Buyuk koʻllar
Buyuk koʻllar – Shimoliy Amerikadagi yonmayon joylashgan 5 katta koʻlning (Yuqori koʻl, Michigan koʻli , Guron, Eri, Ontario) umumiy nomi. AQSH bilan Kanadaning chegara qismida. Maydoni 245,2 ming km². Suvining hajmi 22725 km3. Buyuk koʻllar dunyoda eng katta chuchuk suv havzasidir. Koʻllar bir-birlari bilan qiska, serostona daryolar orqdpi tutashgan. Koʻllar Atlantika okeaniga SanLavrentiy daryosi orkali oqadi. Eri va Ontario koʻllarini bir-biriga bogʻlovchi Niagara daryosida Niagara sharsharasi bor.
Buyuk koʻllar qirgʻoq chizigʻining umumiy uzunligi 18 ming km. Buyuk koʻllar toʻrtlamchi davr muzliklarining erishidan paydo boʻlgan. Shimoliy qirgʻoqlari baland, qoyali, bularda qizil, qoʻngʻir qumtoshlar, granitlar, gneyslar yaqqol koʻrinib turadi. Janubiy va jan.sharqiy qirgʻoqlari past. Orol koʻp. Chikago shahri yaqinida koʻl suvining temperaturasi yanvarda 0’, avgustda 20°. Dekabrdan aprel oxirigacha muz bilan qoplanadi. Buyuk koʻllar da baliklarning 173 turi bor. Ichki suv yoʻllarining uzunligi 1873 km. Buyuk koʻllar dagi kema yoʻllarining uzunligi 3 ming km atrofida. Buyuk koʻllar atrofdagi daryo va koʻllar bilan ham kanallar orqali qoʻshilgan. Koʻllarda temir rudasi, don, kumir va boshqa yuklar tashiladi. Yirik portlari – Chikago, Detroit, Miluoki, Buffalo, Cleveland, Toronto.
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
 | Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan. |
 | Ushbu maqola chaladir. Siz uni boyitib, Vikipediyaga yordam berishingiz mumkin. Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak. |