qatnashgani uchun Adams har yili 400 dollar maosh oldi. Uning ish sohasidan kelib chiqib „Doc“ laqabini keltirib chiqardi[8].

Oʻyindagi mavqeyi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Beysbol tarixchisi Jon Tornning yozishicha, 1839-yil Adams beysbolchi boʻlgan yildir. 1896-yilda The Sporting News gazetasiga bergan intervyusida Adams „Nyu-Yorkka borganimdan keyin, men nechta hamkasb shifokorlar bilan mashgʻulotlar uchungina beysbol oʻynab boshladim“, dedi[1]. 1840-yildan boshlab u Nyu-York Base Ball klubida oʻynagan[4]. Bu jamoa 1837-yilda tashkil etilgan boʻlib, Nyu-York Knikerbokersdan sakkiz yil oldin[9] va bu jamoadan koʻra zamonaviyroq yaratilgan[1]. Adams oʻyinning dastlabki qismida oʻynagan, ammo Torn „qanday atalishidan qatʼiy nazar, beysbol ekanligini tushunganini“ yozadi[1].

A drawing of several members of the New York Knickerbockers baseball team. One player is holding a baseball bat, while behind him three members are sitting or standing in front of a house.
Homer Davenport tomonidan chizilgan, mashgʻulot paytidagi Knickerbockers jamoasi. Adams boshqa jamoa aʼzolarini mashgʻulotlarga yetakchilik qilgan.

Adams 1845-yil 23-sentyabrda jamoa yaratilganidan bir necha oylar oʻtgach, Knickerbockers jamoa aʼzosi boʻlish taklifini oldi. U tibbiyot sohasidagi boshqa hamkasblar bilan birga klubni qabul qildi va qoʻshildi, u keyinchalik „Nyu-York Base Ball Club“ oʻyinchilari „Knickerbockers“ning shakllanishi ortida turganligini ilgari surgan[8]. Klubning mashgʻulot oʻyinlarining maʼlumotlariga koʻra uning 1845-yil 18-noyabrgacha Knickerbockers aʼzosi boʻlganligini koʻrsatadi. Oʻsha kuni boʻlib oʻtkazilgan jamoalararo oʻyinda, bu „Knickerbockers“jamoasi oʻyini yilning soʻnggi oʻyini boʻlgan, Adams oʻz jamoasi uchun 9 ta yugurish toʻpladi, chunki ular Uilyam R. Uiton tanlagan tomonni 51-42 hisobida magʻlub qildi[10]. Klub oʻzining birinchi oʻyinini 1846-yilda tashqi raqibga qarshi oʻtkazdi, 5-iyun kuni boʻlib oʻtgan yigʻilishda Adams uch kishilik qoʻmita tarkibiga saylandi, uning maqsadi Nyu-York Base Ball Clubga qarshi oʻyin tashkil etish edi. Qoʻmitaning saʼy-harakatlari muvaffaqiyatli boʻldi va 19-iyun kuni oʻyin oʻtkazilishi belgilandi [10] Adams musobaqada ishtirok etdi, unda Knickerbockers 23:1 hisobida magʻlub boʻldi. Knickerbockers jamoasida ikkinchi boʻlib, u bitta toʻpni oʻtkazib yubordi va gol ura olmadi[11].

Knickerbockers 1847-yildan 1850-yilgacha boshqa klublarga qarshi hech qanday oʻyin oʻtkazmagan. Bu yillar davomida jamoa oʻz ishtirokchilarini haftasiga ikki marta bir-biriga qarshi oʻynagan ikki jamoaga boʻlinib[6]. Adamsning soʻzlariga koʻra, u tez-tez Knickerbockers aʼzolarini kengashlarida qatnashishga majbur qilishga uringan. U faqat vaqti-vaqti bilan muvaffaqiyatga erishdi va bir nechta Knickerbockers kelganda, ular oddiy oʻyinlarga qaraganda kamroq oʻyinchilarni talab qiladigan beysbol variantlarini oʻynashdi[12]. 1851-yilning iyun oyida ikki marta jamoa Vashington Base Ball Clubga qarshi oʻynadi va natijada 21-11 va 22-20 hisobida gʻalaba qozondi. Birinchi oʻyin haqida statistika mavjud emas[10], Ikkinchi oʻyinda Adams „Knickerbockers“ uchun ikkita gol urdi. 1853-yilda Adams Gotham Ball Clubga qarshi ikkita oʻyinda oʻynadi va bir juft gʻalabada yettita natijani qayd etdi[11]. 1854-yil ikki jamoa iyun oyidan oktyabr oyigacha uch marta uchrashishdi  Adams har bir oʻyinda bitta yugurish oʻtkazdi. Dastlabki ikkita bahsni ajratib boʻlgandan soʻng, ularning 1854-yil 26-oktyabr oyidagi oʻyini soat kechasi 12 da davom ettirdi va qorongʻulik tufayli toʻxtatildi, hisob 12-12, har ikki jamoa oʻsha vaqt qoidalariga koʻra oʻyinda gʻalaba qozonish uchun zarur boʻlgan 21 ta yugurishlar kamlik qildi[11] [13].

