Berlin erkin universiteti
Xalqaro nomi |
Freie Universität Berlin |
|---|---|
| Shiori | lotincha: Veritas, Iustitia, Libertas („Haqiqat, adolat, erkinlik“) |
| Turi | Davlat universiteti |
| Asos solingan sanasi | 1984-yil |
| Prezidenti | Günter M. Ziegler (2018 — hozirgacha) |
| Manzili | |
| Veb-sayti | www.fu-berlin.de |
Berlin Erkin universiteti (nemischa: Freie Universität Berlin , qisqartmasi: FU Berlin va baʼzan FUB) — Berlinda faoliyat yuritadigan toʻrtta universitetdan biri, talabalar soni boʻyicha Germaniya poytaxtidagi eng yirik universitet boʻlib, Berlin Gumboldt universitetidan biroz oldinda. 1948-yilda tashkil etilgan va Berlinning Dahlem tumanida joylashgan. Bu universitet gumanitar, ijtimoiy va tabiiy fanlar kabi bilim sohalarida Germaniyadagi eng muhim taʼlim va fan markazlaridan biri hisoblanadi[1].
10 ta boshqa universitetlar bilan bir qatorda Berlin erkin universiteti Germaniya Federal hukumati tomonidan tuzilgan Germaniyaning yetakchi oliy taʼlim muassasalari roʻyxatiga kiritilgan[2].
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Erkin universitet 1948-yil 4-dekabrda urushdan keyingi AQSh va SSSR istilo sektorlariga boʻlingan Berlinda taʼsis etilgan. 1809-yilda tashkil etilgan Berlindagi Gumboldt universiteti Germaniya poytaxti bosib olingandan soʻng, sovet sektori tomonida qolgan va oʻz faoliyatini 1946-yilda Germaniyadagi Sovet harbiy maʼmuriyatining ruxsati bilan davom ettirdi. Sobiq koalitsiya ittifoqchilari oʻrtasidagi siyosiy boʻlinish oliy taʼlim tizimida ham oʻzini namoyon qildi. Talabalar tartibsizliklari fonida, 1948-yil aprel oyining oxirida Berlindagi Amerika sektori harbiy maʼmuriyati boshligʻi Lyusius Kley Gʻarbiy Berlinda yangi universitet ochish imkoniyatlarini oʻrganishni buyurdi.
1948-yil iyun oyining boshida Erkin universitet tashkil etishga tayyorgarlik koʻrish uchun talabalar qoʻmitasi tuzildi, u oʻzining „Berlin erkin universitetini tashkil etishga chaqiriq“ manifestida jamoatchilikka uni qoʻllab-quvvatlash uchun murojaat qildi.
Berlin blokadasi fonida ["Uinston Cherchill oʻzining mashhur Fulton nutqida " erkin dunyo „ ni Sovet ekspansiyasi tahdidi haqida birinchi boʻlib ogohlantirgan edi“ 7 ], Katta Berlin munitsipaliteti oʻquv jarayoni 1948—1949-yillar qish semestridan boshlanishi sharti bilan Berlinning Amerika istilosi sektorida Erkin universitet tashkil etilishiga rozilik berdi. Sovet istilosi sektoridagi talabalar Amerika istilosi hududida Erkin universitet tashkil etilishiga qarshi norozilik bildirishdi va Germaniya Demokratik Respublikasi rasmiy ravishda Gʻarbiy Berlin universitetini Berlin devori qulagunicha Amerika istilosi hududidagi "Erkin deb ataladigan universitet" deb atagan. U hozirgacha mavjud.
Amerika istilosi hududidagi yangi universitet keng oʻzini oʻzi boshqarish huquqiga ega boʻlgan jamoat huquqi sub’ekti maqomini olgan va bevosita davlatga emas, balki vasiylik kengashiga boʻysungan. Ushbu nazorat organi tarkibiga Berlin shtatining olti vakili, shuningdek, universitetning uchta vakili kirdi. Bundan tashqari, talabalar Vasiylik kengashi, shuningdek, akademik oʻzini oʻzi boshqarishning boshqa organlarida ham ishtirok etdilar. Erkin Universitet nizomida eski Berlin universiteti faoliyatida kuzatilgan davlat taʼsirining barcha xatolari hisobga olindi va Amerika istilosi hududidagi taʼlim muassasasi va davlat oʻrtasidagi masofa va akademik taʼlim va fanning mustaqilligi kafolatlandi.
