CARICOM pasporti

CARICOM pasporti — bu Karib dengizi hamjamiyatiga aʼzo 15 ta davlat (CARICOM) tomonidan fuqarolari uchun berilgan pasport hujjati. U mintaqalararo va xalqaro sayohatlar uchun ishlatilishi mumkin. Pasport mintaqa ichidagi sayohatni osonlashtirish uchun yaratilgan; ammo Antigua va Barbuda, Dominika, Grenada, Sent Kitts va Nevis, Sent Lyusiya, Gayana hamda Sent Vinsent va Grenadinlardan boʻlgan OECSning fuqarolari aʼzo davlat tomonidan berilgan haydovchilik guvohnomasi, milliy identifikatsiya kartasi, saylovchilik kartasi yoki OECS hududida sayohat qilish uchun berilgan ijtimoiy xavfsizlik kartasidan foydalanishlari ham mumkin^[1].

CARICOM umumiy pasporti

2009-yil boshidan boshlab oʻn ikkita aʼzo davlat CARICOM pasportlarini joriy qildi. Bu davlatlar Antigua va Barbuda, Barbados, Beliz, Dominika, Grenada, Gayana, Yamayka, Sent Kitts va Nevis, Sent Lyusiya, Sent Vinsent va Grenadin orollari, Surinam hamda Trinidad va Tobagodir^[2]^[3]. Hali umumiy pasportga ega boʻlmagan CARICOM aʼzolari Bagama orollari, Gaiti va Montserrat davlatlaridir. Montserrat Britaniyaning xorijdagi hududi boʻlganligi sababli uning fuqarolari 2002-yilda Birlashgan Qirollikning toʻliq fuqarosiga aylandilar va shuning uchun ularda umumiy pasport joriy etilishi dargumon boʻlib qolmoqda.

CARICOM pasporti CARICOM mamlakatlari hamjamiyati fuqarolari, shuningdek, unga aʼzo boʻlgan maʼlum bir mamlakat fuqarolari ekanligi haqida xabar beradi.

Pasport dizaynlari

Barcha aʼzolarning pasportlari bir xil rang sxemasiga ega:

Oddiy aholi uchun toʻq koʻk;
Hukumat amaldorlari uchun yashil rang;
Diplomatlar uchun qizil .

Surinamga kelsak, pasport Surinam Respublikasining milliy ramzlari bilan, shuningdek, uning muqovasida CARICOM belgisi bilan bezatilgan. Surinam Respublikasi Prezidenti Ronald Venetiaan ushbu yangi CARICOM pasportlarining birinchisini olgan.

Antigua va Barbuda pasporti dizaynida mamlakat gerbi va mamlakat nomi, shuningdek, CARICOM logotipi ham aks ettirilgan.

Surinam uchun pasportlar Canadian Banknote Company Ltd (CBN) tomonidan besh yillik dastur asosida 1,5 million AQSh dollari bahosi bilan bosib chiqarilgan. Taxminlarga koʻra, CARICOMga aʼzo boshqa davlatlar ham yaqinda milliy CARICOM pasportini oʻzlarining belgilari boʻlgan versiyasida joriy etishlari mumkin.

Tarixi

CARICOMdagi umumiy pasportga ega a'zolar
Assotsiatsiyaning boshqa a'zolari

2005-yil 7-yanvar juma kuni Surinam Respublikasi yangi „CARICOM Passport“ blokini rasman ishga tushirgan birinchi aʼzo davlat boʻldi. Yangi pasportlar yaxshi xavfsizlikka egaligi bilan ajralib turadi va mashinada ham oʻqilishi mumkin. Karib dengizi hamjamiyatining toʻlaqonli aʼzo davlatlari oʻz fuqarolarining mintaqalararo va xalqaro sayohatlarini osonlashtirish uchun umumiy pasport yaratishga kelishib oldilar. Pasportlar, shuningdek, shunga oʻxshash muqova dizayni yordamida aʼzo davlatlar uchun qoʻshimcha xarajatlarni tejashga yordam beradi, dizaynlar pasport dizayni boʻyicha eng soʻnggi yangilangan xalqaro standartlarga ham amal qiladi.

Milliy CARICOM pasportini chiqargan ikkinchi davlat Sent Vinsent va Grenadinlar boʻldi: SVG 2005-yilning aprelida yangi CARICOM pasportlarini chiqara boshladi. 2005-yil 25-oktyabrda Sent Kitts va Nevis CARICOMning uchinchi aʼzosi boʻlib, CARICOM pasportini joriy yil oxirigacha ishga tushirish haqidagi vaʼdasini bajardi va 2005-yilning 14-noyabridan boshlab oʻz fuqarolariga hujjat berishni boshladi^[4].

