Abu Isʼhoq Sheroziy

Abu Ishoq Ibrohim ibn Ali ash-Sheroziy, oʻz davridagi shofeʼiy musulmonlarining shayxi boʻlib, Bagʻdodda yashab fiqh, tafsir va boshqa bir qancha diniy masalar bilan shugʻullangan. U dastlab oʻz shahrida fiqhni oʻrgangan, soʻngra u yerdan Basraga va hijriy 415-yilda Bagʻdodga koʻchib oʻtgan va oʻz davrida shofi’iylik mazhabining nizomulmulki boʻlgan.

Asarlari

Uning qalamiga mansub bir qancha kitoblari bor boʻlib, ulardan eng mashhurlari:

• Haqiqat ahlining taʼlimotiga murojaat qiling (الإشارة إلى مذهب أهل الحق).
• Shofeʼiy fiqhidagi odob (المهذب في الفقه الشّافعيّ).
• Shofeʼiy fiqhida ogohlantirish (التنبيه في الفقه الشّافعيّ).
• Huquq fanining kelib chiqishida nurli (اللمع في أصول الفقه).
• Huquqshunoslar qatlamlari (طبقات الفقهاء).
• Huquq fanining asoslari haqida tushuncha
• Qarama-qarshilikda yordam berish.
• Fiqh tamoyillarida jiloning izohi.
• Shofeʼiy va Abu Hanifa oʻrtasidagi bahsli masalalarda hazillar.
• Munozaralar.

Abu Ishoq Sheroziyda ulamolarning baʼzi oʻgitlari

Imom al-Hofiz Abu Saʼd as-Samaʼoniy shunday degan:

Shayh Abu Ishoq Shofe'iylarning imomi Nizomiyyada, Bag'dodda ustoz, asr shayxi va davr imomi edi, odamlar undan Amsardan kelib dars olishdi, ular undan olganini har tomonga va mamlakatlargayoydilar va oqim oqib o'tdi Abu Abbos ibn srij aytdi: u Zohid, kamtar cho'pon, kulgili, saxiy, saxovatli ot, yuzi toza, yaxshi o'tirgan, suhbatga to'la edi va u yaxshi hikoyalar aytib berdi va maqol notiqlikda juda usta edi.

— Imom al-Hofiz Abu Sa'd as-Sama'oniy

Abu Ishoq Sheroziy aytdilar: Abu Ishoq Sheroziy;

Men Shayximiz Abu Ishoqning kambag'al kishiga niyat qilishdan boshqa hech narsa chiqarmasligini va u qodir Tangri yordam berishdan boshqa masalada gapirmasligini va haqiqatni qo'llab-quvvatlashda eng samimiy niyatni ko'rib chiqdim va u rakat namoz o'qiganidan keyin masalani hal qilmadi. Uning ismini yoygan gunoh yo'q va uning tasniflari uning sadoqatining barakasi Sharq va G'arbga tarqaldi.

— Abu Is'hoq Sheroziy

Dvoryanlar tarjimai holidan tarjima qilingan

Abu Ishoq Sheroziy, shayx, imom, ibrat, mujtahid, Islom shayxi Abu Ishoq, Ibrohim ibn Ali ibn. Yusuf al-Fayruzobodiy, ash-Shiroziy, ash-Shofi'iy, Bag'dodda yashovchi, uning laqabi Jamoliddindir. U uch yuz to'qson uchinchi yilda tug'ilgan.

— SHamsiddin ibn Abdulloh ibn Muhammad abu Ahmad

U hadis ilmini Sherozdagi Abu Abdulloh Baydaviy va Abdulvahhob ibn Romindan, Basradagi Al-Xarziydan oʻrgangan.

Hijriy 415-yilda Bagʻdodga kelgan. Shunday qilib, Abu at-Toyyib oʻsha paytdagi yetuk olimlardan boʻlib, Abu Is’hoqdan koʻplab ilmlarni oʻzlashtirdi.

U kishi Abu Ali ibn Shazon, Abu Bakr Barqoniy va Muhammad ibn Ubaydulloh Al-Xargushiydan hadis eshitgan va rivoyat qilganlar.

Al- Xatib, Abu Valid Al-Bojiy, Al-Hamidiy, Ismoil ibn As-Samarqandiy, Abu al-Badr Al-Karxiy, Az-Zohid Yusuf ibn Ayyub, Abu Nasr Ahmad bin Muhammad at-Tusiy, Abu Al-Hasan ibn Abdul Salam va Ahmad ibn Nasr ibn Hammon al-Hamdoniy, undan hadis rivoyat qilganlar.

