Kontent qismiga oʻtish

Cessna

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

„Sessna“ , yoki „Cessna“ (inglizcha: Cessna Aircraft Company) — Amerika samolyotlari ishlab chiqaruvchi kompaniya. Bosh ofisi Uichita shahrida, Kanzas, AQSh. Kompaniya 1927-yilda Kanzasda samolyot konstruktori va dizayneri Klayd Vernon Cessna tomonidan tashkil etilgan. 1985-yilda General Dynamics korporatsiyasi tomonidan sotib olingan. 1992 yildan beri Textron kompaniyasiga tegishli.

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kanzaslik fermer Klayd Cessna oʻzining birinchi samolyoti qurilishini 1911-yil iyun oyida yakunladi va shu tariqa Buyuk tekisliklardagi birinchi uchuvchi boʻldi. Oklaxoma shtatining Enid shahrida Cessnaning birinchi yogʻoch va matodan samolyot ishlab chiqaruvchi zavodi ochildi. Keyinchalik, kredit olishda qiynalib, Cessna Kanzas shtatining Uichita shahriga koʻchib oʻtdi[1].

Cessna DC-6B

1924-yilda Klayd Cessna, Lloyd Stirman va Valter Bik yengil samolyotlar ishlab chiqaradigan Travel Air Manufacturing kompaniyasini yaratdilar. Kompaniya sotilgandan soʻng, uchalasi ham oʻzlarining samolyot ishlab chiqaruvchi kompaniyalariga asos solishdi[2].

Cessna Aircraft 1927-yilda tashkil etilgan boʻlib, dastlab Cessna-Roos Aircraft Company nomi ostida boʻlgan. Kompaniyaning hammuallifi Viktor Rus bir oylik ishdan keyin oʻz ulushini Cessnaga berdi va oʻsha yili uning nomi kompaniya nomidan yoʻqoldi. 1932-yilda kompaniya iqtisodiy inqiroz — Buyuk Depressiya tufayli oʻz ishini toʻxtatdi. Biroq, 1933-yilda kompaniya Amerika havo poygasida gʻolib chiqqan va 500 kub dyuymgacha boʻlgan dvigatelli samolyotlar uchun tezlik rekordini oʻrnatgan noyob Cessna CR-3 sport samolyotini ishlab chiqardi — soatiga 237 milya (381 km/soat).

Klayd Cessna oʻzining doʻsti, uchuvchi Roy Liggett musobaqa paytida oʻzining Cessna CR-2 samolyotini halokatga uchratganidan keyin kompaniyani tark etdi[3]. AQShdagi iqtisodiy inqirozga toʻgʻri kelib, u kompaniyani amalda bankrot qildi. Ammo 1934-yilda aka-uka Dueyn va Duayt Uolles, Cessnaning jiyanlari[3] kurashayotgan kompaniyani nazorat qilishdi. Bu dunyodagi eng mashhur samolyot ishlab chiqaruvchilardan biriga aylanishni maqsad qilgan Cessna Aircraft tarixidagi burilish nuqtasi edi[4].

Blekpul aeroportida Cessna C-34, 1950-yil

1937-yilda kompaniyaning birinchi amfibiya samolyoti boʻlgan Cessna C-37 Edo floatsda chiqarildi. 1940-yilda Cessna hozirgi kunga qadar eng katta buyurtmani oldi, bu AQSh armiyasi uchun maxsus jihozlangan 33 ta Cessna T-50 ni edi. Xuddi shu yili Kanada havo kuchlari yana 180 ta T-50 samolyotiga buyurtma berdi.

Urush oxirida Cessna fuqarolik samolyotlarini ishlab chiqarishga qaytdi va katta ulushni talab qiladigan urushdan oldingi katta qoʻl mehnatini talab qiladigan metall-mato va yogʻochdan yasalgan fyuzelaj texnologiyasidan voz kechib, muhrlangan qismlardan butunlay metall samolyotlar ishlab chiqarishga oʻtdi.. Urushdan keyingi birinchi fuqarolik modellari 1946-yilda ishlab chiqarilgan Cessna 120 va Cessna 140 edi. 1948-yilda Amerika uchuvchi-instruktorlari uyushmasi Model 140 ni „Yilning eng yaxshi samolyoti“ deb tan oldi.

1955-yilda CH-1 birinchi Cessna vertolyoti sertifikatiga ega boʻldi.

Cessna 172

1956-yilda kompaniya Cessna 172 ni chiqardi va u dunyodagi eng mashhur samolyotga aylandi. U 1956-yildan beri jami 43 mingdan ortigʻi ishlab chiqarilgan boʻlsa, 2016-yil holatiga koʻra ishlab chiqarish davom etmoqda.

1960-yilda Cessna Reims Aviation (Fransiya) bilan hamkorlik dasturini ishga tushirdi va 1963-yilda oʻzining 50 000-chi samolyotini ishlab chiqardi (Cessna 172).

