Armanistonda taʼlim
Mustaqillikning dastlabki yillarida Armaniston oʻzining ijtimoiy xizmatlaridagi milliy talablariga javob beradigan tizimlarni yaratishda yutuqlarga erishdi[1]. Armaniston madaniyatida alohida hurmatga sazovor boʻlgan taʼlim ijtimoiy xizmatlarning eng tez oʻzgarishiga olib keldi, sogʻliqni saqlash va ijtimoiy taʼminot xizmatlarini Sovet davridagi davlat tomonidan rejalashtirilgan tuzilmani saqlab qolishga harakat qildilar. Bugun Armaniston Yevropa Oliy Taʼlim Maqsadlarini amalga oshirishda oʻzining oliy taʼlim tizimida yangi qarashlarni amalga oshirishga harakat qilmoqda[2].
Savodxonlik darajasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Armanistonda savodxonlik darajasi 1960-yildayoq 100 % sifatida xabar qilingan[1]. Hisoblash darajasi XVIII-XIX asrlarning oxirlaridagi eng past koʻrsatkichlardan biri edi, bu Usmonli va Fors taʼlimi siyosatining natijasi boʻlishi mumkin, ammo ruslar davrida asta-sekin yaxshilanib borgan[3] . Kommunistik davrda Armaniston taʼlimi oʻquv dasturlari va oʻqitish uslublarini toʻliq davlat nazorati (Moskvadan) va taʼlim faoliyatini jamiyatning boshqa tomonlari, masalan, siyosat, madaniyat va iqtisodiyot bilan chambarchas integratsiyalashgan standart Sovet modeliga amal qildi[1]. Sovet davridagi kabi Armanistonda boshlangʻich va oʻrta taʼlim bepul, oʻrta maktabni tugatish esa majburiydir[1].
1990-yillarning boshlarida Armaniston markazlashgan va regimentlangan sovet tizimiga jiddiy oʻzgarishlar kiritdi[1]. Oliy oʻquv yurtlarida talabalarning kamida 98 foizi armanlar boʻlgani sababli, oʻquv dasturlarida Armaniston tarixi va madaniyati tiklangan[1]. Arman tili oʻqitishning asosiy tiliga aylandi va rus tilida dars bergan koʻplab maktablar 1991-yil oxiriga qadar yopildi[1]. Ammo rus tili hali ikkinchi til sifatida keng oʻrgatilmoqda[1]. Bugungi kunda Armaniston yoshlari orasida ingliz tilini oʻrganish tez surʼatlar bilan oʻsib bormoqda, ingliz tilini oʻrganish va yoshlar oʻrtasida koʻnikmalarni rivojlantirishga qaratilgan Britaniya Kengashi tomonidan amalga oshirilayotgan bir qator dasturlar mavjud[4]. 2018-yil sentabr oyida Armaniston hukumati tomonidan Yerevanda birinchi xitoy tili maktabini ochish toʻgʻrisida qaror qabul qilindi. Ushbu maktab xitoy tilini chuqur oʻrganadigan texnik jihatdan jihozlangan oʻquv yurtlari tarmogʻining birinchi boʻgʻiniga aylanadi va nafaqat Armanistonda, balki Sharqiy Yevropa va MDH mintaqalarida ham xitoy tilini oʻqitish boʻyicha eng yirik oʻquv markaziga aylanadi[5].
Taʼlim muassasalari
[tahrir | manbasini tahrirlash]
1990-91 oʻquv yilida 1307 boshlangʻich va oʻrta maktablarda 608,800 oʻquvchi tahsil olgan[1]. Yana 70 ta ixtisoslashgan oʻrta taʼlim muassasalarida 45,900 talaba tahsil olgan va 68,400 talaba universitetlarni oʻz ichiga olgan oʻnta oʻrta maktabga qabul qilingan[1]. Bundan tashqari, bolalarning 35 foizi talablarga javob beradigan maktabgacha taʼlim muassasalarida tahsil olishgan. 1988-89 oʻquv yilida har 10,000 aholiga 301 talaba maxsus oʻrta yoki oliy maʼlumotli boʻlgan, bu Sovet Ittifoqi oʻrtacha darajasidan bir oz pastroq oedi. 1989-yilda 15 yoshdan oshgan armanlarning 58 foizga yaqini oʻrta maʼlumotli, 14 foizi esa oliy maʼlumotli boʻlgan[1].
1992-yilda Armanistonning eng katta oliy oʻquv yurti Yerevan davlat universitetida 18 ta kafedra, shu jumladan ijtimoiy fanlar, fanlar va huquqshunoslik kafedralari mavjud edi[1]. Uning fakulteti taxminan 1,300 oʻqituvchini va talabalar sonini taxminan 10,000 talabalarni tashkil etgan. Yerevan Arxitektura-qurilish instituti 1989-yilda tashkil etilgan[1].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 Curtis, Glenn E. and Ronald G. Suny. "Education". Armenia: A Country Study. Library of Congress Federal Research Division (March 1994). This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
- ↑ [1]
- ↑ Baten, Jörg. A History of the Global Economy. From 1500 to the Present.. Cambridge University Press, 2016 — 51,52-bet. ISBN 9781107507180.
- ↑ [2]
- ↑ [3]