Noyabr oyida Adams Eagle Base Ball Clubga qarshi ikkita oʻyinda ishtirok etmagan keyin u 1855-yil 1-iyunda Gothamga qarshi oʻyinda Knickerbockersning tarkibiga qaytdi va Gotham 21-12 hisobida ustun kelgan boʻlsa-da, uch marta gol urdi[11] [10]. U Eagle va Gothamga qarshi ikkita boshqa 1855-yildagi oʻyinda qatnashdi va mos ravishda beshta yugurish toʻpladi, chunki Knickerbockers ikkala musobaqada ham gʻalaba qozondi. Adams 1856-yilda klub uchun toʻrt marta tashqi raqiblarga qarshi kurashgan, chunki u bir marta gʻalaba qozongan, ikki marta magʻlub boʻlgan va bir marta durangga boʻlgan, u oʻn marta gol urdi va ikkita oʻyin rekordlari uning himoyadagi pozitsiyasi qisqa boʻlganligini koʻrsatdi. Knickerbockers jamoa 1857-yilda Adams ishtirok etgan raqobatbardosh oʻyinlarda 2-2 gʻalaba qozonish va magʻlubiyatga uchragan. Uch marta qisqa toʻxtashda va bir marta birinchi tarkibda himoyada oʻynab, u 12 ta hujumda oʻz hissasini qoʻshdi, jumladan, 24-iyun kuni Knickerbockers Empire jamoasidan 37:23 hisobida gʻalaba qozonishida 6 ta harakat qilgan. 1858–yilda Adams Knickerbockers safida tashqi raqibga qarshi toʻrtta oʻyin oʻtkazdi va toʻqqizta gol urdi, ammo oʻyinlarda jamoa 1-3 hisobida muvaffaqiyat qozondi. U oʻzining himoya pozitsiyasini ikkinchi tarkib, uchinchi tarkib va qisqa toʻxtash oʻrtasida oʻzgartirdi[11].

Oʻyin uslubi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
A diagram of a baseball field and defensive positions, with shortstop highlighted on the left side of the infield.
Adams qisqa toʻxtash pozitsiyasini yaratuvchisi ekanligi taʼkidlangan

Torn va Milliy beysbol shon-shuhrat zaliva muzeyi tadqiqotchisi Freddi Berovskining bayoniga koʻra, Adams oʻyinchi sifatida qisqa toʻxtash pozitsiyasi tushunchasini yaratgan[8][14]. Dastlabki besh yil ichida „Knickerbockers“ jamoasida oʻynadi, jamoada 8 dan 11 gacha ishtirokchi maydonga tushishi mumkin. Maxsus ichki himoyachilar bazalarning har birini qoplaydigan oʻyinchilar edi, agar sakkizdan ortiq oʻyinchi boʻlsa, baʼzida tashqi himoyachilar oʻynagan. Tashqi himoyachilarda beysbol toʻplarini ichki maydonga tashlashda qiynalardi, chunki toʻplar engil vaznga ega. Adamsning 1849-1850-yillarda oʻynashni boshlagan qisqa toʻxtash pozitsiyasi tashqi himoyachilardan maydonga otish va uchta ichki himoyachiga tashlash uchun ishlatilgan[1] [15]. Yuqori sifatli beysbol toʻplari paydo boʻlishi bilan Adams maydonga qarab harakat qildi, chunki toʻplar masofasi ortib bordi[8]. Qisqa toʻxtash joyi ixtiro qilinishidan oldin, maydonlarni himoya qilishda katta maydon mavjud edi. Himoyachi oʻyinchilar bazalar yonida turishga moyil boʻlib, ular oʻrtasida zarbalar uchun boʻsh joy qoldirdi. Qisqa toʻxtash joyi ikkita maydondan birini toʻldirdi[16].

