Azıx
Azykh / Azokh
Azıx / Ազոխ | |
|---|---|
 | |
  Azykh / Azokh  Azykh / Azokh | |
| Joylashuv: Andoza:Xb_type:city(741) 39°37′14″N 46°58′42″E / 39.62056°N 46.97833°E | |
| Mamlakat |
 Republic of Artsakh (claimed)[1] |
| Tuman | Khojavend |
Azykh (ozarbayjoncha: Azıx) yoki Azokh (armancha: Ազոխ)[2] Ozarbayjon Xoʻjavend tumanidagi qishloq hisoblanadi. Qishloq Ishxonchoy daryosi (ozarbayjoncha: İşxançay) boʻyida Azix gʻori yaqinida joylashgan. Qishloqda 2020−yilgi Togʻli Qorabogʻ urushigacha etnik armanlar koʻpchilik aholi boʻlgan, 1989−yilda esa armanlar koʻpchilikni tashkil qilgan[3]. Qishloq 1992-2020 yillar oraligʻida Hadrut viloyati tarkibiga kirgan.
Etimologiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]“Ozarbayjon toponimlarining entsiklopedik lugʻati”ga koʻra, “Azix” nomi eski turkiy tilidan kelib chiqqan boʻlib, “ayiq uyasi” maʼnosini bildiradi[4].Shahen Mkrttchyanning “Tog‘li Qorabog‘ning tarixiy-arxitektura yodgorliklari” kitobiga ko‘ra, “Azox” nomi Arman tilidan kelib chiqqan Ազոխ, Azokh, so‘zidan kelib chiqqan va "pishmagan uzum" degan ma'noni anglatadi[5].
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qishloq yaqinida joylashgan Azix gʻori oltita gʻor majmuasi boʻlib, miloddan oldingi odamlarning yashash joyi sifatida tanilgan[6]. O'rta paleolitning qadimiy qatlamlarida taxminan 300 000 yil oldin bo'lishi mumkin bo'lgan Neandertal qoldiqlari topilgan[7].
Qishloq Sovet Ittifoqi davrida [[Ozarbayjon Sovet Sotsialistik Respublikasi] tarkibidagi]] Togʻli Qorabogʻ avtonom viloyatiga qarashli Hadrut tumani tarkibiga kirgan. Birinchi Togʻli Qorabogʻ urushidan keyin qishloq Artsax Respublikasining Hadrut viloyati tarkibiga kirgan.
Qishloq 2020-yil 9-noyabrda, 2020-yil Togʻli Qorabogʻ urushi paytida Ozarbayjon nazoratiga oʻtgan[8]. Keyinchalik The Guardian va Der Spiegel Ozarbayjon kuchlari Ozarbayjonga qarshi hujumga qaramay, Azoxda qolgan 82 yoshli armanistonlik Yuriy Asryanning boshini judo qilib, harbiy jinoyat sodir etganini xabar qildi[9][10].
Tarixiy meros ob'ektlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Azixda bir qancha tarixiy meros ob'ektlari mavjud bo'lib, ulardan ikkitasi Artsax Respublikasi tomonidan ko'chmas madaniy meros ob'ektlari sifatida ro'yxatga olingan. Roʻyxatga olingan joylar janubi-sharqda 700 m uzoqlikda joylashgan Tosh davriga oid Azix gʻori hamda 1 km janubi-sharqda joylashgan. XIII asrga oid “Tsiltaxach” (Andoza:Lang-hy))koʻprigidir. [11]
Roʻyxatga olingan joylar janubi-sharqda 700 m uzoqlikda joylashgan Tosh davriga oid Azix gʻori hamda 1 km janubi-sharqda joylashgan 13-asrga oid “Tsiltaxach” koʻprigidir. (armancha: Ծիլտախաչ),.[12][13][14] Bundan tashqari, qishloqda 17-asrga oid "Surb Astvatsatsin" cherkovi va 10-19-asrlarga oid tarixiy qabriston mavjud (armancha: Սուրբ Աստվածածին Andoza:Lit)[12][13] .[12]Qishloq yaqinida Amarkxatun monastiri, Tsitskar qal'asi va Melik Sagam qal'asi ham joylashgan[13]
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Արցախի տարածքները համարվում են օկուպացված Ադրբեջանի կողմից. ԱՀ ԱԺ հայտարարությունը“ [The territories of the Artsakh Republic, which are under the control of Azerbaijan so far, are considered to be occupied by the Republic of Azerbaijan] (hy). armenpress.am (2021-yil 1-mart). 2021-yil 7-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 7-sentyabr.
- ↑ „Azix, Azerbaijan“. Falling Rain.
- ↑ Андрей Зубов. „Андрей Зубов. Карабах: Мир и Война“. drugoivzgliad.com. 2020-yil 20-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 27-noyabr.
- ↑ "Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti" ("Энциклопедический словарь азербайджанских топонимов" в 2-х томах). — 2007. — Баку: "Şərq-Qərb" ("Восток-Запад"), 2007. — С.Том 1.
- ↑ Mkrtchyan, Shahen. Historical-Architectural Monuments of Nagorno-Karabakh, Yerevan,Armenia, 1980 — 91-bet.
- ↑ Stepʻan Tigrani, Melikʻ-Bakhshyan. Hayotsʻ patmutʻyan aghbyuragitutʻyun (hnaguyn zhamanakneritsʻ minchʻev XVIII dari verjě). Yerevan: University of Michigan; Yerevan University Publishing House, 1979 — 323-bet.
- ↑ Fernández-Jalvo, Y; King, T; Yepiskoposyan, L; Andrews, P (2016), „Introduction: Azokh Cave and the Transcaucasian Corridor“, Azokh Cave and the Transcaucasian Corridor, Cham: Springer International Publishing, 1–26-bet, doi:10.1007/978-3-319-24924-7_1, ISBN 978-3-319-24922-3, qaraldi: 2021-05-16
- ↑ „Daha 23 kənd işğaldan azad edildi“ (az). report.az (2020-yil 9-noyabr).
- ↑ Two men beheaded in videos from Nagorno-Karabakh war identified. The Guardian. 15 December 2020
- ↑ Zwei Zivilisten in Bergkarabach enthauptet – mutmaßlich durch aserbaidschanische Soldaten. DER SPIEGEL. 15 December 2020
- ↑ List of immovable cultural monuments of the history of the Artsakh Republic, published by the Department of Tourism, Historical Environment Protection under the Government of the Artsakh Republic.
- ↑ 12,0 12,1 12,2 „Տեղեկատու ԼՂՀ վարչատարածքային միավորների սոցիալ-տնտեսական բնութագրերի“ (hy). Արցախի ԷլեկտրոնայինԳրադարան. Qaraldi: 2021-yil 26-dekabr.
- ↑ 13,0 13,1 13,2 Այվազյան, Հովհաննես Մնացականի; Բալայան, Զորի Հայկի. Ղարաբաղյան ազատագրական պատերազմ 1988-1994: Հանրագիտարան 1 հատորով (hy). Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 2004. ISBN 978-5-89700-023-4.
- ↑ „ԱՀ Ազգային ժողով | Պաշտոնական կայք | nankr.am“. www.nankr.am. 2022-yil 28-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 26-dekabr.