Kontent qismiga oʻtish

Argyreia nervosa

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Argyreia nervosa
Argyreia nervosa gullari
Ilmiy tasniflash
Oʻsimliklar
Yuksak oʻsimliklar
Gulli oʻsimliklar
Ikki urugʻpallalilar
Asterids
Solanales
Convolvulaceae
Argyreia
A. nervosa
Binar nomi
Argyreia nervosa

Sinonimlar

Argyreia speciosa (L.f.) Sweet Convolvulus nervosus Burm.f. Convolvulus speciosus L.f. Santaloides minus[1] Lettsomia nervosa (Burm.f.) Roxb.

Argyreia nervosa koʻp yillik oʻsimlik vatani Hindiston yarimoroli, Gavayi, Afrika va Karib havzalarida uchraydi. Bu tur invaziv boʻlsa-da, koʻpincha estetik va dorivor qiymati uchun qadrlanadi[2]. Umumiy ismlar orasida Gavayi chaqalogʻi daraxti, adhoguda धोगुडा yoki vidhara िधारा (Sanskrit), fil sudraluvchisi va junli ertalab shon -shuhrati kiradi. Uning urugʻlari Ipomoea turlarinikiga oʻxshash kuchli enteogen xususiyatlari bilan mashhur boʻlib, foydalanuvchilar muhim ruhiy va ruhiy tajribalar haqida xabar berishadi.[3][4] Ikki botanika navi A. n. var. nervoza bu yerda tasvirlangan va A. n. var. speciosa, Ayurveda tibbiyotida dorivor qiymati uchun ishlatiladi.[2]

Argyreia nervosa urugʻi tarkibida ergin kabi turli xil ergolin alkaloidlari bor[5]. Tadqiqot shuni koʻrsatdiki, erginning stereoizomerlari urugʻlarda quruq vaznning 0,325 % ini tashkil etadi[6]. Yaqinda oʻtkazilgan tadqiqotda uning farmakologik taʼsiriga hissa qoʻshadigan ergometrin, lisergol, lisergik kislota va boshqa alkaloidlar mavjudligi aniqlangan[7].

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Convolvulaceae oilasidagi Ipomoea corymbosa (ololiuhqui) va Ipomoea tricolor (tlitliltzin) kabi bir qancha boshqa oʻsimliklar Lotin Amerikasidagi diniy marosimlarda asrlar davomida ishlatilgan, A. nervosa anʼanaviy ravishda bu maqsadda ishlatilmagan. Uning xususiyatlariga birinchi marta 1960-yillarda eʼtibor qaratilgan. 

Kultivatsiya

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Harorat 13 °C dan past boʻlgan joylarda, Argyreia nervosa issiq issiqxonada oʻstiriladi. Boshqa joylarda arbours, pergolalar, devorlar yoki daraxtlarda oʻstiriladi. Oʻsimlik koʻpincha shisha ostida qumli tuproqli kompostda (John Innes № 3) toʻliq yorugʻlikda oʻstiriladi. Bahordan kuzgacha erkin sugʻoriladi, har oyda muvozanatli suyuq oʻgʻit qoʻllanadi va qishda suv kamayadi. U ochiq havoda oʻrtacha unumdor, nam, lekin yaxshi quritilgan tuproqda toʻliq quyoshda oʻstiriladi[8].

Argyreia nervosa o‘simligi

Glikozidlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Argyreia nervosa
  • Argirozid, (24 R) — ergost-5-en-11-okso-3b-ol-a- D -glyukopiranozid, Argyreia nervosa uchun xos boʻlgan steroidal glikozid[9]
Argyreia nervosa barglar orasidagi mevalar

Ergolinlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Maʼlum foizli ergolin alkaloidlari
Murakkab nom Quruq urugʻning ogʻirligi foizini tashkil etdi Kimyoviy tuzilishi
Izoerjin 0,188 % Ergine structure
Ergine 0,136 %
Ergometrin 0,049 % Ergometrine structure
Lizergik kislota gidroksietilamid 0,035 % Lysergic acid hydroxyethylamide structure
Izolisergik kislota gidroksietilamid 0,024 %
Elimoklavin 0,022 % Elymoclavine structure
Ergometrinin 0,011 % Ergometrinine structure
Chanoklavin 0,016 % Chanoclavine structure
Nomaʼlum foizli ergolin alkaloidlari
Murakkab nom Kimyoviy tuzilishi
Agroklavin Agroclavine structure
Festuklavin Festuclavine structure
Chanoklavin II Chanoclavine II structure
Lisergen Lysergene structure
Lisergol Lysergol structure
Izolisergol
Setoklavin Isolysergol structure
Izosetoklavin