Adams chap qoʻl bilan zarba berdi, uning maʼlumotiga koʻra, uning toʻplari vaqti-vaqti bilan Elysian maydonlari boʻyidagi daryoga, New Jersey shtatining Hoboken shahridagi yerga tushib ketgan, u yerda Knickerbockers mashq qilgan va oʻynagan[17]. Adams Knickerbockers bilan uzoq vaqt beysbol maydonda ishlagan, 1859-yilgacha u jamoada hujumchi sifatida qolgan[8]. U oʻz oʻyinini qisqa toʻxtash bilan cheklamadi, u toʻpni oshirib berishdan tashqari barcha pozitsiyalarda maydonga tushdi[6]. Beysbol oʻyinchilarining nisbiy ishlashi haqida kam narsa maʼlum va oʻyin raqobatbardosh oʻyinlardan farqli oʻlaroq, asosan dam olish uchun edi. Tornning fikricha, Adams „1840-yillarning eng yaxshi oʻyinchisi“ boʻlgan boʻlishi mumkin va bu uning uzoq oʻyinchilik faoliyatini dalili sifatida keltirgan[8].

Jihoz ishlab chiqarish va hakamlik faoliyati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Beysboldan tashqari, Adams beysbol jihozlarini ishlab chiqarish bilan shugʻullangan. U shaxsan bir muddat beysbol toʻplarini ishlab chiqargan va Nyu-Yorkdagi koʻplab klublarni taʼminlagan. Adams shuni bildiki, toʻp zichroq tikilganda, u urilganda yoki otilganganda u uzoq masofaga uloqtiriladi[1] [18]. Muallif Peter Morrisning soʻzlariga koʻra, Adamsning toʻp ishlab chiqarish harakatlari dastlabki bir necha yil ichida „Knickerbockers“ jamoada ushlab qolinishiga yordam bergan[12]. Keyingi yillarda Adams beysbolning ichki qismi uchun eski rezinadan iborat. Keyin boshqa toʻplarni yaratish uchun ot terisidan foydalangan[4]. 1863-yil oxirida Adams Nyu-Yorkdagi beysbol toʻplarini qoʻlda ishlab chiqarishni davom ettirgan uchta eng mashhur ishlab chiqaruvchilardan biri edi[19]. Adams, shuningdek, beysbol jihozlarini ishlab chiqarishda, qaysi yogʻochdan foydalanishni tanlashda va ishlab chiqarish jarayonini nazorat qilishda rol oʻynagan[4].

Adams ham vaqti-vaqti bilan muhim oʻyinlarda hakam sifatida faoliyat koʻrsatgan[6]. Masalan 1858-yil 10-sentyabrda Long-Aylendda boʻlib oʻtgan Brooklyn va New York shaharlarining yulduzli jamoalari oʻrtasidagi uchta oʻyindan iborat final bahsi boʻlgan. New York shahar yulduzlari 29-18 hisobida gʻalaba qozongan va bu oʻyin davomida Adams „yaxshi maydonlar“ tashlanganida tebranishdan boʻysinmagan hujumchiga qarshi jarimaga ruxsat beruvchi yangi qoidani qoʻllagan birinchi hakam hisoblanadi[8] [12]. Ilgari jarima faqat zarba yoʻldan oʻtib ketganda berilgan[8]. Oʻyinda Adams tomonidan chaqirilgan jarima tufayli uchta boshqa jarimalar yoʻq qilindi[8].

Knickerbockers va asosiy sport oʻyinchilari milliy assotsiatsiyasi rahbari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Seven members of the New York Knickerbockers baseball team standing on a field. They are wearing white shirts and dark pants.
1859-yilda Adams va New York Knickerbockers jamoa

