Kontent qismiga oʻtish

Andijon GES

Koordinatalari: 40°46′9″N 73°03′40″E / 40.76917°N 73.06111°E / 40.76917; 73.06111
Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Andijon GES
Mamlakat  Oʻzbekiston
Daryo Qoradaryo
Egasi Oʻzbekgidroenergo
Boshqaruvchisi Oʻzbekgidroenergo
Qurilishi boshlangan yil 1969-yil
Agregatlar ishga tushgan yillar 1983, 2010-yil
Asosiy inshoot
Toʻgʻon balandligi, m 115.5
Toʻgʻon uzunligi, m 1020
Andijon GES (Dunyo)
Andijon GES

40°46′9″N 73°03′40″E / 40.76917°N 73.06111°E / 40.76917; 73.06111

Andijon GESi — Oʻzbekiston Respublikasining Andijon viloyati, Qoradaryo boʻyida joylashgan GES.

Umumiy maʼlumot

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Andijon GES majmuasi bitta toʻgʻondan foydalanadigan ikkita toʻgʻon yonidagi GESdan iborat — Andijon GESining oʻzi va Andijon GES-2 Geslaridan iborat. Gidroelektrik majmuasi Xonobod togʻ traktida, daryoning chiqish joyida joylashgan. Gidroelektrik majmuaning asosiy vazifasi Qoradaryodan Fargʻona vodiysiga sug‘oriladigan dehqonchilik manfaati yo‘lida elektr energiyasini ishlab chiqarish bilan suv oqimini tartibga solishdan iborat. Gidroelektrik inshootlarning tarkibi:

  • Uzunligi 1020 m, choʻqqi boʻylab eni 15 m, poydevor boʻylab 120 m va maksimal balandligi 115,5 m boʻlgan qoʻshaloq tayanchli massiv beton toʻgʻon;
  • Chiqarish kanalli Andijon GESi binosi;
  • Oqizuvchi kanalli Andijon GES-2 binosi;
  • Ochiq kommutator.

GES quvvati — 190 MVt, shu jumladan GES-2 — 50 MVt. Oʻrtacha yillik ishlab chiqarish — ?, shu jumladan GES-2 — 171,1 mln.kVt/soat. Andijon GESi binosida har birining quvvati 35 MVt boʻlgan toʻrtta diagonal gidravlika bloklari oʻrnatilgan boʻlib, ular 83 m loyiha balandligida ishlaydi[1]. „Elsib“ OAJ tomonidan ishlab chiqarilgan SV 508 / 115-18U4 gidrogeneratorlari foydalanilgan[2]. GES-2 binosida har biri 25 MVt quvvatga ega ikkita gidravlika oʻrnatilgan boʻlib, ular 82 m loyihaviy balandlikda va 70,4 m³ / sek loyihaviy oqimda ishlaydi. Shlangi agregatlar ishlab chiqaruvchisi Xitoyning CNEEC korporatsiyasidir[3]. GES toʻgʻoni umumiy hajmi 1,9 km³, foydali hajmi 1,75 km³, maydoni 56 km² (loyiha boʻyicha) boʻlgan Kempir-Obod (Andijon) uzoq muddatli suv omborini yaratadi[4].

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qoradaryoda suv omborini barpo etish boʻyicha dastlabki loyihalar 1927-yilga toʻgʻri keladi, biroq bu oʻzgarishlar amalga oshirilmadi. 1936—1940-yillarda Qoradaryo oqimini Shahrixonsoy, Andijonsoy va Savay magistral kanallariga taqsimlash uchun kichik toʻgʻon qurildi. 1963-yilda KPSS Markaziy Qoʻmitasi va SSSR Vazirlar Kengashi qarori qabul qilindi, bu suv omborini qurishga ruxsat berdi. Shu maqsadda maxsus qurilish tashkiloti — „Andijangidrostroy“ tashkil etildi. Gidroelektrik majmuani qurish boʻyicha keng koʻlamli ishlar 1969-yilda boshlangan. Toʻgʻon qurilishi Butunittifoq katta komsomol qurilish loyihasi deb eʼlon qilindi. GESning birinchi navbati 1974-yilda ishga tushirilgan, qurilishi 1983-yilda yakunlangan[5]. Suv omborining qurilishi 44,3 ming tonna suvni yangi sugʻoriladigan yerlarga aylanmaga chiqarish imkonini berdi.

1990-yillarning oxiriga kelib Toʻqtagʻul GESi ish rejimining oʻzgarishi va yetishtiriladigan ekinlar tarkibining oʻzgarishi munosabati bilan Andijon gidroelektr majmuasining ish tartibi ham oʻzgardi. Mavjud GES tomonidan ishlatib boʻlmaydigan boʻsh chiqindilar sezilarli darajada oshdi, bu esa toʻgʻon yaqinida yana bir stansiya — Andijon GES-2 ni yaratish uchun zarur shart boʻldi. Yangi GES qurilishi 2002-yilda boshlangan, biroq tez orada moliyaviy tomidan oʻzini oqlamaganligi sababli to‘xtatilgan. 2006-yilda stansiya qurilishini yakunlashning texnik-iqtisodiy asoslari ishlab chiqildi va Qozogʻiston Eksimbanki bilan loyihani qisman moliyalashtirish boʻyicha shartnoma tuzildi[3]. 2010-yil 8 yanvarda Andijon GES-2 ishga tushirildi[6].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Referens-list gidravlicheskix turbin proizvodstva OAO „Turboatom“, 2007 god
  2. ↑ „Референц-лист гидрогенераторов производства ОАО «Элсиб»“. 2013-yil 24-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 12-iyul.
  3. ↑ 3,0 3,1 „Проектная заявка Андижанской ГЭС-2“. 2014-yil 25-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 12-iyul.
  4. ↑ „ИССЛЕДОВАНИЕ И АНАЛИЗ ФАКТИЧЕСКИХ ДАННЫХ ЗАИЛЕНИЯ ЧАШИ КРУПНЫХ ИРРИГАЦИОННЫХ ВОДОХРАНИЛИЩ ПОСЛЕ ДЛИТЕЛЬНОГО ПЕРИОДА ЭКСПЛУАТАЦИИ С УЧЕТОМ ИХ ВЫСОТНОГО ПОЛОЖЕНИЯ“. Qaraldi: 2010-yil 12-iyul.[sayt ishlamaydi]
  5. ↑ „Ханабад - город у моря... Ханабадцы первыми встречают восход солнца в Узбекистане (очерк)“. 2014-yil 26-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 12-iyul.
  6. ↑ „В Узбекистане введены строй две малых ГЭС“. 2016-yil 5-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 12-iyul. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Andijon_GES&oldid=4338220" dan olindi