Antigua va Barbuda 2005-yil oʻrtalarida yangi CARICOM pasporti formatidan foydalanishni boshlashini eʼlon qildi.

Sent Lyusiya 2007-yil boshida umumiy pasportni joriy qilishni taklif qildi^[5] va amalda uni 2007-yil 16-yanvarda qoʻllay boshladi^[2].

Trinidad va Tobago 2006-yil iyun oyida yangi CARICOM pasportini berishni boshlashini eʼlon qildi va keyin 2006-yil iyul oyida Gayana bilan birga pasportni joriy etishini xabar qildi, lekin pasportni kechroq 2007-yil 24-yanvarda taqdim etdi^[2].

Grenada 2006-yilning oʻrtalarida umumiy pasport berishni boshlashni rejalashtirgan edi^[5], lekin ularni 2007-yil 29-yanvarda berishni boshladi^[2].

Barbados 2006-yil oxirigacha umumiy formatga oʻtishni rejalashtirgan edi^[5], lekin keyin uni 2007-yil 31-dekabrgacha joriy qilishni taklif qildi^[6]. Barbados yangi umumiy formatdagi pasportni 2007-yil 1-oktyabrda ishga tushirdi^[3].

Gayana, shuningdek, 2005-yilning oʻrtalarida yangi CARICOM pasport formatidan foydalanishni boshlashini eʼlon qilgan edi, ammo joriy etish kechiktirildi va yangi sana 2006-yil iyuliga belgilandi. Biroq, Gayana 2007-yil 13-iyulda rasman pasportni ishga tushirdi^[7].

Yamayka 2007-yil oxirigacha pasportni joriy qilishi kutilgan edi; ammo, bu muddatgacha u joriy qilinmadi^[8] va Yamayka 2009-yilning yanvariga qadar pasportni joriy qilishi kutildi^[9], nihoyat, davlat 2009-yil 2-yanvarda pasportni ishga tushirdi^[10].

Beliz 2007-yilning 31-dekabriga qadar pasportini joriy zahiralari tugab boʻlgandan soʻng joriy qilishi kutilgan edi^[6], lekin oxir-oqibat Beliz 2009-yil 17-martda pasportni taqdim etdi^[11]. Shunday qilib, Beliz CSMda pasportni joriy qilgan oʻn ikkinchi hamda oxirgi davlat boʻldi va uning joriy etilishi belizliklarning yangi pasportlarni yangilash yoki olishda muammolarga duch kelishiga sabab boʻldi, chunki Beliz Immigratsiya va Milliy xavfsizlik vazirligi yangi sayohat hujjatlari joʻnatilishini kutishiga toʻgʻri kelgan^[12].

Kelajakdagi taqdimot

Barcha aʼzo davlatlar 2008-yilga kelib, eski pasportlari zaxirasi tugab boʻlgach, CARICOM pasportini joriy qilishlari kutilgan edi. Ushbu muddat bir yil oʻtkazib yuborildi va 2009-yilga kelib barcha CSME ishtirokchi davlatlari fuqarolari uchun umumiy pasport dizaynini joriy qildi.

Bagama orollari mashinada o‘qiladigan pasportni ishga tushirmadi va buning o‘rniga 2007-yil 5-dekabrda elektron pasport berishni joriy etdi^[13].

Koʻp davlatlarda boʻlgani kabi, Montserrat pasportining dizaynini oʻzgartirishi kutilmaydi, chunki orol Britaniyaning xorijdagi hududi hisoblanadi.

Pasport reytingi

CARICOM pasportlari egalari 2018-yilda vizasiz yoki vizani olish orqali tashrif buyurishi mumkin boʻlgan mamlakatlar va hududlar soni boʻyicha reyting quyidagicha edi^[14]: (Gaitining roʻyxatda kirishi kutilmoqda.)

Mamlakat yoki hudud	Belgilangan manzillar soni
Montserrat	187
Barbados	160
Bagama orollari	155
Sent Kitts va Nevis	151
Antigua va Barbuda	149
Trinidad va Tobago	147
Sent Vinsent va Grenadin orollari	145
Sent Lyusiya	142
Grenada	141
Dominika	136
Beliz	101
Gayana	88
Yamayka	85
Surinam	80