Knickerbocker jamoasi har yili kim vitse–prezident boʻlishini aniqlash uchun saylov oʻtkazdi. 1846-yil 5-mayda boʻlib oʻtgan klubning ikkinchi saylovida Adams „Knickerbockers“ vitse-prezidenti etib saylandi. Aprel oyida 1847-yilgi yigʻilishda u jamoa prezidenti boʻldi va 1848-1849-yillarda qayta saylandi [10]. U 1848-yilda beysbolning „Konstitutsiya va qonun hujjatlarini qayta tiklash qoʻmitasi“ning rahbari edi[8]. Adams 1851-yilda maxsus shaxs etib saylanmadi, ammo keyingi yil klubning uchta gʻaznachidan biri deb saylandi; keyingi ikki yil oʻsha lavozimga davom ettirdi[10]. New York shahridagi beysbol jamoalari soni 1850-yillarning boshlarida Washington Base Ball Club (Gotham Ball Club nomi bilan ham tanilgan) va Eagle Base Ball Club tashkil etilgan yoki qayta tashkil etilganligi sababli oʻsishni boshladi[1]. Eagle Base Ball Club, yagona qoidalar toʻplamini qoʻllab-quvvatlab, Knickerbockersga qoʻmita tuzishni soʻrab xabar yubordi. Adams qoʻmita aʼzosi boʻlish uchun tanlangan uchta Knickerbockers aʼzolaridan biri edi va klublar 1854-yil 1-aprelda Knickerbockers yigʻilishida taqdim etilgan qoidalar toʻplamini kelishib oldilar. Xuddi shu yigʻilishda Adams klub direktori lavozimi tayinlandi[10].

1855-yilda yana direktor etib tayinlangandan soʻng, Adams 1856-yil 5-aprelda boʻlib oʻtgan klub yigʻilishida gʻalaba qozonib, toʻrtinchi marta Knickerbockers prezidenti boʻldi. U 1857-yilda jamoa prezidenti boʻlib qoldi va keyingi uch yil davomida maxsus lavozimda faoliyat koʻrsatmaganidan keyin 1861-yilda prezident etib saylandi[10] Klub prezidenti boʻlgan vaqtida Knickerbockers jamoa yangi tashkil etilgan, Adamsning oʻzi esa boshqa klublar aʼzolari tomonidan „hurmatli“ shaxs sifatida tan olingan[14][11]. Muallif Andrew J. Schiffning soʻzlariga koʻra, Adams oʻz davrning eng kuchli beysbol ustasidan biri[16]. Shu bilan birga, Adams New-York shahridagi tibbiy amaliyotini davom ettirdi[20].

Oʻyinchilar soni va oʻyin davomiyligi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Duncan Curry in a suit and bow tie.
Dunkan Karri va Adams Knickerbockerlarning roʻyxat soni va oʻyin davomiyli boʻyicha bahslarida qarama-qarshi tomonlarda edi.

Toʻqqiz kishilik beysbol jamoalarining tarafdori boʻlgan Adams 1856-yilda 17 yoki undan kam jamoa aʼzolari paydo boʻlganda, Knickerbockers tashqarisidagi oʻyinchilarga ichki oʻyinlariga qoʻshilishlariga imkon beradigan imkonini qoʻllab quvvatladi. Oʻsha paytda jamoalar soni boʻyicha hech qanday qoidalar mavjud emas edi, lekin klublar oʻrtasidagi rasmiy oʻyinlar odatda har bir klubda toʻqqiz kishi bilan oʻynalgan. Takliflar 13:11 ovoz bilan yakunlandi, agar 14 nafar (har bir jamoada 7 nafar) oʻyinchi boʻldi, jamoaga aʼzo boʻlmaganlarning oʻyinchilar uchun taqiqlovchi qoida belgilab qoʻyildi[8].

Ikki kishidan iborat qoʻmita „Eagle“ va „Washington“ klublari bilan hamkorlikda rasmiy oʻyinlarda qancha ishtirokchini maydonga tushirish borasidagi bahslarni hal qilish maqsadida tuzilgan. Duncan F.Curry va William F. Ladd qoʻmita aʼzolari etib saylandi, biroq Ladd oʻz lavozimini tark etdi va Adams uning oʻrniga tayinlandi. Uning qoʻmitadagi sherigi Curry toʻqqiz kishidan iborat jamoalarga qarshilik koʻrsatgan. Adams va Curry yana bir masalada ham farq qilishdi bu: oʻyinlar davomiyligi[8]. Oʻsha paytda beysbol oʻyini jamoalardan birida 21 ta yugurish boʻlgunga qadar davom etgan, oʻsha jamoa gʻalaba bilan taqdirlandi[4]. 1854-yilda toʻxtatilgan oʻyindan keyin oʻyinlarni gʻalaba qozonish usulini oʻzgartirish zarur deb topildi. Adams toʻqqiz kishili oʻyinlarni afzal koʻrdi, Curry esa musobaqalar yetti kishili oʻyinni davom etishini xohladi. 1857-yil boshida konventsiya oʻtkazilishi rejalashtirildi va Adams mahalliy klublarni delegatlar yuborishga undash vazifasi yuklangan uch kishilik qoʻmitaga qoʻshildi[8]. Yanvar va fevral oylarida bitta kengashdan iborat boʻlgan konventsiyada Adams prezident etib saylandi[21]. Knickerbockers yettinchi oʻyinni qoʻllab-quvvatlash uchun oʻzaro ovoz berdi, ammo boshqa jamoalar toʻqqiz kishili bahslarni qoʻllab-quvvatladilar va u muvaffiqiyatga erishdi[8].