Gidroksisinnamik kislotalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Gidroksisinnamik kislotalar
Murakkab nom Kimyoviy tuzilishi
Kofe kislotasi Caffeic acid structure
Etil kofeat Ethyl caffeate structure

Yog 'kislotalari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yog 'kislotalari
Murakkab nom Kimyoviy tuzilishi
Miristoleik kislota Myristoleic acid structure
Miristik kislota Myristic acid structure
Palmitik kislota Palmitic acid structure
Linoleik kislota Linoleic acid structure
Linolenik kislota
Oleyk kislotasi Oleic acid structure
Stearin kislotasi Stearic acid
Nonadesil kislotasi Nonadecyclic acid
Eykosenik kislota
Heneikosil kislotasi Heneicosylic acid structure
Behenik kislota Behenic acid structure
12-metilmiristik kislota
15-metilstearin kislotasi
Yog 'kislotalarining glikozidlari
Yog 'kislotasi Kimyoviy tuzilishi
Palmitik kislota Palmitic acid structure
Oleyk kislotasi Oleic acid structure
Stearin kislotasi Stearic acid structure
Behenik kislota Behenic acid structure
Linoleik kislota Linoleic acid structure
Linolenik kislota α-Linolenic acid structure

Enteogen

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Gavayi chaqaloq daraxti urugʻlari

Yangi asrning baʼzi manbalari, „turli xil ogʻzaki tarixlarga“ koʻra, huna shamanlari ichimlik tayyorlash uchun kukunli urugʻlardan foydalanganliklarini daʼvo qilishadi[10][11]. Argyreia nervosa urugʻlari psixoaktiv taʼsir koʻrsatishi mumkin[12]. A. nervosa Gavayi oroliga xos emas, Hindistondan u yerga olib kiritilgan. Biroq, oʻsimlik oʻtmishda Hindistonda mast qiluvchi vosita sifatida ishlatilgan boʻlishi mumkin[13]. A. nervoza urugʻlari tarkibida sezilarli darajada oʻzgarib turadigan ergot alkaloidlari mavjud boʻlib, LSA vazni aynan oʻxshash urugʻlar orasida 3 mkg dan 34 mkg (oʻrtacha 17 mkg) gacha[14]. Biroq, oʻz taʼsirida LSA oʻzining qarindoshi LSDdan taxminan oʻndan bir kuchliroqdir, bu LSA uchun taxminan 500 mkg dozaning chegara darajasini tashkil qiladi[15]. Shuning uchun urugʻlarning psixoaktiv taʼsiri ulardagi boshqa alkaloidlarga bogʻliq boʻlishi mumkin va xavfsiz va samarali dozani oldindan aytish qiyin.

Hindistonning anʼanaviy tibbiyotida qoʻllanadi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Garchi u A. nervoza urugʻlaridan vatani Hindistonda anʼanaviy enteogen sifatida foydalanishga hech qanday dalil yoʻq.

Ildiz nervlar va miya uchun tonik aqlni oshiruvchi, yoshartiruvchi tonik, afrodizyak sifatida qabul qilinadi[13].

