2005-yil 9-noyabrda Ammandagi terakt
| 2005-yil 9-noyabrda Ammandagi terakt | |
|---|---|
 | |
| Joylashgan |
Amman,  Iordaniya |
| Sana | 9-noyabr, 2005-yil |
| Nishon | Grand Hyatt, Radisson SAS, Days Inn mehmonxonalari |
Hujum turi |
portlashlar |
| Qurol | shahidlar kamari (RDX bombalari va ogʻirligi taxminan 5 kilogramm boʻlgan metall toʻplar) |
| Halok boʻlganlar | 67[1] |
| Qatnashgan | 4[2] |
2005-yil 9-noyabrda Ammandagi terakt islom fundamentalizmi tarafdorlari tomonidan amalga oshirilgan qator teraktlardir. Hujum natijasida 67 kishi halok bo‘lgan, 115 kishi jarohatlangan. Portlashlar chorshanba kuni kechqurun bir vaqtning oʻzida uchta mashhur xalqaro mehmonxonada — bir-biridan 100 metr masofada joylashgan Grand Hyatt, Radisson SAS mehmonxonalarida, shuningdek Days Inn mehmonxonasida boʻldi.
Terror hujumiga tayyorgarlik
[tahrir | manbasini tahrirlash]2005-yil 5-noyabrda 35 yoshli Sojida Muborak Atrus al-Rishaviy eri Ali Husayn Al-Shamariy bilan Iroqning Ramadi shahridan Iordaniyaga keldi. Ular oq mashinada olib ketilgan, unda haydovchidan tashqari ularga hamroh ham boʻlgan. Ammanning turar-joy massivida qalbaki pasportga ega terrorchilar kamtarona kvartira ijaraga olgan. Oʻsha vaqtda Iordaniyaga yana ikki xudkush-terrorchi — 23 yoshli Ravad Jasem Mohammed Abed va Safa Muhammad Ali yetib keldi. (To‘rt nafar jangari ham Iroqning Bag‘dod yaqinidagi Anbar viloyatida tug‘ilgan bo‘lib, u yerda asosan sunniylar istiqomat qiladi.) Bu juftlik 9-noyabr, chorshanba kuni soat 20:50 atrofida portlashlar eshitilgan Grand Hyatt va Days Inn mehmonxonalariga borishgan.
Hujum xronologiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Grand Hyatt mehmonxonasida portlash
[tahrir | manbasini tahrirlash]Birinchi portlash mahalliy vaqt bilan soat 20:50da besh yulduzli Grand Hyatt mehmonxonasining birinchi qavatida sodir bo‘lgan. Mehmonxonadagi teraktdan sal oldin falastinlik qochqinlar masalasi bo‘yicha xalqaro kongress yakunlandi. Uni hujum joyiga taksida yetib kelgan 23 yoshli Ravad Jasem Mohammed Abed amalga oshirgan. Ushbu hujumda halok boʻlganlar orasida Falastin maʼmuriyatining uch rahbari bor: Yahudiya va Samariya harbiy razvedkasi rahbari Bashir Nafa, Falastin maʼmuriyati ichki ishlar vazirligi rahbari Abdul Alon va Misrdagi savdo attashesi Jihod Fatuah.
Radisson SASda portlash
[tahrir | manbasini tahrirlash]Rasmiy maʼlumotlarga koʻra, eng koʻp qurbonlar yaqin atrofdagi besh yulduzli Radisson SAS mehmonxonasida boʻlgan, portlash soat 21:00 atrofida sodir boʻlgan. Bu mehmonxona ayniqsa isroillik sayyohlar orasida mashhur edi. Kechasi u yerda toʻy boʻlib oʻtadi, bayramga 300 ga yaqin mehmonlar yigʻiladi. Politsiya maʼlumotlariga ko‘ra, bomba bilan terrorchi to‘y mehmonlari olomon markaziga kirib, shahidning kamarini portlatib yuborgan. Mehmonxona qabulxonasi va restoran zali vayron qilingan. Bu yerda 40 ga yaqin odam portlash qurboni bo‘ldi. Bu hujum Ali Husayn Al-Shamari tomonidan amalga oshirilgan. Uning xotini mo''jizaviy tarzda omon qoldi: „toʻgʻri shnur“ ni tortib olgan boʻlsa-da, uning shahid kamari portlamadi. Keyinchalik u Iordaniya maxsus xizmatlari qoʻliga tushdi.
Days Inn mehmonxonasida portlash
[tahrir | manbasini tahrirlash]Keyinchalik uchinchi portlash — olti qavatli Days Inn mehmonxonasida sodir boʻlgani haqida maʼlum boʻldi. Portlash mehmonxonaning tungi klubida sodir bo‘lgan. Ushbu hujumni hujum joyiga ijaraga olingan mashinada kelgan Safo Muhammad Ali amalga oshirgan.
Oqibatlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Hujum haqida maʼlumot olgan Iordaniya qiroli Abdulla II Qozogʻistonga rasmiy tashrifini toʻxtatib, Ammanga qaytib keldi.
Iordaniyada milliy motam kuni eʼlon qilindi, shuning uchun 10-noyabr kuni barcha davlat va jamoat idoralari, shuningdek, Iordaniya banklari yopildi. Bir qancha ommabop va jamoat tashkilotlari hujumlarga norozilik bildirish maqsadida Amman va Iordaniyaning boshqa shaharlarida yurishlar tashkil etishga qaror qildi.
Operativ harakatlar natijasida 35 yoshli Sojida Muborak Atrus al-Rishaviy Iordaniya maxsus xizmatlari qoʻliga tushdi. Keyinchalik Iordaniya sudi uni osib oʻldirishga hukm qildi. 2015-yilning 4-fevralida hukm iordaniyalik uchuvchi Muaz al-Kasosibning IShID tomonidan yoqib yuborilishi javoban ijro etildi.
Hujum uchun masʼuliyatni keyinroq oʻz zimmasiga olgan "Al-Qoida" guruhining Iordaniya rahbari Abu Musab az-Zarqaviy ayblandi. Ilgari u Iordaniya rasmiylari tomonidan mamlakatdagi amaldorlar va davlat idoralariga bir qator hujumlarda gumon qilingan edi. Xususan, al-Zarqaviy 2002-yilda amerikalik diplomat Lorens Foulini o‘ldirishda ayblangan.
Bular Iordaniyada 35 yildan ortiq vaqtdan beri sodir bo‘lgan ilk teraktlar edi. Qirollik tarixida birinchi marta portlashlar xudkush-terrorchilar tomonidan amalga oshirildi.