Ushbu oʻzgarishlar Adamsning „Law of Base Ball“ asariga kiritilgan[22]. U Nizomning dastlabki loyihasini The New York Times gazetasi muxbiri Richard Sandomir „toʻgʻri yozuv–kuchli qoʻldir“ deb yozgan [23]. „Qonunlar“ beysbol jihozlari va toʻp oʻlchamlarini tartibga soluvchi qoidalarni hamda oʻyinchilar va hakamlar tomonidan pul tikishni taqiqlashni oʻz ichiga olgan[21]. Knickerbocker hamkasbi William H. Grenelle Adamsning ishini koʻk sahifalarga koʻchirgan va konventsiya davom etargan, oʻzgartirishlar va yozuvlar kiritgan. Boshqa oʻzgarishlar qatorida, Adams oʻyin davomiligi haqida yozgan qoidaning bir qismi taʼqiqlangan, masalani hal qilgan harakat kiritilgunga qadar toʻqqiz soni yetti bilan almashtirildi[23]. Mart oyida Knickerbockers oʻz qoidalarini konventsiyada qabul qilingan qoidalarga muvofiq oʻzgartirdi[8]. May oyida 1857-yilda Adams oʻyinchilar konventsiyasiga raislik qildi, unda toʻqqiz kishili beysbol oʻyinlar rasmiy qoidalarda belgilandi[1].

Tarkiblar orasidagi masofa va cheklangan qoidaga qarshi guruh

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1858-yil mart oyida, yana bir konventsiyada asosiy sport oʻyinchilari milliy assotsiatsiyasi tashkil etildi[1]. Adams fevral oyida 25 ta klub vakillari ishtirok etgan yigʻilishda tanlangan „Knikerbokers“ning ikki vakildan biri[10]. U assotsiatsiyaning Nizom va Qoidalar qoʻmitasiga raislik qildi va yangi tashkilotning dastlabki qoidalarini ishlab chiqdi. Bular tarkib orasidagi belgilangan masofani aniqlashtirishni oʻz ichiga olgan boʻlib, Knickerbockers qoidalariga koʻra uy plastinkasi va ikkinchi tarkib oʻrtasida „qirq ikki qadam“ va birinchi va uchinchi tarkib oʻrtasida „qirq ikki qadam, teng masofada“ oʻrnatilgan[1]. Tarixchilar maʼlumotlariga koʻra taxminan 90 foot (27 metr) bir-biridan yoki qisqaroq masofada[11]. Torn bu sur’atning oʻzi "noaniq va oʻzgaruvchan oʻlchov boʻlishi mumkin, " masofalarni „qadamlash“ orqali oʻlchash" boʻlishi mumkinligini yozgan va Adams bu qoidani „aksincha noaniq“ deb taʼriflagan[1]. 1857-yilgi konventsiya asosiga koʻra „tomonlari taxminan oʻttiz yard boʻlgan kvadratning toʻrt burchagiga ishonchli tarzda oʻrnatilishi“ haqida qaror qabul qilindi[21]. Yangi asosiy sport oʻyinchilari milliy assotsiatsiyasi uchun qoidalar qoʻmitasi raisi sifatida Adams tayanch chizigʻini 90 foot (27 metr) qildi bir bazadan ikkinchisiga, zamonaviy beysbolda koʻrinadigan masofa. U uy plastinkasi va toʻpni oshirib berish holati oʻrtasidagi masofani ham boshqarib, ularni 45 fut (14 m) qildi alohida[8]. Bundan tashqari, qoʻmita klublarning har bir tomonda toʻqqiz nafar ishtirokchidan iborat boʻlishini belgilab qoʻydi, bu odatiy holga aylandi[14][8]. Shuningdek, u oʻyin oʻynash uchun zarur boʻlgan vaqtni va jami oʻyinlarni qisqartirish maqsadida jarima berish qoidasini yaratdi[9].