Kompaniyaning birinchi biznes-jeti Cessna Citation I 1969-yil 15-sentabrda ilk parvozini amalga oshirdi. 1975-yilda kompaniya oʻzining 100 000-chi samolyotini ishlab chiqardi. 1982-yilda yana bir oʻta mashhur model — Cessna 208 Caravan ishlab chiqarila boshlandi.

1984-yilda kompaniya asoschisi Dueyn Uolles isteʼfoga chiqdi va boshqaruvni yangi direktor Russ Meyerga topshirdi. Meyer darhol kompaniyani qayta qurishga kirishdi. Birinchi qadam Cessna-ni General Dynamicsga sotish edi. Bundan tashqari, 1986-yilda Meyer propellerli samolyotlar ishlab chiqarishni toʻxtatdi, chunki u baxtsiz hodisalar bilan bogʻliq koʻplab sud jarayonlari tufayli foyda keltirmadi. Ishlab chiqarish 1994-yilda Kongress tomonidan Aviatsiya sanoatini qoʻllab-quvvatlash toʻgʻrisidagi qonun qabul qilingandan soʻng qayta tiklandi, bu esa boshqa narsalar qatori eski samolyot halokatida ishlab chiqaruvchilarning javobgarligini cheklab qoʻydi[5].

1987-yilda nemis Mattias Rust SSSRga noqonuniy ravishda qoʻshimcha baklarga ega Cessna 172 samolyotida , Sovet HHMning ushlab qolishidan qochishni uddalab, SSSRga parvoz qildi.

1992-yilda Cessna Textron ga sotildi, Textron oʻsha paytda allaqachon Bell Helicopterga egalik qilardi.

2007-yil oxirida Cessna bankrot boʻlgan Columbia Aircraftni 26,4 million dollarga sotib oldi. Columbia 350 va 400 Cessna 350 va Cessna 400 sifatida Oregon shtatining Bend shahridagi Kolumbiya zavodida ishlab chiqarilishda davom etdi[6][7].

2012-yilda Textron Textron Aviation boʻlinmasini yaratdi, u yerda Cessna, Beechcraft va Hawker koʻchirildi.

Kompaniya samolyotlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Shveysariya HHK ga tegishli Cessna 560XL Citation Excel

Cessna quyidagi samolyot modellarini ishlab chiqaradi[8]:

  • Cessna 172 — 1956-yildan beri ishlab chiqariladi. Cessna 172S — dunyodagi eng massiv samolyot boʻlib, 44 000 nusxadan ortiq ishlab chiqarilgan[9].
  • Cessna 182 — 1956-yildan beri ishlab chiqariladi.
  • Cessna 206 — 1962-yildan beri ishlab chiqariladi.
  • Cessna 208 — 1984-yildan beri ishlab chiqariladi.
  • Cessna 400 — Cessna 350 ning turbomotorli varianti boʻlib, 2004-yildan beri ishlab chiqariladi.
  • Cessna 510 — 2005-yildan beri ishlab chiqarilayotgan ikki dvigatelli juda yengil biznes-jet.
  • Cessna 525 — 1991-yildan beri ishlab chiqarilgan ikki dvigatelli yengil biznes-jet.
  • Cessna 560XL — 1996-yildan beri ishlab chiqarilayotgan ikki dvigatelli reaktiv samolyotdir.
  • Cessna 680 — ikki dvigatelli, 2004-yildan beri ishlab chiqariladi.
  • Cessna 750 — 1996-yildan beri ishlab chiqarilayogan ikki dvigatelli reaktiv samolyot.

Galereya

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „Статья в «Enid News»“. 2008-yil 30-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 12-dekabr.
  2. ↑ Murphy, D. „The Boys from Travel Air: Three Partners, Three Philosophies“. 2015-yil 22-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 12-dekabr.
  3. ↑ 3,0 3,1 Murphy, D. „Clyde Cessna s Budget Racers“, . The Planes of Wichita: The People and the Aircraft of the Air Capital. iUniverse, 2008 — 43-bet. 
  4. ↑ Phillips, Edward H: Wings of Cessna, Model 120 to the Citation III, Flying Books, 1986. ISBN 0-911139-05-2
  5. ↑ „Cessna Aircraft. History of the Maker of the World’s Most Popular Airplanes“. 2015-yil 15-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 12-dekabr.
  6. ↑ Textron „Textron's Cessna Aircraft Company to Acquire Assets of Columbia Aircraft“ (2007-yil 1-noyabr). 2012-yil 12-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 28-noyabr.
  7. ↑ Russ Niles. „Cessna Gets Columbia“ (2007-yil 27-noyabr). 2008-yil 19-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 29-noyabr.
  8. ↑ Cessna Aircraft „Aircraft Comparison“ (2009). 2007-yil 21-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 31-dekabr.
  9. ↑ {{{заглавие}}}. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Cessna&oldid=4540097" dan olindi