Amet-Xon Sulton
| Amet-Xon Sulton | ||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||||
| Tavalludi |
25-oktabr 1920 Alupka, Qrim | |||||||||||||||||||||
| Vafoti |
1-fevral 1971 Jukovskiy, Moskva viloyati | |||||||||||||||||||||
| Unvoni | Mayor | |||||||||||||||||||||
| Jang/urush | Ikkinchi jahon urushi | |||||||||||||||||||||
| Mukofotlari |
| |||||||||||||||||||||
Amet-Xon Sulton (qrim tatarcha: Amet-Han Sultan; ruscha: Амет-Хан Султан) — Ikkinchi jahon urushi qatnashchisi, aviatsiyada eskadrilya qoʻmondoni. Ikki marta Sovet Ittifoqi Qahramoni unvoniga sazovor boʻlgan. 150 ta havo jangida qatnashgan, dushmanning 49 ta samolyotini urib tushirgan (30 tasi mustaqil ravishda, 19 tasini guruh aʼzosi oʻlaroq).[1]
Sultonning otasida lak qoni boʻlgani uchun 1944-yil qrim tatarlarining Oʻzbekistonga surgun qilinishidan saqlanib qolgan. Bunga qaramasdan, u pasportida millatini tatardan lakka oʻzgartirishdan bosh tortgan.[2][3]
Ikkinnchi jahon urushi oʻz yakuniga yetganidan keyin, Sulton Moskvada test uchuvchi sifatida faoliyat yuritgan. 1971-yil yangi dvigatel oʻrnatilgan Tupolev Tu-16 harbiy uchogʻiga sinovdan oʻtkazayotib halok boʻlgan. Umri davomida 96 xil samolyotni boshqarishni oʻzlashtirgan. Sobiq sovet mamlakatlarida Sulton sharafiga aeroportlar nomlangan, uning hayotiga bagʻishlangan muzeylar ochilgan. 2013-yil uning hayoti haqida „Haytarma“ filmi suratga olingan.[1][4]
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 Simonov A.A. Амет-Хан Султан warheroes.ru (ruscha)
- ↑ „How Soviet authorities deported entire ethnic Crimean Tatar population from their homeland“ (inglizcha). 112.international. 7-iyul 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-may 2018-yil.
- ↑ Uehling, Greta. Beyond Memory: The Crimean Tatars' Deportation and Return (inglizcha). Springer, 26-noyabr 2004-yil. ISBN 9781403981271.
- ↑ Boyne, Walter J.. Air Warfare: An International Encyclopedia (inglizcha). ABC-CLIO, 2002. ISBN 9781576073452.
- Sovet Ittifoqi Qahramonlari
- Lenin ordeni sohiblari
- Qizil Bayroq ordeni sohiblari
- Aleksandr Nevskiy ordeni sohiblari
- Qizil Yulduz ordeni sohiblari
- Hurmat Belgisi ordeni sohiblari
- Stalingrad mudofaasi uchun medali sohiblari
- „1941-1945-yillardagi Ulugʻ Vatan urushida Germaniya ustidan qozonilgan gʻalaba uchun“ medali sohiblari
- Ulugʻ Vatan urushidagi gʻalabaning 20 yilligi medali sohiblari
- Kenigsbergni ozod qilganlik uchun medali sohiblari
- Berlinni ozod qilganlik uchun medali sohiblari
- SSSR Qurolli Kuchlarining 50 yilligi yubiley medali sohiblari
- Ikkinchi jahon urushi qatnashchilari
- 25-oktabrda tugʻilganlar
- 1920-yilda tugʻilganlar
- 1-fevralda vafot etganlar
- 1971-yilda vafot etganlar
- Qrim-tatarlar