Adams beysbol qoidalarini oʻzgartirish guruh tashkillashtirdi, bu esa aut qayd etilganda ishtirok etdi. Oʻsha paytda toʻp bir marta sakrashdan keyin maydonchi tomonidan ushlanganda autga ruxsat berilgan bu „bogʻlangan qoida“ sifatida tanilgan. Adams bunday chiqishlarni taqiqlashni qoʻllab-quvvatladi va oʻzining afzal koʻrgan qoidasini „pashsha oʻyini“ deb atadi. U qoʻllab-quvvatlagan oʻyin uslubiga koʻra, pashshali toʻp tegib ketganda, maydon oʻyinchisi toʻpni yerga tegishidan oldin ushlab olishi kerak. Bu ballda ovlash qoidalariga oʻxshardi va maydonchilardan talab qilinadigan mahorat darajasini oshirishga xizmat qiladi. Knickerbockers 1857-yilga kelib „pashshalarni ushlashni“ buyuruvchi qoidani ishlab chiqdi.

Knickerbockers 1857-yilgi konventsiyada pashsha qoidasini yanada kengroq joriy qilishga harakatga qildi, bu taklif yomon toʻplar uchun cheklangan qoidadan foydalanishni davom ettirishga ruxsat berdi. Sport mualliflarining keng koʻlamli qoʻllab-quvvatlashiga qaramay, taklif qilingan qoida oʻzgarishi ovoz berishdan bosh tortdi. Yozuvchi William Hershbergerning taʼkidlashicha, bu qaror „Knickerbockerlarning beysbol birodarligidagi taʼsiri va boʻlinishlari chegaralarini“ koʻrsatdi[21]. Qoidani oʻzgartirish asosiy sport oʻyinchilari milliy assotsiatsiyasiga har yili Adams tomonidan taklif qilingan, ammo joriy etilmagan. 1858-yilgi asosiy sport oʻyinchilari milliy assotsiatsiyasi konventsiyasida majburiy qoidani bekor qilish boʻyicha ovoz berish muvaffaqiyatsiz tugadi[11]. Raqiblar bu taklif oʻyin vaqtlarini keskin uzaytirishidan xavotir bildirishdi[16]. Pashsha qoidasini qoʻllab-quvvatlaganiga qaramay, 1858-yilda Adams asosiy sport oʻyinchilari milliy assotsiatsiyasi qoidalarini, shu jumladan sakrashlarni ham Knickerbockersga qoʻllash uchun muvaffaqiyatli ishora qildi. U asosiy sport oʻyinchilari milliy assotsiatsiyasi qoidalariga qarshi chiqmagan. Uning taklifidan koʻp oʻtmay, u pashsha qoidasini muhokama qilish va yangi qonun qabul qilingan rezolyutsiyani „qayta koʻrib chiqish“ uchun Knickerbockers yigʻilishini tashkil qildi. Yigʻilishda „Knickerbockers“ uchish qoidasini qoʻllab-quvvatlagan jamoalarga qarshi mashgʻulot oʻyinlari va musobaqalaridan sakrab tushishni istisno qilishga qaror qildi[11]. Kelgusi yillarda klub majburiy qoidani yoʻq qilish tarafdori boʻlib qoldi, biroq Adamsning davomli urinishlari rad etildi. Qoidalar va tartibga solish qoʻmitasining boʻlinishi uni asosiy sport oʻyinchilari milliy assotsiatsiyasining 1859-yilgi konventsiyasida pashsha oʻyinini qoʻllab-quvvatlashdan qochishiga olib keldi va 1860-1861-yillarda konventsiyalarida ovoz berishlar majburiy qoidani saqlab qoldi[11]. Adamsning asosiy sport oʻyinchilari milliy assotsiatsiyasi konventsiyasidagi tartibga solish haqidagi soʻnggi izohlari, u tez orada oʻzgartirilishiga ishonganini koʻrsatdi[1]. 1863-yilga kelib, Adams Knickerbockersni tark etganidan soʻng, cheklangan qoidani qoʻllab-quvvatlashni yoʻqota boshladi va 1864 yilda toʻplarni oʻtkazish taqiqlandi[4] [11].

