Asaph Hall
| Asaf Xoll | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi |
15-oktyabr 1829-yil |
| Vafoti |
22-noyabr 1907-yil (78 yoshda) Annapolis, Merilend, AQSh |
| Fuqaroligi | AQSh |
| Kasbi | Astronom |
| Turmush oʻrtogʻi |
|
| Bolalari | 4 nafar Asaf Xoll Jr. va Persival Xoll |
| Otasi | Asaph Hall II |
| Imzosi | |
.png){kind=small} | |
Asaf Xoll III (inglizcha: Asaph Hall III; 1829-yil 15-oktyabr – 1907-yil 22-noyabr) 1877-yilda Marsning ikki yoʻldoshi Deymos va Fobosni kashf etgan mashhur amerikalik astronom[1]. U boshqa sayyoralar va qoʻsh yulduzlarning sunʼiy yoʻldoshlarining orbitalarini, Saturnning aylanishini va Marsning massasini aniqlagan.
Xoll Konnektikut shtatining Goshen shahrida soatsozlar Asaf Xoll II (1800–42) va Xanna Palmerning (1804–1880) oilasida dunyoga kelgan. Uning bobosi Asaf Xoll I (1735-yil 11-iyun – 1800-yil 29-mart) Inqilobiy urush zobiti va Konnektikut shtati qonun chiqaruvchisi edi[2][3]. Uning otasi 13 yoshida vafot etdi va oila moliyaviy qiyinchilikda qoldi, shuning uchun Xoll 16 yoshida maktabni tark etib, duradgorning shogirdi boʻldi. Keyinchalik u Nyu-Yorkning MakGrovill shahridagi Nyu-York markaziy kollejiga oʻqishga kirdi va u yerda matematika boʻyicha tahsil oldi. U yerda u geometriya va nemis tili fanlari boʻyicha oʻqituvchi Anjelin Stiknidan saboq oldi. 1856-yilda ular turmush qurishdi.
Fobos va Deymosning kashf qilinishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]1877-yilda Marsga yaqinlashuv vaqtida, Xollning rafiqasi Anjelin Stikni Mars yoʻldoshlarini qidirishga undadi. Uning hisob-kitoblari shuni koʻrsatdiki, orbita sayyoraga juda yaqin boʻlishi kerak. Xollning yozishicha: „Sunʼiy yoʻldoshni topish imkoniyati juda kam edi, agar xotinimning daldasi boʻlmaganida, men qidiruvdan voz kechgan boʻlardim“[4].
Asaf Xoll Deymosni 1877-yil 12-avgustda UTC soat 07:48 da va Fobosni 1877-yil 18-avgustda Vashingtondagi AQSh dengiz observatoriyasida taxminan 09:14 GMTda (zamonaviy manbalar, 1925-yilgacha boʻlgan astronomik konvensiyadan foydalangan holda) kashf etdi. Oy chiqish vaqtida, kashfiyot vaqtini mos ravishda 11-avgust 14:40 va 17-avgust 16:06 Vashington oʻrtacha vaqti bilan ham olish mumkin[5][6][7]. Oʻsha paytda u ataylab Mars yoʻldoshlarini qidirayotgan edi. Xoll 10-avgust kuni Mars oyiga oʻxshab koʻringan narsani avvalroq koʻrgan edi, biroq yomon ob-havo tufayli ularni keyinroq aniqlay oldi.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Blunck, Jürgen „The Satellites of Mars; Discovering and Naming the Satellites“, . Solar System Moons: Discovery and Mythology. Springer, 2009 — 5-bet. ISBN 978-3-540-68852-5.
- ↑ Connecticut Revolutionary War Lists, 1775–1783. p. 20.
- ↑ Heads of families at the first U.S. census. Ct. By U.S. Bureau of the Census. Washington, 1908. (227p.): 45 Record of Conn. Men in mil. and naval service during the Rev. War, 1775–1783. By Henry P.Johnston. Hartford. 1889. (17,779p.): 61, 424, 548
- ↑ Hall, Asaph, Observations and orbits of the satellites of Mars, Washington: Government Printing Office, 1878 (quoted in Hall, Angelo, An astronomer's wife, Baltimore: Nunn and Company, 1908, p. 112).
- ↑ „Notes: The Satellites of Mars“ 181–185. The Observatory, Vol. 1, No. 6 (20-sentabr 1877-yil). Qaraldi: 12-sentabr 2006-yil.
- ↑ Hall, A. „Observations of the Satellites of Mars“ 11/12–13/14. Astronomische Nachrichten, Vol. 91, No. 2161 (17-oktabr 1877-yil). Qaraldi: 12-sentabr 2006-yil.
- ↑ Morley, T. A.; A Catalogue of Ground-Based Astrometric Observations of the Martian Satellites, 1877-1982, Astronomy and Astrophysics Supplement Series, Vol. 77, No. 2 (February 1989), pp. 209–226 (Table II, p. 220: first observation of Phobos on August 18, 1877.38498)