Foydalanishning boshqa turlariga gonoreya, stranguriya, surunkali yaralar, diabet, anemiya va miya kasalliklarini davolashda qoʻllanishi kiradi. Oʻsimlik shuningdek, ishtahani ochuvchi, kardiotonik va afrodizyak sifatida ishlatiladi. Yalligʻlanishga qarshi, immunomodulyatsion, antibakterial, antiviral va antifungal taʼsirga ega[16].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Glossary Of Indian Medicinal Plants
  2. ↑ 2,0 2,1 „Medicinal uses and biological activities of Argyreia speciosa Sweet (Hawaiian Baby Woodrose) — An Overview“. Indian Journal of Natural Products and Resources. 2011-yil sentabr. 286–291-bet. {{cite magazine}}: sana kiritilishi kerak boʻlgan parametrga berilgan qiymatni tekshirish lozim: |date= (yordam)
  3. ↑ E. Al-Assmar, Sami (1999). „The Seeds of the Hawaiian Baby Woodrose Are a Powerful Hallucinogen“. Arch Intern Med. 159-jild, № 17. 2090-bet. doi:10.1001/archinte.159.17.2090. PMID 10510998.
  4. ↑ Paulke, Alexander; et al. (2015). „Studies on the alkaloid composition of the Hawaiian Baby Woodrose Argyreia nervosa, a common legal high“. Forensic Science International. 249-jild. 281–293-bet. doi:10.1016/j.forsciint.2015.02.011. PMID 25747328.
  5. ↑ Halpern, J.H. (2004). „Hallucinogens and dissociative agents naturally growing in the United States“. Pharmacology & Therapeutics. 102-jild, № 2. 131–138-bet. doi:10.1016/j.pharmthera.2004.03.003. PMID 15163594. „Although LSD does not occur in nature, a close analogue, lysergic acid amide (LSA, ‘‘ergine’’) is found in the seeds of Argyreia nervosa (Hawaiian baby woodrose)“
  6. ↑ „Ergoline alkaloidal constituents of Hawaiian baby wood rose, Argyreia nervosa (Burmf) Bojer“. J. Pharm. Sci. 62-jild, № 4. 1973. 588–91-bet. doi:10.1002/jps.2600620409. PMID 4698977.
  7. ↑ Paulke, Alexander; et al. (2015). „Studies on the alkaloid composition of the Hawaiian Baby Woodrose Argyreia nervosa, a common legal high“. Forensic Science International. 249-jild. 281–293-bet. doi:10.1016/j.forsciint.2015.02.011. PMID 25747328.
  8. ↑ Brickell, Christopher. Royal Horticultural Society: A-Z Encyclopedia Of Garden Plants. Great Britain: Dorling Kindersley, 2016 — 110-bet. ISBN 9780241239124. 
  9. ↑ Rahman, A.; Ali, M.; Khan, N. Z. (2003). „Argyroside from Argyreia nervosa Seeds“. ChemInform. 34-jild, № 21. 60–2-bet. doi:10.1002/chin.200321168. ISSN 0931-7597. PMID 12622256.
  10. ↑ „Entheology.org - Preserving Ancient Knowledge“. www.entheology.org. 2006-yil 2-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 14-noyabr.
  11. ↑ Chai, Makana Risser (2011). „Huna, Max Freedom Long, and the Idealization of William Brigham“ (PDF). The Hawaiian Journal of History. 45-jild. 2021-01-18da asl nusxadan (PDF) arxivlandi.
  12. ↑ Rätsch, Christian. The Encyclopedia of Psychoactive Plants: Ethnopharmacology and Its Applications. Park Street Press, U.S., 2004. ISBN 978-0892819782. 
  13. ↑ 13,0 13,1 Rätsch, Christian. The Encyclopedia of Psychoactive Plants: Ethnopharmacology and Its Applications. Park Street Press, U.S., 2004. ISBN 978-0892819782. 
  14. ↑ Paulke, Alexander; Kremer, Christian; Wunder, Cora; Wurglics, Mario; Schubert-Zsilavecz, Manfred; Toennes, Stefan W. (2014). „Identification of legal highs--ergot alkaloid patterns in two Argyreia nervosa products“. Forensic Science International. 242-jild. 62–71-bet. doi:10.1016/j.forsciint.2014.06.025. ISSN 1872-6283. PMID 25036782.
  15. ↑ Wasson, R. Gordon. The Road to Eleusis: Unveiling the Secret of the Mysteries (en). North Atlantic Books, 2008. ISBN 9781556437526. 
  16. ↑ Bharati, A. J.; Bansal, Y. K. (2014). „Phytochemical investigation of natural and in vitro raised Vṛddhadāruka plants“. Ancient Science of Life. 34-jild, № 2. 80–84-bet. doi:10.4103/0257-7941.153463. PMC 4389397. PMID 25861141. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Argyreia_nervosa&oldid=5243913" dan olindi