Oʻsha davrda maʼmuriy jihatdan talabalarga berilgan juda keng vakolatlar ularning Amerika istilo zonasida Erkin Universitetni yaratishda faol ishtirok etgani bilan bogʻliq edi. Universitet taʼlimi tizimidagi bu yangiliklar 1970-yillarga qadar oʻziga xos boʻlib qoldi, bunday munosabatlar modeli „Berlin“ deb nomlandi.
Erkin universitetida darslar Dahlemdagi Kayzer Vilgelm jamiyati binolarida 1948-yil 15-noyabrda boshlandi. Yangi universitetning rasmiy ochilishi esa 1948-yil 4-dekabrida Berlinning "Titania-Palast" kinoteatrida boʻlib oʻtdi, ushbu kinoteatr urushdan keyingi Berlinning Amerika sektoridagi eng katta zaliga aylandi. Amerika istilosi hududidagi Erkin Universitetning birinchi rektori tarixchi Fridrix Mayneke edi. Tantanali marosimda olimlar, talabalar, siyosatchilardan tashqari Berlin shahrining saylangan oberburgomasteri va universitet taʼsis qoʻmitasi raisi Ernst Reyter, amaldagi oberburgomasteri Luiza Shreder va Amerika istolosi hududi komendanti Frenk L. Xouli, shuningdek, Amerikaning Prinston va Yel universitetlari vakillari ishtirok etdi, ular orasida yozuvchi Tornton Uaylder ham bor edi.
Erkin universitetning maqsadlari uning shiorida aks etgan — lotincha „Haqiqat, adolat, erkinlik“ (lotincha: Veritas – Iustitia – Libertas).
Taniqli professor va talabalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Elmar Altvater — marksist faylasuf
- Ernst Benda — davlat va siyosat arbobi
- Klaus Uve Benneter — sotsialistik siyosatchi
- Klaus Wowereit — siyosatchi
- Fridhelm Dohl — bastakor, musiqashunos
- Eberxard Diepgen — siyosatchi
- Rudi Dutshke — siyosiy faol
- Feridun Zaymoʻgʻli — yozuvchi
- Reynxard Selten — Iqtisodiyot boʻyicha Nobel mukofoti laureati
- Ditmar Kamper — faylasuf
- Edvard Klimchak (1944—2011) — polshalik filolog; „Birdamlik“ harakatini xorijiy qoʻllab-quvvatlash tashkilotchisi
- Erich Koziol (1899—1990) — iqtisod professori
- Boʻri Lepenis — sotsiolog
- Ulrika Meinhof — RAF rahbarlaridan biri
- Gerbert Markuse — faylasuf, sotsiolog
- Herta Myuller, yozuvchi, adabiyot bo'yicha Nobel mukofoti
- Ernst Nolte — tarix professori
- Kenzaburo Oe, yapon yozuvchisi, adabiyot boʻyicha Nobel mukofoti sovrindori
- Ryudiger Safranskiy — falsafa tarixchisi
- Piter Szondi — filolog
- Jeykob Taubes — ilohiyotchi
- Maks Vasmer — filolog, slavyan
- Pol Feyerabend — faylasuf
- Jonatan Franzen — amerikalik yozuvchi
- Roman Gertsog — davlat va siyosat arbobi
- Xans Ebli — psixolog.
- Gudrun Enslin — RAF rahbarlaridan biri
- Gerxard Ertl — kimyo boʻyicha Nobel mukofoti laureati
- Prussiya Oskar — Quddus kasalxonasining Avliyo Ioann ordeni ritsarlarining Brandenburg Baliage grossmeysteri.
- Marguerite Andersen — kanadalik fransuz yozuvchisi.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Знакомьтесь — немецкие университеты в рейтинге лучших вузов мира The Times“. Deutsche Welle. Qaraldi: апрель 20, 2014.
- ↑ „Свободный университет Берлина: элитный вуз с мировыми связями“. Deutsche Welle. Qaraldi: апрель 20, 2014.
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]