As-samarqandiy shunday degan:

U shofi'iylarning imomi, nizomning ustozi va davr shayxidir. Odamlar uning ilmini olish uchun yurtlarini tark etdi va unga borishdi va u go'zal tarjimai holi va qoniqarli usuli bilan mo'l-ko'l bilimni egallashdi. Dunyo uning oldiga xorlik bilan keldi, lekin u buni rad etdi va o'zini hayotining zohidlik hayoti bilan chekladi. U zohid, taqvodor, kamtar, muloyim, saxovatli, otliq, ochiq chehrali, doim insoniy, odobli kishilar sifatida tasniflangan. Bu haqda bizga ko'p odamlar aytib berishdi

— As-samoniy

Olimlarning fikrlari

• Abu Bakr Shoshiy aytdilar: „Abu Ishoq, Allohning davr imomlari ustidan argumenti“.
• Muvaffaq Hanafiy aytadilar: „Abu Ishoq- fiqh ilmining shahzodasi“ .
• Qodiy Ibn Honiy aytdilar: „Ikki imom borki, ular ilmning choʻqqisini koʻra olgan: Abu Ishoq va Qozi al-Qadot Abu Abdulloh ad-Damgʻoniy“.

Abu Ishoqga kelsak, u kambagʻal edilar ammo, xohlasa shoyi va brokar kiyishi mumkin edi.

Iroqdagi toliblarning koʻpchiligi uning shogirdlari edi – bu ular bilan faxrlanishlari uchun kifoya – u goʻzal sheʼrlar kuylar, ularga yetkazib berardi va koʻplarini yod olardi. Somoniy aytadi: "Men Abu Ishoqning qoʻlyozmasida Abu Muhammad al-Mazaydiyning asarlaridagi narsani koʻrdim.

Bir kuni:

"Amiral moʻminin unga dedi: "Menga bir narsa oʻqib ber, toki men eshitaman. Shunday qilib, Shayx unga amirning esida yoʻq bir masalani oʻqib berdi. Keyin bir soatdan keyin podshoh shayx huzuriga qaytib keldi va dedi: „Alloh taolo aytadi: Sen haqsan va sahobalaring ustida turgan narsa kabi ular bilan birga jannatga kirasan“.

Shayx Abu Is’hoq aytadilar: „Men har bir oʻlchovni ming marta takrorlardim va tugatgandan keyin yana bir oʻlchov qildim va har bir darsni ming marta takrorlardim, shuning uchun agar keltirilgan masalada bir oyat boʻlsa, men uni yodladim“.

Vazir Ibn Juhayr: „Imom Abu Ishoq oʻz davrining yagona nodir olimi va daʼvatiga javob beruvchisi kishisidir“.

Ibn an-Najjor aytadi: "Abu Ishoq Forsning Blida shahridagi Fayruz-Obodda tugʻilgan va u yerda ulgʻaygan va Sherozda Abu al-Qosim ad-Daarikiy va Abu at-Toyyib at-Tabariy qoʻl ostida fiqh ilmini oʻqigan. Al-Masarjisiy, Ibn al-Qosning zamondoshidir. Abu Jurjoniy Qodiy aytdilar: „Abu Ishoq hech narsaga ega emas edi va u ovqat va kiyim topa olmay, qashshoqlikka yuz tutdi. Biz u kishidan qancha puli borligini soʻrasak u zot Ikki dona oltinim yoki ikki yarim donim bor dedilar“.

Al-Hasan ibn Ali Jafar Al-Hamdaniyga u As-Salafiga u kishi bizga aytdi: "Men Shujo Ad-Dahlidan Abu Ishoq haqida soʻradim, u aytdi: Shofeʼiyning sahobalarining imomi, davrini yetuk kishisidir. U ishonchli, taqvodor, solih, kelishmovchilikni biladigan va hech kim u haqida nojoiz fikr aytmagan. Shiruh al-Daylamiy " Tarixi Hamazhon " asarida shunday deydi: „Men uning odob-axloqi, mehribonligi va zohidligining guvohi boʻldim, u meni oʻz vaʼdasiga maftun qildi, shuning uchun uning vafotigacha unga hamroh boʻldim“.

Hijriy 476- yilda, Jumada ul-axira oyining yigirma birinchi kechasida Bagʻdodda vafot etdi va moʻminlarning amiri Muqtadiy Billohning uyiga keltirilib u yerda yuvib kafanlandi u zot haqiga duo qildilar.

Men aytdim: Shayx Abu Ishoq nafs tazkiyasini keyin zohidlikni oʻrgandi. U umri davomida kichik salla va paxta libosi bilan chegaralanib, zamondan rozi boʻlib yashadi. Kunning yarmida shaxsiy ishlari bilan mashgʻul boʻldi va farzandlariga sarfladi. Hijriy 440-yilda harom- halolning faqih bilimdoni boʻldi. Abu Ishoq vafot etib oʻzidan, bir dirham ham qoldirmadi va undan bir dirham qarz ham qolmadi. Ammo koʻplab ilm kitoblarini meros qilishga ulgurdi:

• Odob
• Islom fiqhida ogohlantirish
• Huquq fanining kelib chiqishi
• Qarama-qarshilikda yordam berish
• Huquqshunoslik tamoyillarida abstrakt
• Huquqshunoslar qatlamlari

Havolalar

• Shofeʼiyning asosiy qatlamlari
• Odobning izohi, Imom Navaviyning muqaddimasi

Yana qarang

• Oltin uchun zodagonlar bayroqlari yurishi .
• Faraj darvozalari, doktor Muhammad Alaviy Al-Malikiy Al-Hasaniy.