Nafaqa

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Boshqa vazifalaridan tashqari, Adams muntazam ravishda asosiy sport oʻyinchilari milliy assotsiatsiyasining yillik yigʻilishlarida Knickerbockers nomidan vakil sifatida xizmat qilgan[11]. U 1862-yil 26-martga qadar Knickerbockersda boshqaruvchi rolda qoldi, u turli xil oʻyinlarda qatnashmagan 12 yil davomida isteʼfoga chiqdi[6] [11]. Oʻz lavozimini tark etgach, klub uni faxriy aʼzo hisoblandi[14]. U Knickerbockerlardan oʻzini "Toʻp oʻyinchilarining ustasi " deb atagan va maslahat berish bilan mashhur boʻlgan afsonaviy qirolga ishora qilgan sahifani oldi [4][14]. Adams, shuningdek, sport oʻyinchilari milliy assotsiatsiyasi qoidalari qoʻmitasi raisi lavozimidan isteʼfoga chiqdi[11].

Hayotidan keyin

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Adams va Cornelia Cook 1861-yilda turmush qurishdi va Adamsning vafotigacha birga boʻlgan[24]. Ularning besh farzandi bor edi birinchisi, Charles ismli oʻgʻli 1864-yilda tugʻilganidan bir oy oʻtmay vafot etgan. Qolganlari, ikki oʻgʻil (Frank and Roger) va ikki qiz (Catharine and Mary) 1866-1874-yillarda tugʻilgan[2]. Adams oʻzining beysbol hayoti davomida tibbiy amaliyotini davom ettirdi, ammo 1865-yilda sogʻligʻi bilan bogʻliq muammolarga duch kelganidan keyin uni tark etishga majbur boʻlgan[24]. Connecticut shtatidagi Ridgefieldga koʻchib oʻtgandan soʻng[9], muallif William J. Ryczekning soʻzlariga koʻra, u „Connecticut qishlogʻining yetakchi fuqarolaridan biri“ boʻldi[11]. Adams 1870-yilda Connecticutning vakillik palatasi respublikachi qonun chiqaruvchi sifatida ishlagan [25]. U Ridgefield yerlarini yaxshilash assotsiatsiyasini yaratishga va shahardagi uylarni qurilishini nazorat qiluvchi qoʻmitaga hissa qoʻshgan [26].

Abner Doubleday wearing an Army jacket.
Abner Doubleday beysbolni ixtiro qilgani haqida 1980-yilda The New York Times gazetasida Adams haqidagi maqola yozgan.

Beysbol bilan bir qatorda musiqa ham Adamsning sevimli mashgʻulotlaridan biri edi. Vaqti-vaqti bilan u Henry Ward Beecher bilan fnay duetlarini ijro etishdi[27]. Garchi beysbolda faol ishtirok etmasa ham, Adams hali ham sportning izdoshi edi. U 1875-yilgacha koʻrgazmada ishtirok etgan va keyingi oʻn yil ichida u dam olish uchun ishtirok etganligi haqida maʼlumotlar bor[14]. U hayotining oxirida beysbolning oʻsishi haqida shunday dedi: „Biz faollar oʻyinni hozirgidek universal koʻrishni hech qachon kutmagan edik“[1]. Adams grippdan bilan birgalikda pnevmoniya bilan kasallangan va 1899-yil 3-yanvarda 84 yoshida vafot etgan [24]. U New Havenʼs Evergreen qabristoniga dafn qilindi[3].

Merosi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Adamsning oʻlimidan keyin oʻn yillar davomida uning beysbolning dastlabki qoidalarini ishlab chiqarishda roli deyarli esdan chiqarilmadi. Torn Adamsni oʻsha davrning „kuchli taʼsirli shaxslar“ guruhiga kiritdi, jumladan, Louris F.Wadsworth va Wheaton – ular „ularning hayoti davomida tan olinmagan va kelajak avlodlar uchun sir boʻlib qolgan“[8]. Alexander Cartwright sportning faol arbobi sifatida kengroq tan olingan. Beysbol shon-shuhrat mavqeyi Cartwrightni 90 fut (27 m) ixtirochisi deb daʼvo qildi. Biroq, Adams boshchiligidagi konventsiyalar 1850-yillarning oxirida ushbu qoidalarni qabul qilgan paytda, Cartwrigh Californiaga sayohat qilgan va endi Knickerbockers aʼzosi emas edi[14] [1]. Adams uchun ichki va tashqi himoyachilar oʻrtasida joylashgan qisqa toʻxtash pozitsiyasi keyinchalik ichki maydonda, ikkinchi va uchinchi tarkib oʻrtasida oʻynadi. Dickey Pearce bu hududda maydonga tushgan birinchi oʻyinchi boʻldi va uning oldingi band maydonlarda tarkib zarbalarni oldini olish qobiliyati boshqa jamoalarni ham xuddi shunday taktikadan foydalanishga ishontirdi[28].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 Thorn 1993.
  2. ↑ 2,0 2,1 Smith 1907.
  3. ↑ 3,0 3,1 Beach, Randall. „Randall Beach: Take Me Out to the Gentle Game, With 'Doc' Adams and No Muffin Ball“. New Haven Register (2011-yil 9-iyul). 2013-yil 7-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 21-iyun.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 Amore, Dom. „Doc Adams Finally Recognized As A Founder Of Baseball“. Hartford Courant (2011-yil 10-sentyabr). 2011-yil 23-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 28-noyabr.
  5. ↑ Francis. „Doc Adams Helped Shape Baseball's Earliest Days“. National Baseball Hall of Fame and Museum. 2018-yil 17-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 10-fevral.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Husman 2000.
  7. ↑ Kilgannon, Corey. „Late Rally for Doc Adams, a Jeter Before There Were Mitts“. The New York Times (2015-yil 22-sentyabr). 2015-yil 26-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 27-may.
  8. ↑ 8,00 8,01 8,02 8,03 8,04 8,05 8,06 8,07 8,08 8,09 8,10 8,11 8,12 8,13 8,14 8,15 8,16 8,17 Thorn 2011.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Morris, Ryczek, Finkel, Levin & Malatzky 2013.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 10,6 10,7 10,8 Freyer & Rucker 2005.
  11. ↑ 11,00 11,01 11,02 11,03 11,04 11,05 11,06 11,07 11,08 11,09 11,10 11,11 11,12 11,13 11,14 Ryczek 2009.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 Morris 2008.
  13. ↑ Spink 2000.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 14,5 14,6 Miller, Robert. „The Ridgefield Man Who Helped Invent Baseball“. The News-Times (2009-yil 26-sentyabr). 2016-yil 26-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 21-iyun.
  15. ↑ Miller, Robert. „'Doc' Adams Legacy; The Position of Shortstop“. The News-Times (2009-yil 26-sentyabr). 2012-yil 3-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 2-dekabr.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 Schiff 2008.
  17. ↑ Ward & Burns 1994.
  18. ↑ Schaefer 2009.
  19. ↑ Hample 2011.
  20. ↑ „SABR 44: Doc Adams Selected as Overlooked 19th Century Baseball Legend for 2014“. Society for American Baseball Research (2014-yil 31-iyul). 2014-yil 9-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 29-aprel.
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 Hershberger 2013.
  22. ↑ Thorn 2015.
  23. ↑ 23,0 23,1 Sandomir, Richard. „Back on the Auction Block, a 19th-Century Document Essential to Baseball's Rules“. The New York Times (2016-yil 28-fevral). 2016-yil 17-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 27-may.
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 Thorn. „Doc Adams“. Society for American Baseball Research. 2012-yil 17-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 25-aprel.
  25. ↑ „Connecticut General Assembly Database“. Connecticut State Library. Qaraldi: 2016-yil 11-may. Site does not support direct linking. Search for „Adams“ under „Last Name“ to find results.
  26. ↑ Murphy, Tim. „Group Hoping to Get Former Ridgefielder Adams Into Baseball Hall“. The Ridgefield Press (2012-yil 26-iyul). 2013-yil 17-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 21-iyun.
  27. ↑ Post. „Pioneer's Relative Fights For His HOF Election“. Major League Baseball (2015-yil 27-noyabr). 2016-yil 25-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 21-iyun.
  28. ↑ Cash 2002.

Adabiyotlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Doktor_Adams&oldid=4197415" dan olindi